مذاکرات وین؛ گفتگوهای فرسایشی یا پروژه برجامی قبل از انتخابات؟

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ زهرا مهران راد،سه شنبه هفته گذشته بود که شبکه پرس تی وی به نقل از منابع اگاه خود در وین مدعی شد: آمریکا قصد لغو یک جای تحریم‌ها را ندارد و قصد دارد در مدت زمانی طولانی و طی مراحل متعدد اقدام به رفع موقت برخی تحریم‌ها کند.

منبع خبری پرس تی وی در وین اضافه کرده است: «آمریکا صرفا با یک بازه زمانی کوتاه مدت یک هفته‌ای برای راستی آزمایی موافقت کرده است که در آن به صورت نمادین چند تراکنش انجام شود.»

این خبر البته تقریبانزدیک ب اخباری بود که آمریکائی‌ها از روند مذاکرات مخابره می‌کردند اینکه تحریم‌های مندرج در برجام و آنچه زمان ترامپ تصویب شده و در تعارض با برجام است لغو خواهد شد و برخی تحریم‌های زمان ترامپ را قابل مذاکره می‌دانند به این معنا که امتیازات بیشتری برای لغو آن‌ها می‌خواهند و دسته بعدی تحریم ها، تحریم‌های موشکی، منطقه‌ای و حقوق بشری است که اصلا به آن‌ها نزدیک هم نخواهند شد و برنامه‌ای برای لغو آن ندارند و در خصوص آن‌ها برای مذاکرات بعدی با ایران برنامه ریزی می‌کنند.

*آمریکایی ها به دنبال حفظ فشار حداکثری یعنی دستاورد ترامپ هستند

البته به نظر می‌رسد در دور جدید مذاکرات موسوم به مذاکرات وین نیز آمریکایی‌ها یک دستور کار مشخص شده دارند که به دنبال اعمال آن هستند. تجربه برجام به ما این هشدار را می‌دهد که نباید اجازه دهیم آمریکایی‌ها به اهداف خود برسند و بازگشت آمریکا به برجام این بارنیز برای مردم ما نفع اقتصادی نداشته باشد، چرا که آمریکایی‌ها به دنبال حفظ فشار حداکثری یعنی دستاورد ترامپ هستند ، واقعیت موضوع حکایت از این دارد که آن‌ها به دنبال لغو تحریم‌ها نیستند، چون اساسا لغو کامل تحریم‌ها در اختیار کنگره آمریکاست نه رئیس جمهور این کشور و در سال ۲۰۱۵ که برجام به تصویب رسید نیز کنگره تحریم‌های ضدایرانی را براساس برجام لغو نکرد بلکه رئیس جمهور وقت (اوباما) با استفاده از اختیارات خود در قانون اساسی آمریکا تحریم‌ها را waive یا تعلیق کرد.

در این دور مذاکرات نیز اگر روند گفتگو‌ها به این مرحله برسد ایران نیز لایحه مربوط به پروتکل الحاقی را به مجلس شورای اسلامی می‌فرستد تا در مورد آن تصمیم گیری شود. این قاعده‌ای است که برجام براساس آن طراحی شد و از این رو لغو کامل تحریم‌ها توسط کنگره در سال هشتم یعنی سه سال دیگر اتفاق می‌افتد.



*آمریکا از تعلیق تحریم‌ها به دنبال چیست؟ / شرطی کردن یا باج خواهی از اقتصاد ایران

اساسا این ایرادی بود که در توافق نامه برجام وجود داشت و الان نیز که آمریکایی‌ها به دنبال عمل به مفاد برجام هستند وجود دارد. به عبارتی طرف آمریکایی به دنبال آن است که برخی از تحریم‌ها را با استفاده از اختیار رئیس جمهور خود برای ۴ تا ۶ ماه تعلیق کند تا بدین ترتیب اقتصاد ایران شرطی شده و زیر فشار باقی بماند.  و هر زمان که بخواهد ایران را به خروج از برجام تهدید کند و اقتصاد ایران را دوباره به لرزه درآورد با این روش در حقیقت نوعی باج خواهی از اقتصاد ایران می‌کند و ما را مجبور می‌کند که امتیازات بیشتری در سایر حوزه‌ها به آن‌ها بدهیم آن هم بدون دستاوردی در موضوع اقتصاد کشور.

به هر حال به نظر می‌رسد مذاکرات این روز‌ها در وین به سمت حرکت به این مسیر است و خواسته جدید غرب مبنی بر اینکه کارگروه ترتیبات لغو فنی تحریم‌ها ایجاد شود دقیقا در راستای همین از طرف آمریکایی‌ها مطرح شده است.

*لغو یک جانبه تحریم‌ها نیازی به هیچ نوع ترتیبات فنی ندارد

اساسا به نظر می‌رسد لغو یک جانبه تحریم‌ها نیازی به هیچ نوع ترتیبات فنی ندارد، اما اساسا همان طور که گفته شد لغو یکباره تحریم‌ها اصلا در اختیار رئیس جمهور آمریکا نیست و به نظر می‌رسد موضوع ترتیبات فنی در راستای حرکت مذاکرات وین به سمت پروژه گام به گام کردن توافق است به این معنی که طرف آمریکایی یکسری تکالیف خود را در راستای تکالیف طرف ایرانی انجام دهد و در غیر این صورت لغو یک جای تحریم‌ها نیاز به آداب خاصی ندارد، چون ایران بار‌ها اعلام کرده ابتدا باید طرف آمریکایی تمام تحریم‌ها را لغو کند سپس طرف ایرانی راستی آزمایی کند و بعد ایران به تعهدات برجامی خود بازمی گردد.

* طرف آمریکایی درقبال امتیازات کوچک اهرم فشار ایران را می‌خواهد

اساسا در روند مذاکرات جدید در وین به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها از پشت پرده به دنبال این هستند که یکسری اقداماتی اتخاذ شود تا توافق وین به سمت اقدامات متقابل و داستان گام به گام پیش رود که از جمله این اقدامات می‌توان به تلاش غرب برای مهار اهرم‌های فشاری که در دست ایران است اشاره کرد

حتما طرف آمریکایی به دنبال این است که با یک نمایش ساختگی مانند دادن امتیازات کوچک و نمادین مثل برداشتن تحریم‌های وزیر نفت یا وزیر خارجه یا حتی آزادسازی بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران در خارج اهرم فشار در دست جمهوری اسلامی را تبدیل به ابزاری بی ارزش و ناکارآمد کند.

از سوی دیگر آمریکایی‌ها به دنبال آن هستند که دو اهرم فشار دیگر ایران یعنی غنی سازی و کار روی سانتریفیوژ‌های پیشرفته را نیز با دادن امتیازات کوچک از دست ما خارج کنند و در برابر چند مُسکن که اثری زودگذر بر اقتصاد دارد، اهرم‌های فشار جمهوری اسلامی را از صحنه خارج کنند و به این ترتیب به اهداف عمده خود برسند که همانا برداشتن یک لایه از چندین لایه تحریم و نگاه داشتن شاکله اصلی تحریم در برابر ایران است تا از این منظر اقتصاد ایران روی ثبات و آرامش را نبیند.

اضافه شدن کارگروه جدید به دور بعدی مذاکرات حکایت از قصد آمریکایی‌ها برای مذاکرات فرسایشی دارد

شاید به همین دلیل است که طرف ایرانی همواره اصرار دارد که اگر واقعا طرف آمریکایی در امر مذاکرات عزمی جدی دارد مذاکرات را فرسایشی نکند و تشکیل کمیته ترتیبات فنی و اضافه شدن کارگروه جدید به دور بعدی مذاکرات در حقیقت حکایت از قصد آمریکایی‌ها برای فرسایشی و نمایشی کردن مذاکرات دارد.

*جمهوری اسلامی تن به مذاکرات فرسایشی که برجام را به پروژه انتخاباتی تبدیل کند، نخواهد داد

متاسفانه همان طور که برجام در چند دوره یک دستور کار انتخابی شد و برخی جناح‌ها برای وزن کشی انتخاباتی از آن استفاده کردند به نظر می‌رسد مذاکرات وین نیز در حال حرکت به این مسیر است که البته این روند قطعا خلاف منافع ملی است. چون منافع ملی ایجاب می‌کند جمهوری اسلامی اهرم‌های فشار خود را همچون اسلحه در دست نگاه دارد تا طرف مقابل نیز سلاح خود یعنی فشار اقتصادی را از گیج گاه مردم کنار بکشد؛ لذا این اصرار از سمت طرف ایرانی پافشاری به جا است که از یک طرف اجازه فرسایشی شدن مذاکرات را نمی‌دهد و از سوی دیگر به دنبال حصول توافق خوب است و عجله‌ای برای رسیدن به توافق به هر قیمتی ندارد و به این ترتیب طرف ایرانی باید به خاطر داشته باشد که به دنبال یک توافق خوب و کوتاه مدت باشد و به هیچ عنوان تن به مذاکرات فرسایشی یا اقدامات نمادینی که بخواهد برجام را به پروژه انتخاباتی تبدیل کند، نخواهد داد. کما اینکه سفیر فرانسه نیز چندی پیش اظهار داشته که هدف مذاکرات وین احیای برجام «پیش از انتخابات ریاست جمهوری» در ایران است.

این در حالی است که پالس‌های مثبتی که از طرفین از روند مذاکرات در وین مخابره می‌کنند واکنش‌های مثبتی در بازاراز جمله در کاهش قمت طلا و دلاربه دنبال داشته، اما باید این موضوع را پذیرفت که این واکنش‌های مثبت قطعا مصادیقی موقت است، چون اگر آمریکایی‌ها حتی ۹۹ درصد تحریم‌های ضدایرانی را هم تعلیق *کنند، هیچ اتفاق خاصی در اقتصاد ایران نمی‌افتد بنابراین اگر ما بخواهیم از توافق بهره‌مند شویم باید طرف آمریکایی یا همه چیز را بپذیرد و یا چیزی کمتر از آن برای ما سودی نخواهد داشت، چون فشار تحریم را تخفیف نمی‌دهد. 

*واکنش مثبت بازار به مذاکرات تبدیل به اهرم تهدیدی می‌شود که اثراتی سخت بر اقتصاد ایران خواهد داشت

البته واکنش مثبت این روز‌های بازار می‌تواند برای بازار ایران حتی خطرناک هم باشد یعنی ایجاد انتظارات زودرس و بی مورد می‌تواند واکنش شدیدتر بازار در آینده و باج خواهی طرف مقابل از ایران را به دنبال داشته باشد چرا که وقتی اتفاقی در عرصه عمل رخ ندهد و تنها به وسیله عملیات روانی پالس‌هایی ارسال شود که کنترل بازار را در دست بگیرد در مقطعی حساس که طرف مقابل بخواهد اهداف واقعی خود را به ما بقبولاند این واکنش‌های مثبت تبدیل به اهرم تهدید می‌شود و این بار واکنش منفی بازار به تحریم‌ها جدی و اساسی‌تر خواهد بود.

این روند در حقیقت یک حربه عملیاتی روانی طرف مقابل است که نباید فریب آن را خورد، چرا که طرف آمریکایی بار‌ها صراحتا بیان کرده که آمادگی اجرای تمام تعهدات و لغو همه تحریم‌ها را ندارد و با این حساب اگر همه تحریم‌ها لغو نشود در صحنه میدانی هیچ اتفاق مهمی رخ نخواهد داد، به این ترتیب آمریکایی‌ها با این ابزار به دنبال آن هستند که طرف ایرانی را به باج خواهی مجبور کرده و انبوهی از مذاکرات خود در حوزه موشکی، منطقه‌ای و حقوق بشری را به کشورمان تحمیل کنند.

به هر حال در روند مذاکرات وین به نظر می‌رسد طرف ایرانی باید قاطعانه یک التیماتومی را به طرف غربی اعلام کند و براساس آن التیماتوم یا تاریخ تعیین شده، اعلام کند فراتر از آن تاریخ حاضر به ادامه مذاکرات با طرف غربی نمی‌باشد.

براین اساس به نظر می‌رسد برای ملموس شدن نتیجه مذاکرات در زندگی مردم نیازمند واقعی شدن مذاکرات هستیم که طرف مقابل تحت فشار قرار گیرد و همه تحریم‌ها را به صورت یک جا لغو کند و یا حداقل اگر قرار نیست این اتفاق بیفتد و مردم از آن سودی ببرند جمهوری اسلامی اهرم‌های فشار خود را نیز از دست، اینکه آمریکایی‌ها بخشی از تعهدات را بپذیرند تنها یک معنی و نتیجه دارد و آن اینکه جمهوری اسلامی هم اهرم‌های فشار خود را از دست خواهد داد و هم دستاوردی در حوزه کاهش فشار‌های اقتصادی نخواهد داشت.

*انفجار نظنز در خدمت اهداف دیپلماتیک آمریکا در راستای چانه زنی در وین 

مصداق این تلاش آمریکایی‌ها برای تحت الشعاع قرار دادن مذاکرات وین و مهار اهرم‌های فشار در دست ایران عملیات خرابکارانه در سایت نطنز بود که عملیاتی امنیتی -نظامی با هماهنگی آمریکایی‌ها بود و در حقیقت این اتفاق در خدمت اهداف دیپلماتیک آمریکا در راستای چانه زنی در وین انجام شد به تصور اینکه یکی از ابزار‌های فشار ایران یعنی سانتریفیوژ‌های پیشرفته نابود شده این در حالی است که براساس اعتراف رسانه‌های غربی هیچ یک از آن‌ها تصور نمی‌کردند ایران به سرعت قادر به غنی سازی ۶۰ درصد و جایگزینی سانتریفیوژ‌های IR۱ با IR۶ باشد و پس از این انفجار ایران اهرم فشار خود مبنی بر افزایش غنی سازی را از دست می‌دهد.

*تیم بایدن به دنبال حفظ فشار‌های ترامپ به علاوه خارج کردن ابزار توانمندی ایران است

به هر حال حادثه نطنز نشان داد، برنامه تیم جدید سیاست گذار در کاخ سفید ادامه مسیر ترامپ با ویژگی‌های جدید تراست، به این معنا که ترامپ تنها به دنبال وارد کردن فشار حداکثری به ایران بود که در نهایت شکست خورد، اما بایدن و تیم او به دنبال آن است که علاوه بر نگه داشتن فشار‌های حداکثری بر ایران اهرم‌های فشار را نیز از دست ایران خارج کند و به این ترتیب جمهوری اسلامی را به سمت مذاکرات بعدی پیرامون سایر مسائل از جمله موضوعات منطقه‌ای و موشکی سوق دهد.