گروه بین الملل «خبرگزاری دانشجو»؛ دانشگاه الازهر مصر به عنوان قدیمی ترین و تاثیرگذارترین نهاد آموزشی و دینی این کشور به شمار می رود که زمانی تاثیرگذاری آن به کل جهان اسلام می رسید.
دانشگاه الازهر که به دلیل سابقه تاریخی بیش از هزار ساله اش علاوه بر مرجعیت علوم دینی همواره دارای جایگاه اجتماعی و سیاسی قابل توجه و موثری بوده است.
این دانشگاه در انقلاب مصر علیه فرانسه و اخراج اشغالگران از مصر در زمان ناپلئون تاثیرات جدی داشته و هزینه های زیادی را متحمل شد چنانکه تعدادی از علمای آن نیز در حمله اشغالگران به الازهر کشته شدند.
اما با مروری بر اخبار و وقایع مصر و دانشگاه الازهر در زمان انقلاب 25 ژانویه 2011 مصر که منجر به سقوط دیکتاتوری مبارک شد، می بینیم که نقش این دانشگاه نه تنها پیشرو و موثر نبوده است، بلکه منفعل و در بهترین حالت بی طرفانه بوده است.
چنانکه در زمانی که میلیون ها مصری با حضور در میدان التحریر خواستار خروج مبارک از قدرت بودند، شیوخ الازهر که فتاوای آنان نفوذ بسیاری در جامعه دینی مصر دارد، هیچ حکم و یا موضعی در مورد کنار رفتن حسنی مبارک از قدرت صادر نکردند.
تنها حکمی که از سوی شیوخ الازهر صادر شد، مجاز بودن تظاهرات علیه رژیم مبارک و تحریم ریختن خون انقلابیون بود اما انان به خواسته اصلی مردم که خروج مبارک از قدرت بود، عکس العملی نشان ندادند.
تا جایی که برخی علمای الازهر با جدا شدن از این موسسه به انقلاب پیوستند چنانکه محمد رفاعه الطهطاوی، سخنگوی سابق الازهر، در ماه فوریه 2011 از سمت خود استعفا داده و به صفوف انقلابیون پیوست.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که انقلاب مصر از اقدامات و فعالیت های دانشجویی و شیوخ الازهر مایه و تاثیرنگرفته است که البته تحلیل گران دلایل چندی را برای آن می شمارند.
بسیاری از کارشناسان مسائل مصر معتقدند از زمان انقلاب افسران آزاد مصر بر علیه حکومت پادشاهی در سال 1952 که تعیین شیخ الازهر به حکومت واگذار شد، این نهاد مهم دینی و علمی مصر استقلال سیاسی خود را از دست داد.
از سوی دیگر طی دهه های متوالی بودجه این نهاد که پیش تر از طریق اوقاف تامین می شد، به دولت واگذار شد و همین امر استقلال مادی شیوخ الازهر را نیز از میان برد.
این دلایل به همراه سرکوب و به حاشیه راندن گروه های اسلام گرا در زمان دیکتاتوری مبارک همگی باعث شد که الازهر نقشی در تحولات سیاسی و اجتماعی اخیر مصر نداشته باشد.
اما پس از انقلاب و سقوط مبارک و به ویژه به قدرت رسیدن اسلام گرایان، دانشگاه الازهر بار دیگر به کانون توجهات در عرصه سیاسی، اجتماعی و علمی مصر تبدیل شده است.
از سویی علمای الازهر بعد از انقلاب در صدد برامده اند که قانون تعیین شیخ الازهر از سوی دولت را تغییر داده و انتخاب شیخ الازهر را در مسیری قرار دهند که از طریق علمای خود این موسسه و براساس شایستگی صورت گیرد.
از سوی دیگر علمای الازهر با برقراری تماس های متعدد با رهبران اسلام گرایان سعی در ارتباط با تحولات مصر از این طریق داشته اند.
دکتر احمد الطیب، شیخ الازهر در ماه می 2011 و در دیدار با محمد بدیع، رهبر اخوان المسلمین گفت: اخوان المسلمین همواره به الازهر نزدیک بوده است اما شرایط گذشته اجازه چنین دیدارهایی را نمی داد.
از دیگر اقدامات شیوخ الازهر بعد از انقلاب مصر تلاش برای میانجیگری میان اسلام گرایان و دیگر گروه های سیاسی در مصر برای تدوین قانون اساسی مصر بوده است که موفقیت های نسبی در این زمینه کسب کرده است.
در مجموع می توان گفت که در تحولات اخیر مصر و جهان عرب دانشگاه الازهر بیش از آنکه موسسه ای تاثیر گذار باشد، از این تحولات تاثیر پذیرفته و می رود تا نقش گذشته خود را که طی دهه های گذشته و در سایه دیکتاتوری رو به افول گذاشته بود، بازیابد.
ارسال نظرات