فرزندان، نشاط، آینده / یک شعار ملی برای یک سیاست کلی

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، صالح قاسمی، کارشناس تحولات جمعیت  در یادداشتی نوشت: بدیهی است هر سیاست کلان و بالادستی برای اینکه به یک گفتمان عمومی و پویش اجتماعی تبدیل گردد، باید علاوه بر تدوین سیاست‌ها و خط و مشی گذاری کلان و همچنین در کنار تنظیم قوانین مصداقی و دستورالعمل‌های دستگاهی، دارای یک شعار ملی، واحد و رسانه‌ای باشد. پویش و شعاری که چه بسا اهمیت و رواج گفتمانی و اجتماعی آن از محتوای علمی و تخصصی سیاست‌های کلان موثرتر باشد.

سیاست مدیریت جمعیت از این اصل جامعه شناسانه و روانشناسانه مستثنی نیست. در واقع تجربه اجرای سیاست کنترل جمعیت که در ابتدا پیش از انقلاب اسلامی و در ادامه پس از دفاع مقدس در دستور کار قرار گرفت و امروز ایران اسلامی را در لبه بحران جمعیت قرار داده است، یکی از اصلی‌ترین مصادیق برای شعارسازی دقیق و راه اندازی یک پویش اجتماعی تاثیرگذار و موفق است.

با این توضیحات و با توجه به تجربیات موجود و ابعاد علمی و روان‎شناختی پیام‎های موثر اجتماعی، طراحی تخصصی و ترویج همگانی یک شعار واحد ملی و رسانه‎ای با هدف انتشار روح حاکم بر سیاست‌های کلی جمعیت بسیار ضروری است. شعاری که بایسته است ویژگی‌های زیر را داشته باشد.

الف- موجز، خلاصه و کوتاه باشد. یک شعار ملی نمی‌تواند طولانی باشد. اگر چه روح حاکم بر یک سیاست باید از شعار آن سیاست فهمیده شود، اما این انتظار که باید همه محتوای یک سیاست کلان در یک شعار گنجانده شود، انتظاری میسور و منطقی نیست. به این ترتیب بدیهی است، باید ایجاز و خلاصه گویی در طراحی شعار لحاظ گردد.

ب- حتی الامکان آهنگین و موزون باشد. موزون و سهل الاستعمال بودن نیز یک ویژگی مهم است، اگر چه در درجه دوم از اهمیت و اولویت است و البته در ماندگاری شعار در حافظه عموم جامعه موثر خواهد بود.

ج- یادآور شعار سابق و ذیل سایه محتوایی «فرزند کمتر، زندگی بهتر» نباشد. اگر یک شعار نو و جدیدالورود درصدد هم‎آوردی با یک شعار دیرین حدود هفتاد ساله باشد، بدیهی است که نه تنها توفیقی نخواهد داشت بلکه حتی ممکن است باعث بازخوانی و احیای مجدد شعار سابق گردد؛ لذا شعار جدید نباید در وزن و عبارات به میدان مبارزه لفظی با شعار دیرین «فرزند کمتر، زندگی بهتر» وارد شود.

د- ترجیحا به ابعاد خانوادگی و منافع فردی افزایش جمعیت و ارتقای الگوی فرزندآوری اشاره داشته باشد و مفاهیم ملی و کلان تحولات جمعیت را در لایه پنهان پیام خود گنجانده باشد. یک شعار اگر در نگاه نخست ناظر به ملاحظات سیاست مداران و منافع کلان کشوری باشد، نمی‌تواند درصد بالایی از عموم مردم جامعه را دغدغه‌مند و همراه نماید؛ لذا رویکرد درست این است که باید پیام اولیه و آشکار یک شعار موفق، بر منافع فردی و خانوادگی تمرکز نماید و صدالبته در لایه‌های بعدی به ابعاد ملی و کلان اشاره نماید، چنانچه شعار کنترل جمعیت نیز اینچنین بود.

ه- باید گویا باشد، اما ترجیحا از اشاره و توصیه مستقیم به فرزندآوری بیشتر اجتناب نماید. همچنان که گفته شد این شعار نیز مانند همه شعار‌های موفق دیگر، باید گویای پیام روشن سیاست برآمده از آن یعنی پیام تایید و تهییج به فرزندآوری و امید به آینده باشد. ضمن اینکه گاهی درصدی از ابهام و ایهام در متن یک شعار می‌تواند در واداشتن توده‌های عمومی و نخبگانی به تفکر بیشتر درباره پیام شعار موثر واقع شود.

با این توضیحات و با دقت در مختصات یک شعار مناسب ملی، واحد و رسانه‎ای که بتواند هدف تحقق سیاست‌های کلی جمعیت را پیگیری نماید و پس از نشست‌های مکرر با حضور کارشناسان مختلف در حوزه‌های جمعیت شناختی، روانشناسی و ادبیات رسانه، شعار زیر طراحی و پیشنهاد می‌شود.

عبارت «فرزندان» که با دقت یک کلمه جمع بکار برده شده است کاملا آشکار مقوله فرزند را محور اصلی این شعار معرفی نموده و بر آن تاکید می‌کند. ضمن اینکه به ظاهر هیچ توصیه مستقیم و آشکاری در این عبارت دیده نمی‌شود.

عبارت «نشاط» که کاملا از منظر فردی ورود کرده و ناظر به نیاز محسوس فردی و خانوادگی عموم انسان‌های جامعه است. در ضمن به نشاط، شادابی، پویایی و سرزندگی که یکی از اصلی‌ترین برکات وجود فرزند در زندگی زوجین و خانواده هاست، اشاره می‌نماید. در عین حال عبارت نشاط در لایه‌های بعدی اشاره‌ای دارد به نشاط و پویایی اجتماعی که با افزایش فرزندآوری و حفظ جوانی ساختار جمعیت، بی گمان در جامعه محقق خواهد شد. باید توجه داشت عبارت نشاط بسیار جامع‌تر و گویاتر از عبارات مشابهی همچون شادی و شادابی است و البته در برگیرنده همه مضامین آن‌ها نیز هست.
عبارت «آینده» نیز در نخستین نگاه و البته توام با ایهام اشاره دارد به اینکه فرزندان امروز، علاوه بر نشاط فردی و اجتماعی، آینده روشنی را نیز در سه سطح برای خودشان، خانواده شان و کشورشان رقم خواهند زد.

به این ترتیب و با وجود اینکه طی سال‌های اخیر، شعار‌هایی با همین هدف طراحی و ترویج شده اند، اما شعار زیر که واجد درصد بالایی از ویژگی‌هایی است که در این نوشتار ذکر شده است، به عنوان شعار یکپارچه ملی، واحد و رسانه‎ای برای گفتمان سازی اجتماعی و پویش عمومی افزایش فرزندآوری و البته منطبق بر اصول سیاست‌های کلی جمعیت پیشنهاد می‌شود. این شعار عبارتست از؛ فرزندان-نشاط-آینده