«علیُف» در جنگ با ارمنستان پیروز شد ولی آذربایجان باخت/ پیروزی «علیُف» به قیمت استقلال آذربایجان تمام شد/ «علیف» حق حاکمیت آذربایجان را به چوب حراج گذاشت/ نیرو‌های حاضر در خاک آذربایجان به کرملین و آکسارای پاسخگو هستند نه باکو!

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو - احمد رضاپور؛  نشریه آمریکایی «نشنال اینترست»، در گزارشی با عنوان «آیا این [پیروزی] پایانی بر کشور آذربایجان است؟» به قلم «مایکل رابین» نوشت: هنگامی که «نیکول پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان در روز ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ / ۲۰ آبان ۱۳۹۹ آتش بس را پذیرفت، «الهام علیف» رئیس‌جمهور آذربایجان دلیلی برای احساس پبروزی داشت. «علیف» سرزمین‌هایی که پدرش، رئیس‌جمهور سابق آذربایجان در اواخر جنگ قره‌باغ از دست داد را برگرداند. «الهام علیف» همچنین پایه‌های قدرت‌اش را مستحکم کرد: «علیف» با تبدیل خود به متحد ضروری «رجب طیّب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه و «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه ممکن است با خود اینگونه محاسبه کرده باشد که این کشورها درصورت بروز هرگونه ناآرامی ضامن حفظ قدرت او در آذربایجان خواهند بود؛ همانگونه که «پوتین» از هیچ تلاشی در جهت حفظ «بشار الاسد» رئیس‌جمهور سوریه مضایقه نکرد. 

ارمنستان جنگ را باخت و «علیف» پیروز شد ولی آذربایجان هم باخت. پرچم آذربایجان بر فراز «کلبجر» و «سوشا» (ارمنی‌ها به نام سوشی می‌شناسند) بر افراشته شد امّا این پیروزی «علیف» به قیمت استقلال آذربایجان تمام شد. «علیف» به منظور تثبیت قدرت‌اش و احتمالاً تضمین جانشینی همسر و فرزند ذکورش، حق حاکمیت آذربایجان را به چوب حراج گذاشت. 

نیروهای ارتش روسیه اکنون در خاک آذربایجان مستقر شده‌اند. این نیروها مجری آتش‌بس میان آذربایجان و ارمنستان هستند ولی استقرار مجدد نیروهای روسی در منطقه، هدف دیرینه «پوتین» در جهت بازگرداندن قدم به قدم کشورهای عضو اتحاد جماهیر شوروی سابق [تحت حاکمیت کرملین] است.  شاید «علیف» از حضور نیروهای روسی امنیت خاطر دارد زیرا که دستاورد او و رئیس‌جمهور ترکیه را در جنگ تثبیت کرده ولی این نکته را از یاد برده است که نیروهای روسیه به سرعت وارد [یک منطقه] می‌شوند ولی به‌سختی خارج می‌شوند. 

نشریه «نشنال اینترست» آمریکا در ادامه نوشت: ترک‌ها نیز بعید است که آذربایجان را ترک کنند. هدف از جنگ آذربایجان «قره باغ» و مناطق آذری اطراف آن بود که ارمنستان در جنگ حدفاصل سال‌های ۱۹۸۸-۱۹۹۴ گرفته بود. امّا در این میان، انگیزه ترکیه متفاوت بود. «اردوغان» و سرمداران فکری ترکیه افکار بلندپروازانه پان‌ترکیسم را برای اتصال جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی به آذربایجان و کشورهای ترک‌نشین منطقه آسیای مرکزی دارند.

رنگ آبی: مناطقی که آذربایجان در جریان «جنگ ۲۰۲۰ قره‌باغ» تحت کنترل خود درآورد.

رنگ قرمز: مناطقی که آذربایجان طبق پیمان آتش‌بس با ارمنستان تحت کنترل خود درآورد.

رنگ سبز: مناطقی (در واقع منطقه قره‌باغ) که ارتش روسیه طبق پیمان آتش‌بس به عنوان حافظ صلح در آن مستقر می‌شوند. 

وقتی از فرودگاه «اسن بوگا» آنکارا به سمت شهر رانندگی می‌کنید، از کنار نقاشی‌های کناره‌جاده‌ای می‌گذرید که پرچم‌ کشورهای ترک‌زبان، از آذربایجان تا ترکستان شرقی(!) بر آن نقش بسته است. ترکستان شرقی نامی است که اویغور‌های خواهان استقلال چین این نام را برای منطقه خود گذاشته‌اند. ارمنستان (در کنار گرجستان) به دلیل ایجاد خط حائل سرزمینی میان ترکیه و جمهوری‌‎های ترکی مانع بلندپروازی سرزمینی اردوغان است.

نشریه «نشنال اینترست» این مدعا را اعلام کرد که توافق آتش‌بس میان باکو-ایروان یک کریدور ارتباطی از خاک ارمنستان به آذربایجان داده است. البته سازوکار این جاده ارتباطی از منطقه «نخجوان» به خاک آذربایجان هنوز مشخص نیست. «نشنال اینترست» در ادامه عنوان کرد: آنکارا به مرکز کنترل و رصد مشترک روسیه-ترکیه نیرو اعزام کرده است. نیرو‌های ویژه ارتش ترکیه در باکو حضور دارند و جت جنگنده‌های F-۱۶ در پایگاه‌های آذربایجانی مستقر هستند. «علیف» ممکن است به «اردوغان» به چشم یک دوست نگاه کند ولی  از نظر «اردوغان»، «علیف» وسیله‌ای برای رسیدن به هدف است.

ترکیه بستر انتقال مزدوران [حاضر در] سوریه به آذربایجان را مهیّا کرد و «علیف» نیز به استقبال آنان رفت. اکنون، بعید است که «علیف» حتی اگر بخواهد، قادر به اخراج این نیروها باشد. همانطور که ترکیه قادر به گسیل مزدوران به سوی نبرد با ارمنستان بود به همان ترتیب هم قادر است با استفاده از این نیروها، آذری‌های مخالف اهداف ترکیه را هدف قرار دهد. 

برای اولین‌بار، آذربایجان در سال ۱۹۱۸ استقلال یافت ولی این استقلال فقط ۲۳ ماه طول کشید و [بعد از آن] نیرو‌های روسیه وارد سرزمین نفت‌خیز آذربایجان شدند. فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی فرصتی مجدد به آذربایجان داد. شورای عالی جمهوری سوسیالیستی آذربایجان در روز ۱۸ اکتبر ۱۹۹۱ استقلال آذربایجان را اعلام کرد. در حالیکه این دوره از استقلال به‌طرز قابل توجهی دوام داشته است، امّا پایان ماجرا یکسان است: نیرو‌های خارجی حاضر در خاک آذربایجان به کرملین و آکسارای پاسخگو هستند نه حاکمیت باکو. آذری‌ها ممکن است ۱۰ نوامبر را به عنوان روز غلبه بر ارمنستان در جریان «جنگ ۲۰۲۰ قره‌باغ» جشن پیروزی بگیرند امّا وقتی از تب این ماجرا کم شود آنگاه شاید تازه بفهمند که  این پیروزی آغازی است بر پایان استقلال آذربایجان و نقطه شروع تبعیت از حاکمیت روسیه و ترکیه است.