صانع‌پور در گفتگو با «خبرگزاری دانشجو»:
گروه آزاداندیشی «خبرگزاری دانشجو»؛ در فلسفه به طور خاص اگر به واژه فیلسوف درمعنای دوستدار عقل و خرد توجه کنیم معنای عقل زمانی عینیت می یابد که عقول همه اندیشمندان به تعامل با یکدیگر بپردازند تا در تعبیری اسلامی به عقل کل تقرب حاصل شود، بر این اساس اندیشه فرد در گفتگو با سایر صاحبنظران بارور می‌شود.
این جملات بخشی از سخنان مریم صانع پور، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است، وی در این مصاحبه درباره جایگاه گفتگو در پویایی و رشد علوم انسانی سخن گفته است:
«خبرگزاری دانشجو»- گفتگو و دیالوگ در سطح رشته های علوم انسانی، خاصه حوزه فلسفه چه جایگاهی دارد؟
صانع‌پور: رشد و پیشرفت علوم انسانی خاصه فلسفه بدون دیالوگ مستمر ممکن نیست، زیرا از طرفی قوام این علوم به انسان است و از طرف دیگر چون انسان موجودی جمعی است، نیازهای فکری اش جز با تعامل جمعی برآورده نمی شود، همان طور که نیازهای مادی اش مستلزم حضور در جمع است.
در فلسفه به طور خاص اگر به واژه فیلسوف درمعنای دوستدار عقل و خرد توجه کنیم، معنای عقل زمانی عینیت می یابد که عقول همه اندیشمندان به تعامل با یکدیگر بپردازند تا در تعبیری اسلامی به عقل کل تقرب حاصل شود. بر این اساس اندیشه فرد در گفتگو با سایر صاحبنظران بارور می شود، در میراث دینی ما شیعیان نیز، بحثهای کلامی جایگاهی بسیار والا در شکل گیری اصول اعتقادات داشته اند.
از زمان امامان گفتگوهای آزاد در مورد مبانی عقیدتی صورت می گرفت و مخالفان به راحتی در حضور امامان حتی وجود و یگانگی خدا را زیر سوال می بردند و امام با رویی گشاده پاسخ برهانی به فرد ملحد می داد.
متکلمانی مانند هشام بن حکم نیز اصول اعتقادی را در فضایی آزاد به گفتگو می گذاردند و به همین دلیل مورد تحسین امام قرار می گرفتند؛ زیرا اصول اعتقادات تقلیدی نیست و فقط از طریق پرسش و پاسخ و گفتگو و تحقیق پایه های ایمان شکل می گیرد و محکم می شود. بنابراین در تفکر دینی ما ایمان نمی تواند مبتنی بر دگماتیک و جزمیت باشد بنابراین بدون تعامل فکری اندیشه راکد خواهد ماند، خواه اندیشه دینی و خواه اندیشه فلسفی.
«خبرگزاری دانشجو»- به نظر شما مهمترین علت و چالش در روند برگزاری کرسی‌های نظریه پردازی به عنوان یکی از قطب های گسترش گفتگو در سطح رشته های علوم انسانی چیست؟
صانع‌پور: اندیشه ورزی در جامعه باید بتواند رشد و تولیدمثل کند بنابراین باید به اندیشه های جدید و ابداعات فکری بها داده شود، همچنین اندیشمند باید احساس امنیت کند و درمعرض اتهامات سیاسی و جناحی نباشد زیرا خردورزی را نمی‌توان در چارچوب و قالب ایدئولوژیک محصور کرد، نکته دیگر اینست که صاحبان فکر بتوانند جهانی بیاندیشند و لازمه این امر شناخت افکار جهانی و برقراری دیالوگ با آنان است این مساله اهمیت دارد که بدانیم صاحبان خرد در دنیا چه می گویند.
«خبرگزاری دانشجو»- یک گفت وگوی علمی باید چه ویژگی داشته باشد؟
صانع‌پور: محور یک گفت وگوی علمی فقط باید کشف حقیقت باشد، نه به کرسی نشاندن یکی ازطرفین گفتگو، یعنی همه ما به عنوان دوستداران حقیقت وارد گفت وگو شویم که در اینجا باید تعصبات کنار گذاشته شود. همچنین بر اساس محوریت کشف حقیقت، پویایی ذاتی اندیشه بشری ایجاب می کند که خرد، شأنی جمعی داشته باشد و دائما در رفت و آمد میان صاحبنظران بومی و جهانی باشد؛ زیرا همه چیز را همگان دانند.
در واقع افتخار انسان این است که رهرو حقیقت باشد، در قالب گفتگو میان اندیشه هاست که نفسانیت ها و خودمحوری ها زایل می شوند، بنابراین فقط حقیقت به زبان کسانی جاری می شود که خواسته شان فقط تقرب به حقیقت است نه کسانی که هواهای نفس خودشان را به جای حقیقت نشانده اند.
«خبرگزاری دانشجو»- این پویایی در اندیشه، گفتگو و نقد پذیری به لحاظ اجرایی مستلزم چه بایدها و نبایدهایی است؟
صانع‌پور: این آموزش ها باید از دوره پیش دبستانی و دبستان در کودکان شکل بگیرد، یعنی گفتگو را از همان زمان به کودکان یاد دهیم .
متاسفانه غالبا آموزشهای ما فردگرایانه و انحصارگرایانه است و نگاهی به اطراف ندارد، از روز اول دانش آموز، سرکلاس صرفا نگاهش به معلم است و خیال می کند همه حقیقت در معلمش خلاصه شده، بنابراین ضرورتی نمی بیند که با محیط بیرون از اندیشه معلم تعامل برقرار کند.
درحالی‌که باید از همان اول بچه‌ها را به پرسش و جستجوی حقیقت عادت دهیم و معلم راه‌های پرسشگری را به دانش آموز تعلیم دهد، همچنین باید روحیه گروهی را در کودکان ایجاد کرد و کار گروهی مبتنی بر یک رقابت سالم را به کودکان آموزش داد تا این رفتار در دانش آموزان نهادینه شود و در بزرگسالی عینیت یابد.
چنین شرایطی نه تنها در دبستان‌ها بلکه در دانشگاه‌های ما نیز وجود ندارد در حالی که اگر دانشجو توان گفتگوی علمی را در خود تقویت کند تعامل اندیشه ها شکل می گیرد و زمینه های رشد و ارتقاء علمی و به دنبال آن خودباوری علمی در جامعه فراهم می شود.
«خبرگزاری دانشجو»- اینکه تا به امروز چنین رویکردی در سطح نظام آموزشی ما شکل نگرفته است دلایلی مختلف دارد، شاید یک علت عمده آن بروکراسی های اداری باشد، موافقید؟
صانع‌پور: بله، اما فقط این نیست، به نظر من باید حرکتی خودجوش از همان دوره ابتدایی آغاز شود و در سایر مقاطع تحصیلی تا دانشگاه ادامه یابد. زمانی که این حرکت آغاز شد نسل ما نسلی حق جو خواهد شد که صرفا تکیه بر تکرار مکررات نمی کند.
ارسال نظرات