رباتیک پلی برای رسیدن به قله‌های صنعت پایدار / ایران در کجای رباتیک جهان قرار گرفته است

گروه فناوری خبرگزاری دانشجو؛ حمیده آقاجانی – آن‌ها که متولد دهه ۶۰ هستند در میانه‌های راه نوجوانی کم کم با اسباب بازی آشنا شدند که نامش را آدم آهنی گذاشته بودند. با باتری کار می‌کرد، کمی راه می‌رفت و صدا‌هایی هم از آن خارج می‌شد، جذابیت زیادی داشت و آن‌ها که در توان مالیشان بود حتما ربات داشتند. بزرگتر که شدند در مقاطع دبیرستان با واژه ربات و رباتیک بیشتر آشنا شدند، اما هنوز هم شرایط کار با آن برای همه فراهم نبود مگر اینکه پا به عرصه دانشگاه می‌گذاشتند و با تلفیق چند رشته همچون الکترونیک، کامپیوتر، مکانیک و هوش مصنوعی کار‌های کوچکی برای دلشان یا پایان‌نامه‌هایشان انجام می‌دادند.

اما حالا دیگر وضعیت متفاوت شده است؛ در بسیاری از مدارس کشور رباتیک تدریس می‌شود و نوجوانان و جوانان در کنار دانشجویان به لیگ‌های معتبر رباتیک داخلی و خارجی می‌روند و از ربات فوتبالیست تا ربات‌های امدادگر هر کدام کاری برای ارائه دارند.

در ایران کمتر از ۱۵ سال است که رباتیک به طور جدی مورد توجه قرار گرفته و خوشبختانه از سوی مراکز علمی و صنعتی نیز مورد حمایت قرار گرفته و در این میان به اذعان افراد توانمند و با استعدادی به این حوزه معرفی شده‌اند.

ربات‌ها به غیر از سرگرم کردن قرار چه کار‌هایی انجام دهند و لزوم وجود آن‌ها چیست؛ قطعا برای آسایش بیشتر زندگی بشر تولید می‌شود، زیرا به نوعی دستیار نیروی انسانی به حساب می‌آید، ما امروز شاهد آن هستیم که در بسیاری از حوزه‌ها حتی پزشکی و جراحی از ربات استفاده می‌شود و توانایی آن را دارد تا با دقت بالا و به کمک اپراتور دقیق‌ترین و حساس‌ترین عمل‌ها را انجام دهد.

از طرف دیگر دنیای امروز دنیای تحول است و هر روز شاهد اخبار جدیدی از توانمندی‌های مهندسان و محققان هستیم. رباتیک، هوش مصنوعی، نانو و کامپیوتر و علومی از این دست شاید جدید باشند، اما به قدری کارا هستند که به سرعت شناخته شده و جایگزین فناوری‌سنتی شده‌اند. ربات‌ها خصوصا اگر با هوش مصنوعی تلفیق شوند می‌توانند زندگی بهتر و راحت‌تری را برای صاحبانشان به ارمغان بیاورند.

 

 

صنعت امروز وابسته به رباتیک است
استفاده از رباتیک وجه‌های مختلفی دارد، برخی کاربرد‌های مختلفی دارد، برخی سرگرم کننده هستند و برخی دیگر کار‌های روزمره را انجام می‌دهند اخیرا هم برخی شرکت‌های بزرگ جهانی ربات‌های پستچی و محافظ به بازار عرضه کرده‌اند؛ اما شاید یکی از کاربردی‌ترین حوزه‌های مورد استفاده رباتیک صنایع باشند. صنایع با این رویکرد که بسیاری از کار‌های تکراری و خسته کننده که نیازمند دقت است را می‌توان به ربات‌ها سپرد وارد این عرصه شدند و استقبال خوبی هم از آن‌ها شده است.

کاربرد علم رباتیک در کشور‌ها باعث شده تا روند صنعتی شدن آن‌ها نیز سرعت بیشتری به خود بگیرد و ایران هنوز در این عرصه نوپا است و تقریبا بخش عمده‌ای از نیاز کشور در این حوزه توسط محصولات وارداتی رفع می‌شود، اما مسیر توسعه را در پیش گرفته و اقدامات موثری همچون برگزاری دوره‌های آموزشی، برگزاری مسابقات داخلی و بین المللی، افزودن رشته‌هایی مثل مکاترونیک در مقاطع تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد، ارائه پایان‌نامه‌های دانشجویی قوی در این حوزه و حتی ساخت ربات انسان نما با نام سورنا صورت گرفته است.

ربات انسان نمای سورنا حقیقتا مهمترین دستاورد محققان ایران است که در حوزه رباتیک انجام شده است. این ربات حاصل چندین سال تلاش نخبگان ایرانی در دانشگاه تهران است و امسال نسخه پیشرفته آن با نام سورنا ۴ رونمایی شد.

 

 

سورنا ۴ تجلی توان و اراده جوانان ایرانی
عقیل یوسفی‌کما رئیس مرکز سیستم‌ها و فناوری‌های پیشرفته دانشگاه تهران با گریزی به روند رو به رشد طراحی ربات انسان نمای سورنا در کشور، گفت: سورنا ۱ تنها به عنوان نمادی برای اعلام آغاز پروژه طراحی، ساخت و هوشمندسازی ربات انسان‌نما، در سال ۸۷ ارائه شد. سورنا۱ قابلیت تکلم متن‌های از پیش تعیین شده (در تمامی مراحل فعالیت) را نیز داشت.

این فعال حوزه فناوری در کشور با معرفی توانمندی‌های سورنا ۲، گفت: سورنا ۲ در راستای تکمیل و توسعه ربات انسان‌نمای سورنا ۱، مراحل طراحی و ساخت را در مرکز سیستم‌های پیشرفته دانشگاه تهران آغاز کرد. این ربات که در ابعاد و وزن مشابه انسان ساخته شده قادر است همانند یک انسان، ولی با سرعتی آهسته‌تر و با ترکیبی از حرکات دست، سر و پا گام بردارد. داشتن مجموعا ۲۲ درجه آزادی در بالاتنه و پایین‌تنه و گام برداشتن با حفظ تعادل از ویژگی‌های بارز این نسل از ربات سورنا محسوب می‌شد.

رئیس مرکز سیستم‌ها و فناوری‌های پیشرفته دانشگاه تهران در ادامه به طراحی سورنا ۳ اشاره کرد و ادامه داد: مانورپذیری، افزایش سرعت گام برداری، ارتقای هوشمندی و افزایش درجات آزادی از جمله مزایای نسل سوم ربات انسان نمای طراحی شده در داخل کشور بود.

وی با معرفی توانایی‌های سورنا ۴، گفت: این ربات ۱۷۰ سانتی متری و ۷۰ کیلوگرمی توانایی راه رفتن با سرعت ۷/. کیلومتر را دارد و می‌تواند درجا دور دور بزند. این ربات، توانایی حرکت آنلاین به جوانب را دارد و دنده عقب نیز حرکت می‌کند.

یوسفی ادامه داد: این ربات انسان نما می‌تواند روی سطوح ناهموار حرکت کند و تعادل خود را در صورت بروز اغتشاش بازیابی کند. از دیگر توانایی‌های سورنا ۴ می‌توان به توانایی شوت زدن، انجام حرکات متنوع دلخواه، چون دست دادن و ادای احترام و جابجایی و بلند کردن اشیاء اشاره کرد.

سورنا ۴ که نسخه در حال پیشرفت از طراحی و ساخت ربات انسان نما در کشور محسوب می‌شود توانایی تشخیص ۱۰۰ فرمان صوتی و توانایی‌های گفتاری و شنیداری را دارد. قابلیت پاسخ گویی به صورت تبدیل متن به گفتار، توانایی بینایی و قابلیت تشخیص ۱۰۰ شی مختلف از دیگر توانایی‌های این ربات است.

 

مسابقات بین المللی عرصه تجربه آموزی 
از سوی دیگر برگزاری مسابقات داخلی و خارجی در حوزه رباتیک و کسب مدال‌های رنگارنگ نیز حکایت از آن دارد که نسل امروز به دنبال یافتن شگفتی‌ها است و دیگر درجا نمی‌زند بلکه تلاش می‌کند راه توسعه را به بهترین شکل ممکن هموار کرده و در راستای کشور‌های توسعه یافته قدم بردارد. یکی از این مسابقات بین المللیف رقابت‌های جهانی رباتیک فیرا است. بیست و چهارمین دوره رقابت‌های جهانی رباتیک فیرا، از تاریخ ۲۰ تا ۲۶ مردادماه ۹۸ و با حضور ۱۸۰۰ شرکت کننده در چهار دسته اصلی رقابت‌های فیرا و در قالب ۱۱ لیگ دانشجویی و ۸ لیگ دانش‌آموزی در دو بخش U۱۴ و U۱۹ از ۱۸ کشور از جمله آمریکا، آلمان، کره جنوبی، ترکیه، روسیه، مالزی، فلیپین، چین، هند، اندونزی، تایوان، کانادا، ایران و ... در شهر چانگووان کشور کره جنوبی برگزار شد.

در پایان رقابت‌های تیم‌ها در بخش‌های دانش‌آموزی و دانشجویی، تیم‌های ایرانی حاضر در مسابقات جهانی رباتیک فیرا ۲۰۱۹ در کشور کره جنوبی موفق به کسب ۱۴ مقام قهرمانی، ۸ مقام نایب قهرمانی و ۵ مقام سومی این رقابت‌ها شدند. ایران در این رقابت‌ها توانست رتبه ۲۷ جهانی را به دست آورد، همچنین میزبان این رقابت‌ها در سال ۲۰۲۰ باشد که این فرصت مناسبی برای تعامل و انتقال داده‌ها به شمار می‌رود.

از آنجا که ایران در این حوزه هنوز جان نگرفته باید برای قرار گرفتنش در مسیر درست اقدامات موثری از سوی دستگاه‌های مربوطه صورت بگیرد، لازم است تا برای حرکت سریع و رو به جلو سرمایه‌گذاری مناسبی انجام شود؛ همچنین دانشگاه و صنعت به یکدیگر نزدیک شوند و به نیرو‌های جوان و متخصص داخلی اعتماد شود تا به افق روشنی در این حوزه دست یابیم.