آزادی «گریس ۱» کاری بود کارستان/ ایران هنوز حق مقابله‌به‌مثل دارد

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو سیزدهم تیرماه بود که نیروی دریایی انگلیس ادعا کرد نفتکش گریس ۱، حامل دو میلیون بشکه نفت ایران را به دلیل نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا در منطقه جبل الطارق توقیف کرده است.

این اقدام انگلیس با واکنش مقامات ایران همراه شده و از آن به مثابه راهزنی دریایی یاد کردند چرا که بر خلاف ادعای مقامات دولت انگلیس مقصد این کشتی سوریه نبوده است و مضاف بر آن قوانین اتحادیه اروپا متوجه ایران نمی‌باشد.

با این وجود و علی رغم مذاکرات صورت گرفته برای آزادی نفتکش گریس ۱، مقامات دولت جبل الطارق در تاریخ ۲۸ تیرماه حکم توقیف این نفتکش را به مدت ۳۰ روز دیگر تمدید کردند.

 

حدود دو هفته پس از توقیف نفتکش گریس ۱، نیروی دریایی سپاه پاسداران نفتکش انگلیسی «استنا ایمپرو» را در تنگه هرمز و به دلیل نقض مقررات بین المللی دریایی توقیف کرد تا غربی‌ها با موضع قدرتمند جمهوری اسلامی ایران مواجه شوند.

سرانجام دادگاه عالی جبل الطارق در تاریخ ۲۵ مرداد ماه و پس از گذشت ۴۳ روز حکم آزادی نفتکش گریس ۱ را علیرغم فشار‌های آمریکا صادر کرد تا بار دیگر حقانیت ایران در عدم نقض قوانین بین المللی اثبات شود.

 

«پرهام فرهنگ وصال» کارشناس حقوق بین الملل که گفتگو‌های اخیر وی با شبکه بی بی سی فارسی، در رسانه‌های داخلی بازتاب فراوانی داشته است، در مصاحبه با جام نیوز به بررسی ابعاد حقوقی و سیاسی این پرونده پرداخت.

فرهنگ وصال با بیان اینکه اصل توقیف نفتکش گریس ۱ از منظر قوانین بین الملل و حتی قوانین داخلی انگلستان نیز غیرقانونی بوده است، اظهار داشت: مقامات ایران از همان ابتدا اظهار داشتند که این محمولۀ نفت به سوی سوریه ارسال نمی‌شود، ولی حتی اگر به سمت سوریه نیز ارسال می‌شد، ایران عضو اتحادیه اروپا نیست که اصلا بتواند قوانین اتحادیه را نقض بکند یا نکند. این حرف بنده نیست بلکه در همان ساعات ابتدایی این اتفاق آقای «کارل بیلت» نخست وزیر سابق سوئد و از مقامات سابق اتحادیه اروپا، در توئیتی این موضوع را تشریح کرد که قوانین اتحادیه اروپا تنها برای کشور‌های عضو این اتحادیه لازم الاجراست و تنها کشوری که قوانین خود را بر سایر کشور‌ها تحمیل می‌کند، ایالات متحده آمریکاست.

 

وی ادامه داد: با توجه به تعاریف فوق، در غیرقانونی بودن توقیف نفتکش گریس ۱ هیچ شکی نیست. حتی اگر ایران هیچ اقدامی هم انجام نمی‌داد، باز انگلستان مجبور بود این کشتی را آزاد کند؛ البته ایران کاری کرد کارستان؛ و روشی را استفاده کرد که نه تنها بر حقوق بین الملل منطبق بود بلکه کارت‌های بیشتری برای اقدامات بعدی ایجاد نمود.

این کارشناس حقوق بین الملل با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری مبنی بر پاسخ دادن به دزدی دریایی انگلیس توسط عناصر مومن و انقلابی، بیان داشت: فرمان رهبری ایران مبنی بر حق مقابله به مثل دقیقا منطبق بر حکم حقوق بین الملل است. چنانچه وقتی کشوری نقض قوانین بین المللی می‌کند، مانند اتفاقی که در خصوص نفتکش گریس ۱ افتاد، ایران به عنوان کشوری که حقوقش تضییع شده حق مقابله به مثل دارد و می‌تواند دقیقا همان رفتار را با کشور خاطی انجام دهد.

 

وی ادامه داد:، اما نکته جالب توجه آنجاست که ایران حتی از همین حق خود هنوز به طور کامل استفاده نکرده است. کاری که ایران انجام داد این بود که یک کشتی تجاری خاطی را به خاطر نقض قوانین و گوش ندادن به فرمان مقام ساحلی طبق قوانین حقوق بین المللی متوقف کرد.

فرهنگ وصال افزود: از منظر حقوق بین الملل، ایران همچنان حق مقابله به مثل و توقیف یک کشتی انگلیسی مبتنی بر قاعده مقابله به مثل را دارد؛ و به همین دلیل است که می‌گویم ایران کاری کارستان انجام داده که هنوز بدون استفاده از حق قانونی خود توانسته گریس ۱ را آزاد کند.

این کارشناس حقوق بین الملل بیان داشت: قدرتی که ایران از خود نشان می‌دهد به دلیل یک هم افزایی واگرا بین سیاست خارجی و سیاست دفاعی ایران است. به نظر بنده ایران برای جبران خسارت، راهکار‌های حقوقی از جمله استفاده از حق مقابله به مثل دارد.

وی با بیان اینکه ایران حتی می‌تواند در محاکم داخلی انگلستان به دلیل توقیف غیرقانونی نفتکش خود شکایت کند، اظهار داشت: ایران با استفاده از حق مقابله به مثل خود، می‌تواند خسارات وارده ناشی از توقیف غیرقانونی گریس ۱ را جبران کند.

فرهنگ وصال افزود: نکته لازم توجه این است که دولت انگلستان برای حمایت از خانمی ایرانی الاصل که در ایران مجازات کیفری خود را سپری می‌کند، از ابزار حمایت دیپلماتیک استفاده کرده و این حمایت دیپلماتیک باعث شده تا دعوای خصوصی به دعوای دولت با دولت تبدیل شود، در نتیجه طبق ابتکار عمل دولت انگلستان، این فرد اکنون به نماینده این کشور تبدیل شده است.

وی گفت: پس به نظر بنده دادستانی در تهران می‌تواند کیفرخواست جدید برای محکومیت جدید این خانم که در حال حاضر نماینده دولت انگلستان محسوب می‌شود، صادر کند؛ مگراینکه دولت انگلیس تصمیم بگیرد به مدار عقلانیت برگردد و این اقدام بی‌معنا در حمایت دیپلماتیک از یک فرد ایرانی الاصل را بردارد.

این کارشناس حقوق بین الملل افزود: حتی دادگاه‌های داخلی ایران نیز می‌توانند به پرونده توقیف غیرقانونی نفتکش گریس ۱ رسیدگی کنند چراکه این اقدام نوعی اقدام علیه امنیت بین المللی است و حفظ امنیت بین المللی برای کشور‌ها وظیفه است، لذا ایران وظیفه دارد اقدام کند و در مقابل این رفتار‌ها واکنش قانونی مناسب و قاطع از خود نشان دهد.

وی در مورد حکم دادگاه آمریکایی در خصوص توقیف نفتکش گریس ۱ اظهار داشت: آمریکا در وضعیتی آشفته قرار دارد و این رفتاری که دادگاه واشنگتن انجام داد، بحث قانونی و یا غیرقانونی بودنش مطرح نیست، چرا که می‌توان آن را طبق قانون جنگل در این روز‌های آمریکا، قانونی دانست!

فرهنگ وصال بیان داشت:، اما نکته مهم‌تر این است که به طور مضحکی این قراری که دادگاه واشنگتن صادر کرده، اصلا قابلیت اجرا ندارد! بنابراین تنها موردی که می‌توان از این حکم فهمید این است که می‌توانیم بیش از پیش بفهمیم ضربه‌های مهلکی به گیجگاه آمریکا وارد شده و رفتار‌هایی انجام می‌دهد که عملا هیچ معنا و مفهومی ندارند.