پرستارانی که در وزارت بهداشت دیده نمی‌شوند/ از سختی‌های دوران تحصیل تا آینده کاری پرستاران در سایه پزشکان

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، یاسمن کربلایی- بیشتر از دو ماه از روز‌های کرونایی کشور ما می‌گذرد. کرونا باعث شد بیش از هر زمان دیگری جامعه متوجه اهمیت و تلاش کادر درمانی کشور شود و ازخودگذشتگی این قشر همگان را به تحسین واداشت. در واقعیت جامعه‌ی درمانی، همیشه سخن از تلاش کادر پزشکی و ازخودگذشتگی آن‌ها بوده است، اما قشر دیگری که اهمیتی برابر و یا شاید بیشتر دراین‌بین دارند، قشر پرستاران هستند.

 

پرستاران دوشادوش پزشکان و متخصصین برای بهبود حال بیماران تلاش می‌کنند. این همراهی‌ها همراه با همه ناملایمت‌هایی که گا‌ها از طرف بیماران یا بقیه کادردرمان رخ می‌دهد، کار را سخت‌تر می‌کند. خلاصه حرف می‌شود پرستاران زحمت کشانی هستند با کار بیشتر و مشکلاتی مضاعف تر.

از علاقه جوانی تا واقعیت پیش رو

اگر در نوجوانی به‌سلامتی آدم‌ها و کمک به بهبود حال یک بیمار فکر کرده باشید قطعاً برای تحصیل در رشته پرستاری برنامه ویژه‌ای داشته‌اید. چند سالی است که پرستاری جزو رشته‌های پرطرفدار کنکور به‌حساب می‌آید. بماند که برای دانش آموزان رشته تجربی به‌غیراز سه رشته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی که اغلب رؤیای بیش از نیمی از محصلین این رشته است، این روز‌ها تحصیل در رشته‌ی پرستاری هم در دانشگاه‌های مطرح مراکز استان‌ها بسیار سخت شده است.
رسیدن به این رؤیا پس از تلاش‌های بسیار و بعضاً نابرابر برای گذر از غول کنکور بازهم به‌راحتی دست‌یافتنی نیست. از بدو ورود به دانشگاه کار‌ها به‌درستی و روی اصول فرض شده پیش نمی‌رود. مخصوصاً اگر شما ساکن شهر‌های بزرگ یا دانشجوی دانشگاه‌های معروف‌تر این کلان‌شهر‌ها نباشید!

 

برای دانشجویان پرستاری کار به‌مراتب از کادر پرستاران سخت‌تر است. درواقع در زمان تحصیل به دلیل کادر رسمی نبودن این دانشجویان و کمبود امکانات، آن‌ها با مشکلات مضاعفی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

 

امین یکی از دانشجویان پرستاری در بیمارستان شهرستان رزن است. در گفت گو با او به موارد متعددی از این قبیل مشکلات اشاره شد. امین دوران کارآموزی خود را در بیمارستان‌های شهر قزوین گذرانده است و در این ایام بیش از گله برای مشکلات و کمبود‌ها به دنبال راهی برای خدمت بیشتر به بیماران با رفع مشکلات موجود و حفظ سلامتی دانشجویان است.

 

به گفته وی در ایام کرونا تقریبا تمام پرسنل از حق کرونا ازلحاظ مالی بهره‌مند شدند. اما تنها کسانی که از این حقوق بی‌بهره بودند دانشجویان هستند. علاوه بر آن این دانشجوی پرستاری می‌گوید به دلیل مشخص نبودن جایگاه دقیق این قشر در کادر درمانی تقریباً دانشجویان جزو آخرین نفراتی هستند که ماسک و گان و تجهیزات لازم این ایام را دریافت می‌کنند. درحالی‌که خیلی از آن‌ها بدون هیچ اجبار و صرفاً برای کمک به هم نوع در این دوران کار می‌کنند تنها نگران سلامتی خود و آسیب نزدن به‌سلامتی دیگران هستند.

 

علاوه بر این مشکلات دانشجویانی که برای تحصیل شهریه می‌پردازند ترم پاییز امسال بیش از یکی دو جلسه سر کلاس نرفته‌اند و این در حالی است که موظف به پرداخت کل شهریه ترم هستند.

 

اگر از حق‌الزحمه ساعتی ۵ هزارتومانی تصویب‌شده برای دانشجویانی که در ایام تحصیل در بیمارستان‌ها مشغول می‌شوند، بگذریم می‌توانیم آن‌ها را فرزندخوانده‌های سیستم درمانی کشور بنامیم! یکی از مهم‌ترین مسائل این هست که دانشجویان کادر درمان و پرستاری دقیقه به چه عنوانی مشغول هستند؟ کار دانشجویی؟ کار نیمه‌رسمی؟ شاغل رسمی؟

 

درواقع کار دانشجویی یک ابداع سقط شده است. در سیستم آموزش عالی و به‌عنوان کار دانشجویی، اینان صرفاً کار می‌کنند. با این تفاوت که حجم، میزان ساعت، فشار و تخصص لازم برای دانشجویان پرستاری بیشتر از انواع کار‌های دانشجویی است و ما عملا با کم‌لطفی و آشفتگی وظایف نسبت به این قشر مواجه هستیم.

 

 

بعد از گذراندن همه‌ی روز‌های فراموش نشده‌ی تحصیل بازهم راه همواری برای این شغل پیش رو نیست. به گواهی استاندارد‌های سلامت دنیا ما به ازای هر تخت بیمارستانی، نیازمند یک الی دو پرستار هستیم و در بخش مراقب‌های ویژه در کشور‌های توسعه‌یافته این رقم به تعداد یک‌به‌یک می‌رسد. این اعداد درحالی بیان می‌شود که میانگین کادر پرستاری نسبت به تخت‌های بیمارستانی در ایران ۱.۰۲ بوده در حالی که استاندارد وزارت بهداشت ۲.۵ است. در واقع ما به استاندارد‌های خودمان هم هنوز نرسیده ایم!

 

شگفتی در این داستان جایی خودنمایی می‌کند که ما دچار کمبود پرستار در سیستم درمانی در عین وجود پرستاران بیکار هستیم.

 

در سال ۹۳ میرزا بیگی، معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان نظام پرستاری وقت مدعی شد که: «با توجه به جمعیت ۷۵ میلیونی کشور و نیاز هر هزار نفر به ۳ پرستار، به تعداد دو و نیم برابر تعداد فعلی پرستار لازم داریم که این میزان با برنامه‌ریزی در نظام جدید سلامت حل خواهد شد. هم‌اینک ۱۵۰ هزار پرستار در مکان‌های درمانی دولتی و غیردولتی شاغل هستند که در کنار این آمار تعداد ۶۵ هزار دانشجوی رشته پرستاری هم مشغول به تحصیل هستند. "

 

وی همچنین بابیان اینکه ده سال آینده مشکل اشتغالی در بخش پرستاری نداریم بیان می‌کند مکان‌های درمانی دولتی و غیردولتی هرلحظه آمادگی جذب پرستاران را در کمتر از سه ساعت را دارند.

 

اما اکنون بیش از ۶ سال از ده سال وعده‌ی داده‌شده می‌گذرد و همچنان مشکلات پرستاران پابرجاست.

 

به گفته‌ی مریم حضرتی معاون پرستاری وزارت بهداشت، باید به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت، ۵۰ پرستار فعال باشند حال آنکه تاسال ۹۷ به تعداد تنها ۱۴ پرستار وتا سال ۹۸، به تعداد ۱۹ عدد پرستار دست پیدا کرده ایم و این درحالی است که جمعیت کشور به بیش از۸۰ میلیون نفر رسیده است.

 

مشخص است که همچنان با تعداد مطلوب موردنظر فاصله‌داریم.

 

در سال ۹۶ بود که طرح «تربیت پرستار بیمارستانی» منجر به اعتراضات دوباره پرستاران و دانشجویان پرستاری و همچنین بازخوانی کمبود‌های پیش رو شد.

 

دلیل این طرح تأمین کمبود‌های جامعه پرستاری مطرح شد و این درحالی است که در سه سال ماقبل آن حدود ۲۲ هزار دانشجوی پرستاری در کشور فارغ‌التحصیل شده بودند و قبل از آن نیز حدود ۳۰ هزار دانشجوی پرستاری بی‌کار در کشور حضورداشته‌اند. این شواهد نشان می‌دهد مشکل اصلی عدم به‌کارگیری پرستاران برای اشتغال در بیمارستان‌ها است نه کمبود نیروی آموزش‌دیده!

 

جواب همه پرسش‌ها و نامعادلات مطرح‌شده نیازمند وقتی بیش از این‌هاست، اما در این ایام و در حین تمامی سختی‌های متحمل شده‌ی کادر پرستاری، دیگر جایی برای حقوق چندین ماه عقب‌افتاده یا کارانه و اضافه‌کاری‌های پرداخت‌نشده، نیست.

 

همه این معضلات گاهی به دلایل سیاست‌های وزارت بهداشت و توجه بیشتر سیاست‌گذاری‌ها به قشر پزشکان یا فراموشی قشر پرستاران یاد می‌شود و گاهی هم نوک پیکان به‌سوی بیمارستان‌ها و سیستم آموزش عالی است. هرچه باشد برای روز‌های بحران و به‌پاس قدردانی از پرستاران و دانشجویان پرستاری باید عزم جدی برای حل این مشکلات و کمبود‌ها با نگاه کارشناسانه و برنامه‌های مشخص و مدون برای همیشه برطرف شود.