رمزگشایی از اظهارات پوتین در تهران/ خنجری که از پشت زده شد

گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو - محمد آزادی، «حامی تروریسم از پشت به ما خنجر زد» این واکنش پوتین به موشکی بود که از پشت سوخوی روس را سرنگون کرد. جنگنده‌ای که در استان لاذقیه مشغول بمباران مواضع داعش بود، اما ترک‌ها مدعی بودند حریم آسمان این کشور را نقض کرده است. اتفاقی که باعث شد تا نوادگان تزار در مقابل نوادگان عثمانی صف‌آرایی کنند. هرچند این بار هم این نوادگان سلطان محمد چهارم بودند که در موضع ضعف دست به دامان متحدین اروپایی خود برای مقابله با روس‌ها شدند. درست مثل همان روزهایی که تزار نیکلاس اول ناوگان عثمانی را در دریای سیاه تار و مار کرد.

آن روزها هم که تزار در هوای فتح ایالات رومانیایی و استمرار جهان‌جویی‌ها بی اعتنا به سیاست‌های دُول اروپایی به خاک عثمانی حمله بُرد، سلطان محمد چهارم پادشاه وقت عثمانی که خود را در قواره‌ی درافتادن با ارتش تزار نمی‌دید، دست به دامان اروپایی‌ها شد.  به این ترتیب در جنگی که به «جنگ کریمه» معروف شد، ناپلئون سوم امپراتور فرانسه و ملکه ویکتوریا در بریتانیا با سلطان عثمانی هم‌دردی کرده و برای نخستین بار از گذشته‌های بسیار دور در یک جنگ علیه کشور ثالث با یکدیگر متحد شدند و به یاری عثمانی‌ها شتافتند.

روس‌ها اقدام اخیر آنکارا را خنجر از پشت زدن می‌دانند، و معتقدند جنگنده‌ی آن‌ها در حال حمله به مواضع تروریست‌ها در سوریه بوده و حریم آسمان ترکیه را نقض نکرده است. با این همه اف ۱۶ ترکیه در حالی از پشت سوخوی روس‌ را هدف قرار داد که ادعا می‌کند بیشتر از ۱۰ بار ظرف پنج دقیقه به آن هشدارهای لازم را داده بود. به این ترتیب از جمله‌ی چند روز قبل پوتین رمزگشایی شد؛ وی در تهران گفته بود  کشورش بر خلاف دیگران اهل خنجر از پشت زدن نیست.

سرنگونی این جنگنده با واکنش تند روس‌ها همراه شد، پوتین دولت ترکیه را به حمایت از تروریست‌ها و خرید میلیون‌ها بشکه نفت از آن‌ها متهم کرد، وزارت دفاع روسیه اعلام کرد در حال تدوین بسته‌ی پیشنهادی برای مقابله با ترکیه است و وزارت خارجه این کشور نیز اتباع خود را از سفر به آنجا منع کرد. در پی خط و نشان کشیدن روس‌ها، اردوغان که خود را در قواره‌ی مقابله با روس‌ها نمی‌دید مثل اسلاف عثمانی خود دست به دامن ناتو و متحدین اروپایی شد. به این ترتیب ناتو و به درخواست ترکیه جلسه اضطراری تشکیل داد و ضمن اعلام این نکته که سوخوی روسها حریم آسمان ترکیه را نقض کرده، تمام قد پشت دولت اردوغان درآمد. واشنگتن هم مطابق انتظار در این غائله طرف ترکیه را گرفت تا ترکیبات کُری‌خوانی طرفین تکمیل شود.

ژرمن‌ها اما احتمالاً به خاطر مناسبات گسترده‌ی اقتصادی با روسیه برخلاف دیگر شرکای غربی خود ساز دیگری زدند و با اتخاذ مواضع معتدل‌تری در قبال این بحران، طرفین را به خویشتن‌داری فراخواند.

سوخوی ناکام!

سوخو 24 که دیروز و در حریم هوایی سوریه شکار جنگنده‌ی امریکایی F16 شد، یکی از قدیمی‌ترین هواپیماهای روسی بعد از جنگ بین الملل دوم است که از سیستم‌های ناوبری شوروی استفاده می‌کرد. سوخو۲۴ که پاسخ روس‌ها به جنگنده بمب‌افکن ۱۱۱F  آمریکایی‌ها بود، اختصاصاً برای حملات ارتفاع پایین مافوق صوت به عمق خاک دشمن طراحی شده و طراحی بال متحرک آن باعث شده تا قابلیت فرود و برخاست کوتاه را داشته باشد. این هواپیما با وزن خالی بیش از ۲۲ تن توانایی حمل ۸ تن مهمات از جمله بمب‌های هسته‌ای تاکتیکی، و دیگر انواع بمب و موشک و راکت و سوخت اضافی را دارد.

این جنگنده نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۷۴ میلادی انجام داد و این روزها آخرین روزهای خدمت خود را در یگان‌های عملیاتی ارتش می‌گذراند. روس‌ها در حال جایگزینی تدریجی این جنگنده با بمب افکن فوق پیشرفته ی سوخو ۳۴ هستند.

مواضع متناقض دولت اردوغان در قبال بحران سوریه افکار عمومی منطقه را نسبت به ادعاهای این کشور در مبارزه با تروریستها بدبین کرده است. سران این کشور در حالی که مدعی مخالفت با داعش هستند، که از دیگر معارضین و گروهک‌های مسلح در خاک سوریه علناً حمایت کرده و جنگنده‌ی روس‌ها را که در حال بمباران مواضع داعش بود، از پشت هدف قرار می دهند.

اقدام اخیر ارتش آنکارا، تبعات سنگینی را برای سیاستمداران و اقتصاد این کشور به همراه داشته است. در حالی که متحدین سنتی ترکیه به رجزخوانی در برابر روسیه مشغول هستند، برخی شنیده ها از هشدار ناتو به دولت اردوغان برای جمع و جور کردن ماجرا و تنش‌زدایی از روابط با روسیه خبر می دهد. به این ترتیب برخی منابع خبری اعلام کردند چند ساعت پس از ساقط شدن جنگنده در مرز ترکیه و واکنش شدید مسکو، آنکار مدعی شده که از روسی بودن جنگنده‌ای که ساقط کرده، مطلع نبوده است. به نظر می‌رسد سران ماجراجوی ترکیه، به نصایح متحدین اروپایی خود برای کاهش تنش‌ها با روسیه گوش کرده‌اند. بدیهی است ناتو حاضر به پذیرش هزینه‌های هرگونه درگیری احتمالی آنکارا و مسکو نیست. با این همه باید منتظر ماند و دید تبعات سرنگونی سوخوی روس آیا موجبات تغییر رفتار آنکارا در قبال بحران‌های منطقه را فراهم خواهد کرد؟