همه چیز درباره جشنواره تئاتر فجر/ مسافرآستانه: به قاچاق نمایش ها فکر نکردیم

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، روز‌های منتهی به نیمه بهمن ماه و ایام الله فجر و سالروز پیروزی انقلاب اسلامی شاهد برگزاری جشنواره‌های فیلم، تئاتر، موسیقی، تجسمی و ... هستیم. امسال هم با فرا رسیدن چهل و دومین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی ایران، سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر در حالی برگزار می‌شود که این جشنواره به خاطر شیوع کرونا دچار تغییر و تحولاتی در فرم و ساختار شده است.

در این گزارش هر آنچه لازم است درباره سی و نهمین دوره از جشنواره تئاتر فجر بدانید در گفتگو با «حسین مسافر آستانه» دبیر این دوره از جشنواره تئاتر فجر، به نگارش درآمده است.

سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر از ۱۲ تا ۲۰ بهمن در تهران برگزار می‌شود.

«حسین مسافر آستانه» دبیر سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر، درباره نحوه برگزاری این دوره از جشنواره تئاتر فجر گفت: بستر اصلی جشنواره فضای مجازی است یعنی ما آثار را با اجرای زنده داوری می‌کنیم و بعد با یک فرمت مناسب و استاندارد ضبط می‌کنیم تا از طریق فضای مجازی قابلیت پخش داشته باشد. هم از نظر صدا و تصویر با یک گروه کارشناسی شده ضبط‌ها را انجام می‌دهیم و دسترسی از فضای مجازی را در حد استاندارد برایمان ایجاد می‌کنند.

برگزاری جشنواره امسال به این صورت است که همه نمایش‌هایی که اجرا می‌شود به صورت ضبط شده و با فاصله زمانی کوتاه روی پلتفرم‌های نمایش نت، تلویزیون تئاتر ایران و تیوال قرار می‌گیرد و علاقه مندان می‌توانند از روز ۱۴ بهمن و با سه روز تاخیر از این طریق نمایش‌هایی که دوست دارند را تماشا کنند. همچنین در سالن‌های بزرگ نیز پذیرش تماشاگر با رعایت پروتکل‌های بهداشتی انجام می‌شود. سالن‌هایی نظیر تئاترشهر، ایرانشهر، تالار وحدت، تالار حافظ، تالار مولوی از جمله این سالن‌ها هستند.

مسافر آستانه در همین زمینه گفت: از دو هفته پیش به این طرف که احتمال بازگشایی سالن‌های تئاتر را داشتیم و وضعیت کرونایی ما از نارنجی به زرد تقلیل پیدا کرد ما برای بحث حضور تماشاگر را هم مجددا برنامه ریزی کردیم منتهی با رعایت فاصله اجتماعی و سایر مقررات ستاد کرونا که این امر باعث شده ما در سالن‌های کوچک امکان پذیرش تماشاگر نداشته باشیم به این جهت که در سالن‌های کوچک، ظرفیت ما بسیار پایین است و همان ظرفیت پایین باید به نصف و پنجاه درصد تقلیل پیدا کند و همان تعداد هم اختصاص پیدا می‌کند به گروه داوری، ستاد، گروه تصویربرداری و ... و امکان پذیرش تماشاگر نخواهیم داشت.

وی ادامه داد: در سالن‌هایی مثل تئاتر شهر یا مجموعه ایرانشهر ظرفیت محدودی را از طریق پلتفرم‌ها اعلام می‌کنیم که علاقه‌مندان بتوانند بلیط تهیه کنند و در سالن‌های ما حضور پیدا کنند. در سالن‌هایی که ظرفیت محدودی دارند نمی‌توانیم تماشاگر داشته باشیم و در مجموعه تئاتر شهر فقط سالن اصلی است که می‌تواند تماشاگر داشته باشد آنهم به صورت پنجاه درصد و شاید هم کمتر از این تعداد. معیار ما پنجاه درصدی است، چون به هر حال بخشی از این تعداد به مهمان‌های جشنواره یا هنرمندان اختصاص داده می‌شود و بخش باقی مانده مختص تماشاگران است.

به گفته مسافر آستانه نام این نوع پخش را آنلاین یا همان برخط می‌توان گذاشت، اما نمی‌توان آن را لایو و پخش زنده نامید، چونکه با تاخیری کوتاه مدت که برای انجام کار‌های فنی است این فیلم‌ها بلافاصله وارد برنامه برخط می‌شود.

مشکلی که درباره پخش آنلاین در برخی سامانه‌ها وجود دارد حق رایت آثار است. به همین خاطر در شرایط کرونایی دبیر جشنواره فیلم فجر حاضر به پخش آنلاین آثار موجود در جشنواره نشد. اما درباره تئاتر ماجرا طور دیگری رقم می‌خورد.

دبیر این دوره از جشنواره دراین باره گفت: ما به جنبه قاچاق این قضیه نگاه نکردیم و تا ۲۴ ساعت این فیلم‌ها را در فضای مجازی نگه می‌داریم که به منزله حضور در جشنواره گروه تلقی می‌شود. وگرنه سایر حق و حقوقش مازاد بر این ۲۴ ساعت مربوط به خود گروه است و در پلتفرم‌ها پخش فیلم‌ها را ادامه نخواهیم داد مگر بعد از جشنواره پلتفرم‌های مختلف با گروه‌ها وارد مذاکره شوند و با رعایت حق و حقوق و حق رایت آثار بتوانند این فیلم‌ها را به پخش برسانند. این فیلم‌ها برای مردم عادی هم هست و همه می‌توانند به همان سایت مراجعه کرده و ثبت نام کنند و با کدی که می‌گیرند کار‌ها را تماشا کنند.

در این دوره از جشنواره، ۶ بخش اجرایی که مجموع آن‌ها ۱۰۷ نمایش (۴۹ نمایش از تهران و مابقی از سایر استان‌ها) در دو بخش رقابتی و غیررقابتی اجرا می‌شوند. همچنین ۵ بخش غیر اجرایی نیز در این دوره حضور دارند که شامل: بخش تله‌تئاتر و گزارش‌های صحنه‌ای، مسابقه نمایشنامه‌نویسی، مسابقه و نمایشگاه عکس تئاتر، مسابقه و نمایشگاه پوستر تئاتر و نمایشگاه اسناد ۴۰ سال تئاتر مقاومت است.

بخشی که امسال به مناسب سالروز شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی در جشنواره حضور دارد بخش «سرباز انقلاب» است که ویژه شهید سلیمانی است. در این بخش۱۲ نمایش حضور دارند. این بخش با همکاری بنیاد شهید برگزار می‌شود و بنیاد شهید بخشی از هزینه‌های این بخش را تقبل کرده است.

از چند روز پیش با استقرار وزارت بهداشت در سالن‌ها از همه گروه‌های نمایشی و همچنین همکاران ستادی تست کرونا گرفته شده است.

دبیر این دوره از جشنواره تئاتر فجر نیز ادامه داد: مردم عادی بابت هر اجرا ۱۰ هزار تومان و اصحاب رسانه و هنرمندان شاخص که به منزله مهمان تلقی می‌شوند کدی به صورت رایگان دریافت می‌کنند.

همچنین در این دوره از جشنواره به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی، کارت مهمان صادر نخواهد شد و ورود به همه سالن‌ها صرفا با بلیط الکترونیکی صورت می‌پذیرد. کد بلیت حضوری برای خبرنگاران، ارسال شده است و از پنجشنبه ۹ بهمن اهالی رسانه می‌توانند برای رزرو بلیت اقدام کنند.

مسافر آستانه درباره کیفیت آثاری که قرار است در این دوره از جشنواره بروی صحنه رود گفت: وقتی بحث از کیفیت آثار می‌شود تقسیم بندی شهرستانی و تهرانی را قبول ندارم. ما بار‌ها شاهد این بودیم که بسیاری از کار‌های شهرستانی از هر نظر قوی‌تر از تهرانی‌ها بودند. امسال هم معیار ما این نبود که کار‌های شهرستانی بیشتر باشد یا تهرانی، چون بنده ذاتا این تقسیم بندی را برای تولید تئاتر قبول ندارم. تولید تئاتری که هنرمندان انجام می‌دهند تفاوتی بین تهران و شهرستان ندارد و انتخاب ما بر اساس کیفیت ارائه شده آثار بوده است. یعنی شورا‌های ما آثار را با نظام کیفی مورد ارزیابی قرار دادند و در خروجی متوجه شدیم که حضور گروه‌های شهرستانی امسال خیلی پررنگ است به دلیل اینکه کار کردند و زحمت بیشتری کشیدند و در این دوران کرونایی صحنه‌ها ترک نکردند، اما خیلی از گروه‌های تهرانی به دلیل‌های متعددی امکان کار کردن نداشتند و حضورشان در این دوره از جشنواره امکان پذیر نشد.

در این دوره از جشنواره حضور گروه‌های شهرستانی به نسبت تهرانی‌ها چشمگیر‌تر است و همین نقد‌ها را به سمت این برده است که چرا گروه‌های تهرانی اقلیت را شامل شدند. در همین زمینه مسافر آستانه بیان داشت: گروه‌های تهرانی قطعا کار نکردند که نیامدند و همه گروه‌های تهرانی که کار کردند در جشنواره حضور دارند و کسانی که نیستند اثری را امسال تولید نکرده بودند.

با نگاهی به جدول سی و نهمین دوره از جشنواره تئاتر فجر عدم حضور کارگردان‌ها و بازیگران سرشناس خودنمایی می‌کند.

مسافر آستانه در این باره عنوان داشت: این دوستان هم کار نکردند و چهره شاخصی نداشتیم که کار کرده باشد و در جشنواره حضور نداشته باشد. این نگاهی است که به غلط جا افتاده است! آن‌هایی که چهره شدند چطور چهره شدند؟ و اینکه مخاطب عام به صرف حضور بازیگران و کارگردان‌های شاخص بلیط بخرد و تئاتری تماشا کند نگاهی است که در طول سال قابل ارزیابی است و به جشنواره مرتبط نیست. جشنواره هر چه که باشد در هر کیفیتی خروجی فعالیت‌های یک سال تئاتر کشور است. این خروجی را ما امسال در جشنواره مثل هر سال دیگری شاهد هستیم و اینکه در این خروجی چهره‌های شاخصی حضور دارند یا نه معیار ما نیست.

دبیر سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر درباره اینکه آیا نبود چهره‌های شاخص به کیفیت جشنواره لطمه می‌زند؟ گفت: آنچه برایمان در این دوره اهمیت داشت این بود که تئاتر زنده بماند و افرادی که کار کرده اند مورد توجه قرار بگیرند. افرادی که با وضعیت معیشتی این همه مدت کار کردند و با شرایط سخت کنار آمدند و به نوعی ریسک کردند و توانستند به حیات تئاتری خودشان ادامه دهند مورد نظر ما در جشنواره هستند.



مسافر آستانه درباره اینکه آیا به جشنواره سی و نهم تئاتر فجر خوشبیتن هستید؟ گفت: کسی نمی‌تواند کیفیت را تضمین کند بلکه کیفیت از بین موجودیت فعلی بدست می‌آید. مقایسه این دوره از جشنواره از نظر کیفی و کمی با تمام دوره‌های دیگر مقایسه‌ای اشتباه است. آنهم به خاطر شرایط موجود و کرونا. اساسا شرایط تئاتر امسال با تمام سال‌های پیش متفاوت بوده است به همین دلیل ما باید جشنواره امسال را حاصل فعالیت امسال تئاتر کشور بدانیم.

وی درباره مشکلات اسکان گروه‌های شهرستانی در دوران کرونا نیز بیان داشت: اسکان گروه‌ها با رعایت فاصله اجتماعی و در سالن‌ها و اتاق‌های بیشتر و تعداد کمتر در هر اتاق صورت می‌گیرد و همه این افراد در تهران اسکان خواهند داشت. از نظر مالی و خیلی ابعاد دیگر نظیر رفت و آمدشان مشکلاتی وجود دارد و سعی کردیم همه این مشکلات را پیش بینی کرده و مرتفع کنیم.

مسافر آستانه با اشاره به بودجه این دوره از جشنواره نیز گفت: بودجه این دوره از جشنواره تئاتر ۵ میلیارد و دویست میلیون تومان بوده است. این مشکل بودجه‌ای در همه فضا‌های هنری نه فقط در تئاتر وجود داشته است و بودجه امسال کمتر از سال‌های قبل بوده است. به هر حال در شرایط سخت هم از نظر اقتصادی و هم در شرایط کرونایی باید به صورتی این جشنواره برگزار می‌شد که اجرا‌ها بتوانند به خوبی و با برنامه ریزی درست بروی صحنه روند.

وی درباره مشکلاتی که در این دوره از جشنواره پیش رویشان بوده است، گفت: مشکلات متعددی وجود دارد و همه آن‌ها نیز مرتبط به شرایط کرونایی است و ما تلاشمان بر این است نحوه برپایی جشنواره را با شرایط موجود تطبیق دهیم و حالا در این تطبیق ممکن است دچار مشکلاتی شویم. اما به هر حال باید رفع و رجوع شود و ما باید خودمان را مثل همه مشاغل با شرایط بهداشتی جامعه خود را وفق دهیم و جشنواره هم یکی از فعالیت‌های اجتماعی است که باید خود را با شرایط تطبیق دهد و این تطبیق نطقه اصلی برنامه ریزی‌های ما در جشنواره بوده است.