به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، مهدی سیف‌تبریزی پژوهشگر روابط بین‌الملل توضیح می‌دهد که باتوجه به روند‌های موجود جهانی، همکاری گسترده روسیه و چین در زمینه‌های مختلف چگونه می‌تواند تهدیدی حیاتی برای منافع ایالات‌متحده در نظام بین‌الملل باشد و روند افول قدرت این کشور را تسریع کند.
ولادیمیر پوتین و شی جین پینگ در اجلاس سازمان همکاری شانگهای در ازبکستان دیدار کردند. این دیدار پس از رزمایش هفت روزه وستوک -۲۰۲۲ برگزار شد که طی آن روسیه و چین عملیات نیروی هوایی و دریایی مشترکی را در دریای ژاپن و دریای اختسک تمرین کردند. از نظر نهاد‌های امنیتی و نظامی ایالات‌متحده، چین و روسیه هر دو از رقبای نظام تک‌قطبی و تهدید کننده منافع حیاتی ایالات‌متحده در سطح جهانی هستند واتحاد استراتژیک آن‌ها این تهدید را به طور تصاعدی افزایش می‌دهد.
اما اینکه چرا اتحاد استراتژیک روسیه و چین تهدیدی واقعی برای ایالات متحده محسوب می‌شود را می‌توان در پنچ دلیل اصلی توضیح داد.
۱- هر دو کشور یک استراتژی بلندمدت برای بی‌ثبات کردن جامعه آمریکا ایجاد کرده‌اند. چه موسسات کنفوسیوس که دانشجویان آمریکایی را از طریق بازنشر فرهنگ چینی و ارائه تصویری مثبت از این کشور تحت تاثیر قرار داده است، چه ماموران اطلاعاتی روسیه که در پوشش‌های مختلف، اسرار اطلاعاتی آمریکا را سرقت می‌کنند، توانسته‌اند به افراد ذی‌نفوذی در ساختار‌های مختلف سیاسی، امنیتی، اجتماعی و نظامی دسترسی پیدا کنند و از آن‌ها در بی‌ثبات سازی اقتصادی و سیاسی و ایجاد تفرقه در جامعه این آمریکا استقاده کنند.
۲- روسیه و چین دکترین‌های نظامی را با هدف شکست آمریکا در میدان نبرد در صورت مداخله در یک درگیری منطقه‌ای مانند اوکراین یا حمله احتمالی چین به تایوان، طرح ریزی کردند. اگر مسکو و پکن نبرد‌ها و جنگ‌های خود را هماهنگ و همزمان کنند، ایالات متحده با خطر ورود به جنگ در دو جبهه مواجه است. هدف «دکترین دو جنگ» که پنتاگون در سال‌های گذشته آن‌را دنبال می‌کند مبارزه با چنین تهدیدی است. با این حال، افزایش تحویل تسلیحات ایالات متحده به اوکراین، و تخلیه انبار‌های تسلیحاتی این کشور، همراه با خروج آشفته واشنگتن از افغانستان، اجرای این دکترین را با تردید‌های بسیاری مواجه کرده است.
روسیه و چین از سال ۲۰۰۵ تمرینات رزمی مشترکی را برگزار می‌کنند با این هدف که اگر یکی از آن‌ها از ناتو شکست بخورد، توانایی کمک نظامی به یکدیگر را در کمترین زمان و به شکلی موثر داشته باشند. در رزمایش چندی پیش وستوک ۲۰۲۲ یک «عملیات ویژه مشترک» مابین نیرو‌های نظامی روسیه و چین شبیه سازی شد که در آن پاسخ به تهدیدی احتمالی از سوی ژاپن، کره جنوبی و ایالات متحده در نظر گرفته شده و تمرین شد.
روسیه در زمینه تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی نسبت به آمریکا برتری دارد. ازسوی چین به دنبال بزرگترین توسعه تسلیحات هسته‌ای در تاریخ خود است. این در حالی است که موشک‌های بالستیک قاره پیمای ایالات متحده قادر به مقاومت در برابر فناوری‌های جدید دفاع موشکی نیستند و نیاز به مدرنیزه شدن دارند.
۳- هر دو رقیب واشنگتن اتکای، ایالات‌متحده به به فناوری مدرن را آسیب پذیری حیاتی برای این کشور می‌دانند. روسیه و چین دکترین‌های حمله سایبری و جنگ فضایی و سلاح‌های مرتبط را با هدف تضعیف یا تخریب زیرساخت‌های ایالات متحده توسعه داده اند، از بانک‌ها و حمل و نقل گرفته تا بیمارستان‌ها و نیروگاه‌های هسته‌ای.
۴- تسریع همکاری اقتصادی بین روسیه و چین با این واقعیت تسهیل می‌شود که در نظر آن‌ها مرکز ثقل تجارت و سرمایه گذاری بین المللی به سمت آسیا حرکت کرده است. هر دو کشور در حال حاضر طرح‌های را برای انجام معاملات مالی دوجانبه به روبل و یوان به جای یورو یا دلار با دور زدن سیستم پرداخت سوئیفت ایجاد کرده‌اند.
طرح‌هایی برای ادغام پروژه بزرگ چین «یک کمربند، یک جاده» با «اتحادیه اقتصادی اوراسیا» به رهبری روسیه در حال توسعه است. این امر چین را به هدف دیرینه خود یعنی جایگزینی دلار با یوان به عنوان ارز ذخیره جهانی نزدیکتر می‌کند. در همین حال، چین به روسیه که تحت تأثیر تحریم‌های غرب قرار گرفته است، کمک‌های اقتصادی انجام می‌دهد.
تجارت چین با روسیه و صادرات حامل‌های انرژی روسیه به چین در حال رشد است. خط لوله گاز مشترک ۵۵ میلیارد دلاری سیبری (Power of Siberia) گاز روسیه را به بخش‌هایی از چین میرساند و تا سال ۲۰۲۵ به طور کامل عملیاتی خواهد شد. در چنین شرایطی، روسیه از اتکا به صادرات گاز به اروپا و پروژه نورد استریم بی‌نیاز می‌شود.
۵- در تاریخ روابط روسیه و چین اختلافات مرزی و تضاد‌های تمدنی وجود داشته و دارد. با این حال، اکنون دو کشور در یک هدف مشترک متحد شده‌اند، و آن کاهش نقش یک‌جانبه‌گرایی آمریکا در جهان کنونی است. در کنار این امر روسای جمهور دو کشور توانسته‌اند روابط شخصی و درک مشترک خوبی از یکدیگر ایجاد کنند که به نوبه خود می‌تواند در پیشبرد طرح‌ها دوجانبه بسیار مفید فایده باشد.
اهداف استراتژیک ضد آمریکایی این اتحاد برای ایالات‌متحده بسیار خطرناک است. پوتین به دنبال احیای نوعی اتحاد در اوراسیا و بازگشت امپراتوری روسیه تزاری با رویکردی جدید است. شی جین پینگ نظریه «رویای چینی» را که مبتنی‌بر شکوفایی و قدرت امپراتوری چین است مدنظر قرار داده.
رئیس جمهور شی کشورش را از طریق «جاده جوان سازی» هدایت می‌کند تا چین را تا سال ۲۰۴۹، در صدمین سالگرد تأسیس جمهوری خلق چین، به قدرت برتر جهانی تبدیل کند. شی اکنون ۶۹ ساله است، پوتین در اکتبر ۷۰ ساله می‌شود، اولی تقریبا یک دهه و دومی دو دهه است که در قدرت بوده است.
از قرار معلوم امروز هرکدام فرصت‌های پیش آمده در نظام جهانی را مناسب این می‌بینند تا قدرت خود را افزایش دهند. پوتین خود را آماده کرده است تا با انجام ریسک‌های بیشتر در آینده منافع حداکثری را در ساختار‌های جدید نظام بین‌الملل کسب کند. شی‌جین پینگ هنوز تمایلی به استفاده از ابزار نظامی برای رسیدن به اهداف خود ندارد. اما اگر متوجه شود که واشنگتن آمادگی جنگیدن در دو جبهه را ندارد، ممکن است رویکرد خود را تغییر دهد. اتحاد فزاینده این دو قدرت هسته‌ای خطر بزرگی برای ایالات متحده است.
مهدی سیف تبریزی پژوهشگر روابط بین‌الملل
ارسال نظرات