آیا تامین اجتماعی ورشکست می‌شود؟/ بلایی که طرح تحول سلامت بر سر بیمه‌ها آورد

گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو - سید مصطفی موسوی نژاد: طرح تحول سلامت از ابتدای شروع به کار خود با واکنش‌های مثبت و منفی زیادی روبرو بود. بیمه شدن تعداد زیادی از مردم ایران در این طرح و کاهش ابتدایی بسیاری از هزینه‌های پرداختی از جیب مردم از نکات مثبت این طرح برشمرده می‌شد. این طرح با حمایت بسیاری از نخبگان جامعه روبرو شد تا جایی که رئیس جمهور این طرح را یکی از افتخارات دولت خود و وزیر بهداشت را یکی از شاگرد اول‌های کابینه معرفی نمود.

اما هر چه از اجرای این طرح گذشت، برخی حفره‌های عظیم آن بیشتر و بیشتر رویت شد. در این مجال سعی داریم چند اشکال اساسی این طرح را بصورت اجمال بررسی کنیم:

هزینه بالای طرح تحول سلامت
یکی از مهمترین ایراداتی که کارشناسان به این طرح وارد می‌کنند، هزینه بالایی است که بر پیکره بودجه مملکت زده است. برخی کارشناسان از این طرح بعنوان یک چاه ویل که انتهای آن معلوم نیست یاد کرده‌اند. افزایش نجومی حقوق برخی پزشکان که اتفاقا در برنامه ثریا چند نمونه آن منتشر شد که باعث تعطیلی چندین هفتگی آن برنامه شد نمونه‌ای از این ماجراست. افزایش حقوقی که ما به ازای آن درست است که از بیمار دریافت نمی‌شود اما دولت این ما به‌التفاوت را پرداخت می‌کند. جدول زیر نمونه‌ای از این افزایش نجومی را به تصویر می‌کشد.

این افزایش شدید هزینه‌ها که خود باعث بوجود امدن فیش‌های نجومی نیز می‌شود، بار بدهکاری زیادی بر دولت فراهم می‌آورد. علاوه بر مشکل افزایش شدید بدهکاری، طلب‌کاران وزارت بهداشت نیز می‌توانند تا یک آستانه تحمل مشخص، این فشار را تحمل کنند و چه بسا افزایش این بدهی‌های دولتی باعث ورشکستگی بیمه‌هایی چون تامین اجتماعی شوند. ورشکستگی‌هایی که در متن جامعه نیز به وضوح دیده می‌شود.

مشاور معاون رفاه اجتماعی وزارت رفاه در همین زمینه در مصاحبه‌ای با یکی از خبرگزاری‌ها گفت: «بیمه تأمین اجتماعی در حال حاضر به شدت در حال مصرف است بطوری که در آینده بازنشستگی برای افراد نخواهیم داشت و این بیمه مانند یک بمب ساعتی شده که هر لحظه انتظار ورشکستگی آن می رود... قبل از طرح تحول سلامت تا سال 92، هزینه‌های درمان تأمین اجتماعی و منابع با یک سرعت و رشد حدود 20 درصدی در سال پیش می‌رفت اما به یکباره هزینه‌ها با رشد 40 درصدی منابع را دور زد... این منابع مردم در تأمین اجتماعی امانت است که دارد بلعیده می‌شود و باید جلوی آن ترمزی بگیریم از یک طرف این هزینه‌ها برای همه بالا نیست و فقط برای عده‌ای سرسام ‌آور شده است. »

در نهایت می‌توان گفت: عدم پذیرش بیمه‌های سلامت و تامین اجتماعی در برخی بیمارستان‌ها و افزایش سرسام‌آور بدهی‌های دولت به بیمه‌ها روز به روز آن‌ها را به مرز ورشکستگی نزدیک و نزدیک‌تر می‌کند.

تمرکز بر درمان بجای پیشگیری
یکی دیگر از عیوب این طرح تمرکز کردن بر درمان است، در حالیکه اگر تمرکز بر پیشگیری صورت می‌گرفت شاید بسیاری از هزینه‌ها کاسته می‌شد. با بررسی هزینه‌های صورت گرفته در این طرح می‌بینیم که رقم بسیار بالایی در این زمینه بر درمان متمرکز شده است. در این زمینه وقتی با یک دکتر دندان پزشک متخصص صحبت می‌کردم، می‌گفت آمار خرابی‌های دندان و در امتداد آن مراجعه به دندان پزشک روزبه روز در حال رشد کردن است و طرح تحول سلامت هیچ اثری در کند کردن این ماجرا نداشته است. در واقع طرح تحول سلامت برنامه‌ای برای کاهش آسیب‌ها و بیماری‌ها نداشته بلکه فقط بر هزینه‌های درمان تمرکز داشته است.

تبعیض در نظام حقوقی
یکی دیگر از نقدهایی که به این طرح وارد می‌کنند نظام حقوقی تبعیض‌گونه است. با یک بررسی اجمالی درمی‌یابیم که حقوق برخی پزشکان با رشد عجیبی مواجه شده است و در مقابل این رشد حقوق در برخی دیگر از اقشار از جمله پرستاران، ماماها و ... دیده نمی‌شود و همین مورد باعث نارضایتی‌های فراوانی شده است.

لذا با توجه به آنچه بیان شد، طرح تحول نظام سلامت در مجموع طرح خوبی ارزیابی می‌شود اما نقوص جدی بر آن وارد است که با برطرف شدن این عیوب، اگرچه تغییراتی اساسی بر این طرح وارد می‌شود اما باعث می‌شود در زندگی سلامت مردم تحولی عظیم بوجود آید. اگر تمام معضلات این طرح را نادیده بگیریم و فقط شرایطی که نظام سلامت برای بیمه‌ها و بردن ‌آن‌ها به مرز ورشکستگی را در نظر بگیریم باید بدون شک این طرح را شکست خورده بنامیم.