بیشتر کشورهای عربی که تا دیروز علیه دمشق متحد بودند و این روزها درباره مسائل مختلف منطقه دچار اختلافهایی عمیق هستند، بالاجماع -جز قطر- حمله نظامی ترکیه به شمال سوریه را محکوم کردند.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو، ترکیه روز چهارشنبه نُهم اکتبر (هفدهم مهر) حمله به مواضع شبهنظامیان کُرد در شمال سوریه را تحت عملیاتی به نام «چشمه صلح» آغاز کرد.
هر چند این حمله نتیجه هماهنگی و توافق آنکارا و واشنگتن در چارچوبی معین است، اما این اقدام ترکیه، با واکنشهای اعتراضی جدی در منطقه و سطح بینالملل مواجه شده است.
طی ساعات نخست این حملات، دستکم هشت غیرنظامی جان باختهاند. خبرگزاری رسمی سوریه (سانا) امروز پنجشنبه گزارش کرد که هشت نفر در استان حسکه (شمال شرق) جان باخته و دستکم بیست نفر مجروح شدهاند.
نکته قابل توجه در مواضع کشورهای مختلف در قبال این مسئله، دیدگاه مشترک اغلب قریب به اتفاق کشورهای عربی است که این روزها بشدت دچار اختلافات جدی هستند. همه کشورهای عربی منطقه -جز عراق- که در طول سالهای اولیه بحران سوریه، یکپارچه علیه دمشق -به اقتضای شرایط- متحد بودند، امروز در اوج اختلافات با آنکارا اقدام ترکیه را محکوم کردهاند.
کشورهای متحد عربستان این حمله را تجاوز نامیده و آن را محکوم کردهاند. قطر آن را محکوم نکرده و حتی موضعی علیه ترکیه نگرفته، اما اردن و عراق که روابط بهتری با آنکارا دارند، خواستار توقف این حمله شدهاند.
علت موضع قطر مشخص است. بعد از بحران در روابط عربستان و امارات با قطر، دوحه ایران و ترکیه را نجاتدهنده خود یافت و روابطش با این دو کشور را تقویت کرده است. بنا بر اعلام خبرگزاری قطر، تمیم بن حمد شب گذشته در تماسی تلفنی با رجب طیب اردوغان، «روابط راهبردی دو کشور برادر و راههای حمایت و تقویت آن را در کنار آخرین تحولات منطقه و بینالملل بخصوص تحولات در شمال سوریه» را بررسی کردند.
در مقابل، عربستان، امارات، بحرین، متحدان قبلی ترکیه در بحران سوریه، حمله آنکارا را «تجاوز» توصیف کرده و آن را محکوم کردند.
عربستان اعلام کرد «تجاوزی که ارتش ترکیه به مناطق شمال شرقی سوریه» انجام داده محکوم است و این «تجاوز ترکیه، بر تلاشهای مبارزه با تروریسم، تأثیر منفی بر جا خواهد گذاشت». خبرگزاری رسمی سعودی (واس) نوشت، «عربستان سعودی نگرانی خود را... ابراز میکند» و «تجاوز ارتش ترکیه به مناطقی در شمال سوریه را تجاوز آشکار به وحدت و استقبال و حاکمیت سوریه میداند». سلمان و اردوغان
امارات نیز اعلام کرد که اقدام ترکیه، «تجاوز» و «دخالت آشکار در امور عربی است». خبرگزاری رسمی امارات (وام) نوشت، «وزارت امور خارجه، تجاوز نظامی ترکیه به سوریه را به شدیدترین وجه محکوم میکند». در این بیانیه امارات بر «موضع ثابت امارات و رد تعرض به حاکمیت و امنیت ملی عربی و تدید امنیت و صلح بینالمللی» تأکید کرده است.
وزارت خارجه بحرین نیز که نزد کاربران توییتر به «مملکت ریتوییت» (تکرارکننده مواضع ریاض) مشهور است، «ابراز انزجار» خود از اقدام ترکیه را اعلام و حمله ترکیه را «تجاوز»ی نامید که شورای امنیت باید مقابل آن موضع بگیرد. به گزارش خبرگزاری رسمی بحرین (بنا)، منامه همچنین خواستار «برگزاری نشست فوقالعاده اتحادیه عرب» برای بررسی موضع عربی شد.
وزارت خارجه کویت نیز این اقدام ترکیه را محکوم کرد و آن را «تهدید مستقیم برای امنیت و ثبات در منطقه» دانست و آن را «تشدید تنشی» توصیف کرد که «فرصتهای راهکارهای سیاسی را از بین میبرد».
همچنین مصر نیز با انتشار بیانیهای «حمله ترکیه به شمال سوریه» را محکوم و آن را «تجاوز آشکار» به «حاکمیت سوریه» توصیف کرد. وزارت خارجه مصر همچنین خواستار برگزاری نشستی فوقالعاده در اتحادیه عرب برای بررسی این مسئله و «راههای حفظ حاکمیت سوریه، وحدت ملت و تمامیت ارضی» آن شد.
وزارت خارجه لبنان نیز حمله ترکیه را «تجاوز به کشور عربی برادر» خواند و آن را «اشغال خاک سوریه» دانست که مردمش را در معرض کشتار و آوارگی قرار میدهد. بیروت از آنکارا خواسته که در موضع خود بازنگری کند.
همچنین اردن و عراق که در مقایسه با عربستان و امارات و بحرین و مصر، روابط بهتری با ترکیه دارند، بیانیهای در این خصوص صادر نکردنى.
ایمن الصفدی وزیر خارجه اردن در توییترش به این حادثه واکنش نشان داد و از ترکیه خواست، حمله را «فوراً» متوقف کند. به گزارش «بترا»، الصفدی نوشت: «از ترکیه میخواهیم که حمله خود به سوریه را فورا متوقف کند. ما هر گونه صدمه به حاکمیت سوریه را رد و هر تجاوزی را که وحدت آن را تهدید کند، رد میکنیم».
عراق نیز تاکنون بیانیهای صادر نکرده است. به گزارش «السومریه»، برهم صالح رئیس جمهور عراق در توییترش نوشت: ورود نظامی ترکیه به سوریه، تشدید وضع خطرناکی است. این، به فاجعه انسانی و تقویت قدرت تروریستها برای احیایی بقایایشان منجر میشود و سبب بروز خطر برای امنیت منطقهای و بینالمللی خواهد شد.