میاندار ۵| احدیان در گفتگوی تفصیلی با دانشجو/۱:
گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ محمدحسین لک؛ اساس تشکیل حزب، برقراری ارتباط بین مردم و حاکمیت است و احزاب به عنوان میاندار مشارکت فعالیت می‌کنند که این گردهمایی در حزب، کنشی جمعی معطوف به کسب قدرت است؛ اما در مسئله حزب با سوالات و چالش‌های بسیاری مواجهیم، اگرچه پس از انقلاب مشروطه، احزاب در ایران متولد شدند، اما هیچگاه نظام حزبی به معنای واقعی شکل نگرفته؛ این موضوع را در سلسله گفتگو‌هایی با افراد فعال حزبی و اساتید دانشگاه به بحث گذاشتیم؛ در این مصاحبه به سراغ محمد سعید احدیان، دبیرکل جمعیت پیشرفت و عدالت رفتیم و با او در این باره به گفتگو نشستیم.
خبرگزاری دانشجو: یکی از مسائلی که درباره احزاب ایران مطرح می‌شود این است که اساسا احزاب تفاوتی با هم ندارند؛ طبق آمار وزارت کشور ۱۳۰ حزب فعال و رسمی داریم، اما در عرصه واقع سیاست‌ورزی تعداد جریانات سیاسی و گفتمان‌های شاخص به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسد؛ در ارتباط با جریان نواصولگرایی مشخص نیست که تفاوت نواصولگرایی با دیگر احزاب اصولگرا در چیست و چه چیزی باعث می‌شود جمعیت پیشرفت و عدالت را یک حزب تعریف کنیم؟
احدیان: بعد از انتخابات ۹۶ مشخص شد که در حوزه سیاسی دچار چالش‌های اساسی هستیم و در راستای اصلاح ساختار‌های حکمرانی نیاز به یک دگردیسی داریم، گفتمان سیاسی نیز نیازمند نوگرایی بود که ذیل این نوگرایی باید جوانگرایی و اصلاح ساختارها شکل می‌گرفت؛ نوگرایی نیز باید مبتنی بر مبانی انقلاب اتفاق می‌افتاد و این تحلیلی بود که ما در سال ۹۶ در جمعیت پیشرفت و عدالت به آن رسیدیم.
نگرانی ما نسبت به فرسودگی ساختار‌هایی اجرایی و سیاسی کشور باعث شد این نگاه را کلید بزنیم؛ قالیباف به عنوان محور معنوی جمعیت پیشرفت و عدالت خطاب به جوانان نامه نوشت و بحث نواصولگرایی را مطرح کرد و پس از آن جمعیت پیشرفت و عدالت پیرو این نگاه مانیفست نواصولگرایی را بر مبنای مکتب امام تدوین کرد.
خبرگزاری دانشجو: دقیقا منظور از مبنای مکتب امام چیست؟
احدیان: مبنای مکتب امام مشخصا دو محور اصلی دارد؛ خدا محوری و مردم باوری؛ پس این سه محور خدا محوری، مردم باوری و نوگرایی را ذیل نواصولگرایی تعریف می‌کنیم؛ از نظر تفاوت‌ها نواصولگرایی کاملا در جریان اصولگرایی و جریان انقلاب تعریف می‌شود و این جریان در عرض و مقابل جریان اصولگرایی نیست، اما در پی اصلاح جریان اصولگرایی است.
خبرگزاری دانشجو: در بند سوم مانیفست نواصولگرایی صراحتا اشاره شده که نواصولگرایی جریان سوم نیست و ذیل اصولگرایی تعریف می‌شود پس تفاوت دقیقا در چیست؟
احدیان: تفاوت در نوگرایی و نوع نگاه به مردم است.
خبرگزاری دانشجو: جریان اصولگرایی هم ادعا می‌کند به مردم نگاه ویژه دارد!
احدیان: ادعا می‌کند، ولی در عمل نیست؛ قبل از زمانی که روند نوگرایی شروع شد لیست انتخابات چگونه بسته می‌شد؟ مثلا در انتخابات ۹۴ مجلس یک عده‌ای در یک اتاقی می‌نشستند و لیست می‌بستند، اما در سال ۹۸ جریان نواصولگرایی مانند پایداری لیست جداگانه نداد و خود را در اصولگرایی تعریف کرد تا بتواند ساختارها را اصلاح کند؛ آنچه که با گفتمان‌سازی و پیگیری در جریان نواصولگرایی اتفاق افتاد باعث تغییر در رویکردها شد و ما تغییر روند را در لیست انتخابات مجلس ۹۸ دیدیم به عنوان مثال حرف ما این بود که حتما باید درصدی از لیست را جوانان تشکیل دهند یا در گزینش لیست، دانشجویان نماینده داشته باشند البته ادعا نمی‌کنم خروجی کار مناسب است و ایرادهای زیادی داشت و حتی خود ما نیز از منتقدین اصلی آن هستیم؛ اما تغییر و نوگرایی شروع شد و نسبت به گذشته اتفاقات جدیدی افتاد، چه در هیئت نهایی که می‌خواست افراد لیست را انتخاب کند تعدادی اضافه شدند که قبلا نبودند و چه در لیست نهایی که تعدادی جوان در لیست قرار گرفتند.
خبرگزاری دانشجو: یکی از نکاتی که قالیباف به تازگی در برنامه روز دانشجو مطرح کرد این است که لیست نهایی شورای ائتلاف مورد تایید ایشان نبود و بعضا با افراد لیست مخالف بودند و معتقد بودند جای جوانان در این لیست خالی است و می‌توانست بهتر باشد؛ با صحبت‌های رئیس فعلی مجلس این تلقی به وجود می‌آید که جریان نواصولگرایی در انتخابات ۹۸ نتوانست کنش جدیدی را رقم بزند، نظر شما در این باره چیست؟
احدیان: قرار نیست یک نفر یک جریان را به تنهایی درست کند، زیرا مجموعه‌ای از متغیر‌ها و افراد وجود دارند که تاثیرگذارند، ما در جریان نواصولگرایی می‌خواستیم جریان اصولگرایی را اصلاح کنیم؛ باید به اندازه ویژگی و ظرفیتی که وجود دارد نگاه کرد که در اینجا ادعای ما این است که میزان تغییر بیشتر از حد تصور بود و اساسا توقع اینکه یک جریانی در یکی-دو دوره بخواهد به ایده‌آل برسد، توقع بی‌جایی است و نیاز داریم نقاط ضعفِ ساختارها و عملکرد‌ها را دوباره اصلاح کنیم.
خبرگزاری دانشجو: یک حزب برای فعالیت باید مروج یک گفتمان باشد و در حزب گفتمان نسبت به فرد ارجحیت دارد، اما ما در بسیاری از احزاب می‌بینیم که افراد بیشتر از اینکه حول یک گفتمان جمع شوند، دور یک فرد اجتماع می‌کنند؛ مثلا در جمعیت پیشرفت و عدالت بیشتر از اینکه یک گفتمان، محور باشد قالیباف محور حزب قرار گرفته؛ به طور کلی فرد محوری را در احزاب چگونه ارزیابی می‌کنید؟
احدیان: این تعریف از حزب درست نیست؛ حزب می‌تواند حول گفتمان باشد یا می‌تواند حول یک فرد شکل گیرد. در دنیا می‌بینیم که برخی احزاب روی فرد تمرکز می‌کنند و برخی احزاب با جریان و تفکرشان پیش می‌روند؛ کارکرد اصلی حزب ارتباط با مردم و انتقال گفتمان به بدنه اجتماعی است.
حزب ایده‌آلی که ما به آن اعتقاد داریم، حزب جمهوری اسلامی است که در عمل در دوره‌ای وجود داشت و در حال حاضر از آن دور شدیم و الان نزدیک شدن به آن مقطع و حرکت کردن به آن سمت فراهم نیست؛ حزب جمهوری به جای اینکه یک حزب نخبگانی صرف باشد یک بدنه وسیع اجتماعی را شکل می‌داد و با بدنه اجتماعی مردم ارتباط برقرار می‌کرد و به تعبیر رهبر انقلاب برای هدایت و مشارکت پذیری بدنه جذب شده از مردم، «کانال‌کشی» می‌کرد و موجب فعال شدن و رشد فکری بدنه اجتماعی حزب می‌شد، اما حزب جمهوری به دلایل مختلفی بعد از مدتی نتوانست فعالیت خود را ادامه دهد و تعطیل شد.
آن چیزی که ما در جمعیت پیشرفت و عدالت ارائه می‌دهیم مبتنی بر فرد نیست، ما برای فعالیت خودمان مانیفست ارائه دادیم که کمتر حزبی در ایران هست که چنین دیدگاه مشخص و شفافی داشته باشد البته ظرفیت فرد بر حزب می‌تواند موثر باشد.
خبرگزاری دانشجو: احزاب، معمولا یک یا چند فرد علمی-دانشگاهی در درون خود دارند که برای حزب تولید گفتمان کند، آیا جمعیت عدالت و پیشرفت چنین تکیه‌گاهِ علمی دارد؟
احدیان: مهم این است که آیا حزب گفتمان و حرف دارد یا خیر؛ این گفتمان می‌تواند در یک اتاق فکر یا توسط یک فرد ایجاد شود، اما بهتر است که توسط یک فرد نباشد. ما در جمعیت پیشرفت و عدالت یک گفتمان مشخص داریم و این را هم توسط افراد و اتاق فکر‌های مختلف جمع‌بندی کردیم و بنا نداشتیم که یک فرد را به عنوان شاخص فکری در نظر بگیریم، زیرا فردمحوری در حوزه فکری خطرناک است.
خبرگزاری دانشجو: اتاق فکر را شفاف‌تر کنید؛ دقیقا چه افراد با چه سابقه‌ای در اتاق فکر نواصولگرایی حضور دارند؟
احدیان: محور اتاق فکر، کمیته سیاسی جمعیت پیشرفت و عدالت است که این کمیته سیاسی برای اینکه بتواند گفتمان ایجاد کند با افراد مختلف مشورت می‌کند و نظر کارشناسی می‌گیرد؛ زمانی هم که مانیفست نوشته شد دبیر کمیته سیاسی من بودم و با افراد مختلف جلسه گذاشتیم و به جمع‌بندی رسیدیم البته بنده نمی‌توانم اسامی این افراد که از آن‌ها مشورت گرفتیم را ذکر کنم چون نظر همه آن‌ها را در مانیفست اعمال نکردیم و ممکن است حاشیه درست کند.
خبرگزاری دانشجو: در کشور ما ائتلاف بین احزاب و گروه‌های سیاسی مفهوم خوبی به شمار می‌رود و در جناح اصلاح‌طلب و نیز جناح اصولگرا در انتخابات‌های گوناگون شاهد ائتلاف بودیم و هستیم، اما ائتلاف در ادبیات علمی سیاسی نکته مثبتی به شمار نمی‌رود؛ به طور کلی شما ائتلاف را خوب تلقی می‌کنید یا آن را راهبرد کوتاه مدت و در شرایط خاص می‌دانید؟
احدیان: ائتلاف موضوعیت ندارد بلکه طریقیت دارد، نه الزاما خوب است و نه بد در واقع به شرایط برمی‌گردد؛ در ساختار سیاسی کشور وقتی دو قطب سیاسی وجود دارد و امکان برد قطب مخالف هست شما با گروهی که به شما نزدیک‌تر است به سمت ائتلاف می‌روید؛ زیرا می‌خواهید قطب مخالف شما که از لحاظ مبانی با شما در تضاد است قدرت را به دست نیاورد و در این شرایط ائتلاف موضوعیت پیدا می‌کند، اما در شرایطی که قطب مخالف شما مانند شورای شهر ۱۴۰۰ کمرنگ است و ائتلاف صورت نمی‌گیرد.
خبرگزاری دانشجو: آیا اقبال مردم در ائتلاف جریانات سیاسی اهمیت دارد؟
احدیان: نگاه اول در کنشگری سیاسی دوران انتخابات کسب پیروزی است البته معتقدیم که جریان انقلاب فقط نباید به پیروزی فکر کند بلکه پیروزی همراه با کارآمدی دارای اهمیت است، چون ما آمدیم تا کار برای مردم کنیم و اگر نتوانیم به مردم خدمت کنیم، پیروزی موضوعیتی ندارد.
زمانی که اقبال مردم به مشارکت پایین است و قطب رقیب ضعیفتر است، جریانات کمتر به ائتلاف فکر می‌کنند، اما الزاما همه متغیر‌های مشارکت رقابت سیاسی نیست و برای مشارکت بخشی از ماجرا کارآمدی است؛ یعنی وقتی شما پاسخگویی کامل به جامعه داشته باشید آن وقت است که می‌توانید توقع مشارکت داشته باشید.
ارسال نظرات