تحولات جاری در سوریه و پیش از همه حضور نیروهای نظامی آمریکا در نقطه مرزی سوریه و عراق حاکی از احتمال درگیری و جنگ مستقیم در این کشور است.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو به نقل از روزنامه رای الیوم، عبدالباری عطوان سردبیر این روزنامه با اشاره به تهدید ترکیه علیه نیروهای کُرد تحت حمایت آمریکا در سوریه از احتمال شعله ور شدن آتش جنگهای مستقیم در خاک سوریه خبر داد.
هشدار همزمان وزارت خارجه سوریه به ترکیه و آمریکا در پی تهدید ترکیه به حمله نظامی به دو شهر عفرین و منبج به منظور از بین بردن نیروهای دفاع مردمی کُرد دراین دو شهر، وزارت خارجه سوریه به ترکیه هشدارداد و همزمان به آمریکا نیز در مورد حضور نیروهای این کشور هشدار داد.
این درحالی است که رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا تاکید کرد، نیروهای آمریکایی به منظور تحقق سه هدف زیر در سوریه باقی خواهند ماند:
اول: جلوگیری از بازگشت داعش به سوریه پس از شکست در رقه و موصل
دوم: مقابله با نفوذ ایران
سوم: برکناری بشار اسد رئیس جمهور سوریه از قدرت
این اظهارات موجب شد مسئولان سوریه سکوت خود را بشکنند و در اولویتهای خود تجدید نظر کنند و برنامههایی را برای رویارویی با حضور بیش از هزار نیروی نظامی آمریکا در شرق فرات در نظر بگیرند به ویژه اینکه این نیروها به دنبال ایجاد پایگاههای نظامی دائمی در شمال سوریه هستند و در نظر دارند یک دولت مستقل کُرد و ارتش ۳۰ هزار نفره تشکیل دهند که آمریکاییها مسئولیت آموزش و تامین تسلیحاتی آن را بر عهده دارند.
رهبری سوریه در تدارک مقابله با نقشههای آمریکا روشن است که رهبری سوریه که برای رویارویی با دشمنان متعدد در خاک این کشور سیاست مرحله به مرحله را در پیش میگیرد، متوجه شده است که نقشه تقسیم سوریه مرحله دوم پس از شکست داعش است و آمریکا مسئولیت کامل آن را برعهده دارد از همین رو با درک این خطر در تدارک مقابله با آن است.
در همین ارتباط وزارت خارجه سوریه با صدور بیانیهای اعلام کرد حضور نظامی آمریکا در خاک سوریه غیرقانونی است و نقض قانون بین المللی و حاکمیت ملی به شمار میآید و هدف از آن حمایت از داعش است که به دست دولت باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا تشکیل شد از همین رو با این حضورغیر قانونی مقابله میشود.
در بیانیه وزارت خارجه سوریه به این موضوع اشاره نشده است که چگونه و چه زمانی با حضور نظامی غیر قانونی آمریکا مقابله میشود، اما این بیانیه «عجیب» و «مبهم» و غیرمنتظره از اتاق عملیات نیروهای متحد سوریه صادر شده و در آن تهدید شده است که در واکنش به بمباران یگانهای ارتش سوریه در منطقه مرزی التنف، محل استقرار نیروهای آمریکا در سوریه و منطقه در وقت مناسب هدف قرار خواهد گرفت.
وزارت خارجه سوریه در بیانیه خود سکوت کنونی را خویشتنداری دانست نه نشانه ضعف.
چه نیروهایی آمریکاییها را در سوریه هدف قرار خواهند داد؟ این نخستین بار است که عنوان «اتاق عملیات» را میشنویم و بعید نیست که این اتاق به مثابه نیروهای حشد شعبی در عراق باشد که مسئولیت حمله علیه نیروهای آمریکایی در شمال شرق سوریه و عراق را برعهده دارد؛ درست شبیه حملات مقاومت عراق به اشغالگران آمریکایی پس از سال ۲۰۰۳.
وقتی تیلرسون اعلام میکند که نیروهای کشوش تا نابودی داعش و برکناری بشار اسد در خاک سوریه باقی میمانند، چه توقعی از سوریه و ایران و متحدانش دارد؟ آیا انتظار دارد او را گل باران کنند و برایش جشن و پایکوبی به راه بیندازند؟
چالش بزرگ سوریه چیست؟ بزرگترین چالش راهبردی که رهبری سوریه با آن روبه رو است، احتمال درگیر شدن در دو جبهه در آو واحد است؛ یکی علیه آمریکا و نقشههای جدایی طلبانه اش در شمال سوریه و دیگری تهدیدات ترکیه مبنی بر حمله به دو شهر عفرین و منبج که تحت تسلط نیروهای حمایت مردمی کُرد قرار دارند.
گزینههای سخت اردوغان با آمریکا و روسیه در این میان رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز که در ارتباط با حمایت آمریکا و روسیه از کُردها روابط متشنجی با آنان دارد، نمیتواند در یک زمان با دو کشور بزرگ یعنی روسیه و آمریکا روبه رو شود، از همین رو خلوصی اکار رئیس ستاد ارتش و هاکان فیلدان رئیس سرویس اطلاعاتی ترکیه را برای دیدار با وزیر دفاع روسیه عازم این کشور کرد تا حمایت رهبری روسیه از برنامه ترکیه در ارتباط با از بین بردن خطر کُردها را در شمال سوریه جلب کند.
حمایت روسیه از حضور ترکیه در خاک سوریه بعید است معلوم نیست این دو مسئول ترک حامل چه پیامی برای وزیر دفاع روسیه هستند، اما سخت بتوان انتظار داشت که روسیه از حضور نظامی ترکیه در عفرین و منبج حمایت کند.
اکنون اردوغان در برابر گزینههای دشوار قرار دارد و تهدید کرده است که ارتش کُرد تحت حمایت آمریکا در شمال سوریه را در نطفه خفه خواهد کرد و دو شهر عفرین و منبج را هدف قرار خواهد داد و این یعنی بالارفتن از درخت بلندی که پایین آمدن از آن بدون فراهم شدن نردبان روسی امکان پذیر نیست.
از سوی دیگر همانطور که در بیانیههای وزارت خارجه سوریه معلوم است، دشمق با خفه کردن ارتش کُرد در نطفه و در نتیجه رویارویی ترکیه و آمریکا مخالفتی ندارد بلکه امیدوار است چنین شود، اما چه بسا در برابر دخالت ترکیه در عفرین سکوت نکند از همین رو اردوغان باید تصمیم بگیرد اول با چه طرفی رودررو شود با سوریهای تحت حمایت روسیه در شمال سوریه یا کُردهای تحت حمایت آمریکا در شمال شرق سوریه؟
امکان ریسک اردوغان در سوریه کم است.
اما رویارویی با هر دو طرف به شکل همزمان خودکشی است و به نظر نمیرسد اروغان چنین ریسکی بکند.
به هر حال سال ۲۰۱۸ سال جنگهای بزرگ در خاک سوریه است، سالی که بی شک در آن نقشه ائتلافها به هم میخورد و چه بسا رویاروییها از جنگهای نیابتی به جنگهای مستقیم تبدیل شود.