چطور ایران از دفاعی‌ترین تیم آسیایی در جام جهانی به هجومی‌ترین تیم جام ملت‌های آسیا تبدیل شد

به گزارش گروه ورزشی خبرگزاری دانشجو، نتایجی که در دو روز اول برگزاری جام ملت‏‏ های آسیا رقم خورده بود، کمی نگران‌کننده بود؛ نگران‌کننده برای تیم ‏های بزرگ و مدعی مثل ایران. استرالیا به اردن باخته بود؛ تایلند به هند. چین برای شکست دادن قرقیزستان جان به لب شد و کره به زحمت فیلیپین را برد. همین باعث شده بود که ایرانی ‏ها هم برای بازی با یمن نگران شوند. یمن چند هفته پیش در یک بازی دوستانه با یک گل مغلوب عربستان شده بود و این نشان می ‏داد آنها تیم ضعیفی نیستند. اما آنچه در بازی ایران و یمن اتفاق افتاد، همه تصورات را به‌هم ریخت. ایران در یک بازی برتر با ۵ گل یمن را شکست داد و با این برد برای بقیه مدعیان خط و نشان کشید. این برد از یک جهت اهمیت داشت؛ تیم ملی تا پیش از این به عنوان یک تیم با اندیشه و فلسفه دفاعی شناخته می ‏شد. کی‏روش قبلا وعده داده بود که تیمش در بازی‏ های جام ملت ‏های آسیا هجومی بازی خواهد کرد اما همه چیز به این آسانی نبود. باید بررسی کرد چه تغییراتی در ترکیب، سیستم و نحوه حرکت بازیکنان تیم ملی رخ داد که این تیم توانست به این برد پرگل برسد. 

تغییرات غیر‌منتظره
از قبل هم معلوم بود که ساختار دفاعی تیم ملی قرار نیست تغییری داشته باشد. همه می ‏دانستند بیرانوند، دروازه ‏بان اصلی تیم ملی است. ترکیب چهار نفره دفاع یعنی مرتضی پورعلی‌گنجی، سید‌مجید حسینی، احسان حاج‌صفی و رامین رضاییان هم کاملا قابل حدس زدن بود. در غیاب سعید عزت‌اللهی هم حضور امید ابراهیمی در پست هافبک دفاعی برای همه روشن بود. اما هر چه تردید و شبهه بود، به بخش هجومی تیم ملی مربوط می ‏شد. جز سردار آزمون که در نوک حمله جایگاه تثبیت‌شده‏ ای دارد، درباره بقیه نفرات نمی‏ شد با اطمینان حرف زد. نشان به این نشان که تقریبا همه اهالی فوتبال معتقد بودند که سامان قدوس این بار در ترکیب اصلی قرار می‏ گیرد اما کی ‏روش باز هم همه را غافلگیر کرد.

او که در نیمه اول تیمش را با سیستم ۱-۴-۱-۴ به زمین فرستاده بود، از اشکان دژاگه و وحید امیری به عنوان هافبک‏ های میانی (جلوتر از ابراهیمی) استفاده کرد. مهدی طارمی، وینگر راست بود و سورپرایز بعدی کی ‏روش، بازی کردن مهدی ترابی به عنوان وینگر چپ بود. خیلی‏ ها فکر نمی‏ کردند ترابی و دژاگه در ترکیب اصلی بازی کنند. آنها منتظر حضور قدوس و شجاعی بودند. حتی در مورد پست بازی امیری هم تردید‏هایی وجود داشت اما کی ‏روش با ترکیبی که در نیمه اول به زمین فرستاد، مثل اغلب اوقات فوتبال‌دوستان ایرانی را سورپرایز کرد. 

همه در نیمه زمین حریف
عده ‏ای از کارشناسان، ضعف یمن را مهم‏ ترین عامل در شکل‌گیری این نتیجه می ‏دانند. نمی ‏شود قاطعانه این نظر را رد کرد اما نکته این است که تیم ملی ما با تیم‏ های ضعیف ‏تر از یمن هم بازی کرده است اما هیچ گاه نشده بود که در فاز هجومی این قدر خوب و متنوع عمل کند. در ثانی چه کسی می‏ تواند ادعا کند که یمن از فلسطین و قرقیزستان ضعیف‏ تر است؟ اگر یمن (جز دقایق ابتدایی و روی اشتباهات فردی مدافعان ایران) نتوانست فرصتی روی دروازه ایران ایجاد کند، به این دلیل بود که بازی ایران این اجازه را به آنها نداد. بازیکنان تیم ملی در اغلب دقایق بازی، در زمین حریف حضور داشتند و با فشار سنگین روی دفاع و خط میانی حریف به آنها اجازه نزدیک شدن به دروازه خودی را ندادند. در تصویری که میانگین موقعیت حضور بازیکنان در زمین را نشان می ‏دهد، به وضوح روشن است که فقط دو مدافع میانی ایران بیشتر زمان بازی را در نیمه زمین خودی سپری کردند. امید ابراهیمی به عنوان تنها هافبک دفاعی هم بیشتر زمان بازی را دقیقا در مرکز زمین گذراند. بقیه بازیکنان ایران حتی دو مدافع کناری یعنی رضاییان و حاج صفی بیشتر در زمین حریف دیده شدند تا در زمین خودی. میان بازیکن یمن هم فقط یک بازیکن (شماره ۷) بود که در بیشتر اوقات بازی در نیمه زمین ایران بود. البته او بیشتر به مرکز زمین نزدیک بود تا به یک‌سوم میانی ایران. این بازیکن نیز در همان دقایق اسیر جای گیری دو مدافع میانی ایران بود و عملا فرصت چندانی برای نزدیک شدن به دروازه ایران پیدا نکرد. 

منتظری و حسینی؛ برعکس جام جهانی
یکی از نکات عجیب بازی ایران و یمن اتفاقی بود که برای سیدمجید حسینی افتاد. حسینی در شروع بازی و البته در کل نیمه اول پراشتباه و عصبی بازی می‏ کرد. تکلی که او در نیمه اول روی بازیکن حریف زد، اگر یک داور عرب داور بازی بود، با کارت قرمز جریمه می ‏شد و کار را برای تیم ملی سخت می‏ کرد. گذشته از این روی دو، سه صحنه نسبتا ساده با تصمیم ‏گیری و البته جای‌گیری‏ های اشتباه باعث شد حریف یکی، دو موقعیت خطرناک در همان نیمه اول به دست آورد. وضعیت احسان حاج‌صفی هم در دقایق ابتدایی همین‌طور بود. او نیز اشتباهات زیادی داشت. حاج صفی به خاطر تجربه بالایش توانست خودش را از این وضعیت خارج کند اما حسینی جوان زیر بار فشار روانی کم آورد و کی‏روش ناچار شد بین دو نیمه او را از زمین بیرون بکشد. جانشین حسینی کسی نبود جز پژمان منتظری و این دقیقا برعکس اتفاقی بود که در جام جهانی افتاد. با ورود منتظری به زمین، آرامش به خط دفاعی ایران برگشت و یمن دیگر نتوانست حتی همان یکی، دو موقعیت نصفه‌و‌نیمه را که در نیمه اول داشت، روی دروازه ایران ایجاد کند. عدد صفر مقابل تعداد شوت ‏های یمن نشان می ‏دهد که این تیم نتوانست از سد دفاع مستحکم ایران بگذرد. حالا با این وضعیت مشخص نیست در بازی ‏های بعدی چه اتفاقی می ‏افتد؟! آیا سیدمجید به طور کل جایگاهش را در ساختار دفاعی تیم ملی از دست داده است؟ جواب این سوال در بازی ‏های بعدی مشخص خواهد شد. 

کی‏ روش؛ همان همیشگی
درباره کارلوس کی‏ روش نمی ‏شود چیزی نگفت. او همیشه در بازی ‏های تیم ملی حرف تازه ‏‏ای برای گرفتن دارد و خود این مساله هم دیگر برای ایرانی ‏ها عادی شده است. سرمربی پرتغالی تیم ملی در ترکیب اولیه هم فوتبال‌دوستان و کارشناسان را غافلگیر کرد. او نشان داد برایش آمادگی بازیکن و مصلحت تیم مهم ‏تر از همه چیز است. مثل همیشه کنار زمین بالا و پایین می‏‏ پرید و کمتر پیش آمد که برود و روی نیمکت بنشیند. روی اشتباهات بازیکنانش حساس بود و واکنشی که روی اشتباه رامین رضاییان نشان داد، تا سال‏ها به یاد همه خواهد ماند. مثل اغلب اوقات تعویض‏ هایش درست و کارآمد از آب درآمدند. در پایان بازی هم مثل همیشه جواب مصاحبه عجیب برانکو را داد تا نشان بدهد همه اتفاقات داخل ایران را رصد می‏ کند. 

سرنوشت عجیب شوت ‏های ایران!
یکی از نکات بارز بازی تیم ملی در مقابل یمن، تعداد بالای شوت‏ های بازیکنان بود. در طول ۹۰ دقیقه بازیکنان ایران ۲۰ شوت به دروازه حریف زدند. این یعنی هر ۵/۴ دقیقه یک شوت به سمت دروازه حریف. سردار آزمون بیشتر از بقیه اقدام به شوت‌زنی کرد؛ او ۸ شوت زد که فقط یکی تبدیل به گل شد. از این لحاظ او کم‌دقت‌ترین شوت‌زن تیم ما بود. بعد از او دیگر مهاجم تیم ملی یعنی طارمی با ۴ شوت و دو گل بیشترین میزان شوت را داشت. ترابی مهاجم سوم تیم هم ۳ شوت زد که البته زیباترین شوت، سهم او بود اما با بدشانسی به تیرک خورد و گل نشد. در این میان سامان قدوس با یک شوت و یک گل، دقیق‏ترین شوت‌زن تیم ملی بود اما سرنوشت کلی شوت‏ ها به طور جالبی متفاوت و متوازن بودند. برای شوت‏ ها ۴ حالت وجود دارد که ۲۰ شوت ایرانی ‏ها به طور مساوی بین این ۴ حالت تقسیم شد! 

تولد دوباره اشکان
ستاره تیم کی‌روش در شب بازی با یمن
در پایان بازی، انتخاب بهترین بازیکن زمین اصلا کار سختی نبود. با وجود اینکه طارمی دو گل زده بود و ترابی عملکرد خیلی خوبی داشت اما اغلب اهالی فوتبال روی این مساله که اشکان بهترین بازیکن زمین بود، اتفاق نظر داشتند. اشکان گذشته از گل زیبایی که در نیمه اول زد، تاثیر مهم ‏تری در بازی داشت. او به عنوان بازیکن آزاد، با خلاقیت‌اش ریتم بازی ایران را در دست گرفته بود و با پاس ‏های متنوعش به چپ و راست تمرکز دفاعی یمن را به‌هم ریخت. البته که بیشتر به سمت راست متمایل بود و کنار رضاییان و طارمی کارهای ترکیبی متعددی انجام داد. آمار نشان می‏ دهد که او در آیتمی به نام پاس همه‌کاره تیم ملی بوده است. او ۱۷ پاس به ترابی و همین تعداد پاس را به رضاییان داد. در پاس گرفتن از بازیکنان نیز نام او بالاتر از بقیه بود. پورعلی‌گنجی و رضاییان هر کدام ۶ پاس گل به دژاگه دادند و این نشان می‏ دهد او علاوه بر اینکه مرد مورد اعتماد کی‏ روش است، در داخل زمین هم بازیکنان به او اعتماد دارند. اشکان در نیمه اول و اوایل نیمه دوم تمایل بیشتری به سمت راست زمین داشت. او برای رضاییان فضاسازی می‏ کرد تا رامین بتواند نفوذ کند و توپ ‏ها را روی دروازه سانتر کند. یکی از سانترهای رامین در نیمه اول با ضربه سر طارمی گل شد و در نیمه دوم هم سانتر رامین به آزمون رسید که دروازه‏ بان یمن ضربه سر آزمون را برگرداند و در برگشت هم توپ گل نشد اما بعد از خروج امیری از زمین و آمدن قدوس، اشکان به وسط زمین متمایل شد و با سمت چپ هم بیشتر همکاری کرد. 

دلبری زوج حاشیه‏ ساز
درباره آزمون و طارمی چه می‏ توان گفت؟ حاشیه ‏های فراوان این دو بازیکن در ماه‏ های اخیر باعث شده بود ارزش‏ های فنی ‏شان زیر سوال برود. البته که نمی ‏شود منکر توانایی ‏های فنی آنها شد اما آنها به قدری از اصل فوتبال فاصله گرفته بودند که تقریبا از چشم همه فوتبال‌دوستان افتاده بودند. جام ملت‏ های آسیا و البته بازی با یمن فرصتی شد تا این دو نفر کمی از آن فضای منفی دور شوند. هر دو از مدتی پیش در حال اوج گرفتن بودند. طارمی در دو بازی تدارکاتی آخر تیم ملی و سردار در بازی آخر تیم ملی گل زده بودند. نزدیکی فضای ذهنی و شخصیتی این دو نفر به هم باعث شده آنها در زمین هم با هم هماهنگ ‏تر باشند. این اتفاق در بازی با یمن کاملا مشخص بود. آمار نشان می ‏دهد که سردار در این بازی دو بار پاس درست به طارمی داد و طارمی نیز ده پاس درست به سردار داد. گل اول تیم ملی روی شوت سردار و ریباند به موقع طارمی زده شد. طارمی با شناختی که از سردار دارد، لحظه شوت‏زنی سردار را شناخت و شوت او را تعقیب کرد. نتیجه این هماهنگی گل زودهنگام ایران بود که فشار اولیه را از روی دوش تیم برداشت. این دو نفر بارها با همکاری دونفره و پاس‏ های سریع سعی در باز کردن دفاع یمن داشتند. تمرکز دفاع یمن روی هر کدام از این دو بازیکن باعث آزادی دیگری می‏ شد. گل دوم طارمی در حالی رقم خورد که مدافعان یمن با توجه به شناخت قبلی که از سردار داشتند، مشغول مراقبت از او بودند. به همین دلیل طارمی آزاد ماند و به راحتی گل دوم خودش را زد. ادامه این روند می ‏تواند منجر به یک اتفاق خوب برای فوتبال ایران باشد. سردار در دوره قبلی جام ملت‏ ها به محبوبیت بالایی دست پیدا کرده بود. طارمی هم در سال‏ های اولیه حضورش در پرسپولیس و تیم ملی محبوب بود اما در ادامه حاشیه ‏های فراوان این دو نفر کار را خراب کرد. طارمی و آزمون در بازی با یمن از بهترین بازیکنان زمین بودند و طوری بازی کردند که در برخی دقایق همه حاشیه‏ های‏شان از ذهن همه پاک شد. آنها در این دوره از مسابقات می‏ توانند همه چیز را به همان حالت اول برگردانند و دوباره به محبوبیتی که داشتند، برسند.

منبع: روزنامه سازندگی