خروج از بحران؛ چگونه مهاجرت اقتصاد اسپانیا را نجات داد؟

گروه بین‌‍الملل خبرگزاری دانشجو به نقل از الجزیره؛ در سال‌های اخیر، اسپانیا که به دلیل بحران اقتصادی دهه گذشته آسیب‌های زیادی دیده بود، توانسته است با رشد اقتصادی چشمگیر به یکی از موفق‌ترین اقتصادهای اروپایی تبدیل شود. این تحول عمدتاً ناشی از عواملی چون رشد پایدار اقتصادی، مهاجرت و تحولات ساختاری در بخش‌های مختلف اقتصاد بوده است. اما سؤال اینجاست که آیا مهاجرت توانسته است به‌طور خاص در احیای اقتصاد اسپانیا نقشی کلیدی ایفا کند؟

بحران اقتصادی اسپانیا و پیامدهای آن

حدود ده سال پیش، اسپانیا به عنوان نماد شکست اقتصادی در مجله اقتصادی اکونومیست معرفی شد. بحران مالی عظیم میان سال‌های «۲۰۰۸» تا «۲۰۱۴» که به «رکود بزرگ اسپانیا» مشهور است، سبب شد تا این کشور با کاهش شدید تولید ناخالص داخلی، سقوط سیستم بانکی، افزایش بیکاری و مهاجرت گسترده جوانان مواجه شود. در این دوره، اسپانیا به دومین کشور اروپایی تبدیل شد که بیشترین آسیب را از فقر متوجه کودکان خود کرده بود.

این بحران در کنار مسائل اقتصادی دیگری همچون کاهش شدید ارزش مسکن و ناتوانی دولت در حمایت از شهروندان، موجب شد که اسپانیا برای مدت‌های طولانی با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم کند.

رشد چشمگیر اقتصادی اسپانیا در دهه اخیر

پس از بحران اقتصادی، اقتصاد اسپانیا به آرامی و با برنامه‌های اصلاحی متعددی بهبود یافت. طبق گزارشی از اکونومیست، اسپانیا در دسامبر «۲۰۲۴» به عنوان بهترین کشور از نظر عملکرد اقتصادی در میان «۳۷» کشور ثروتمند انتخاب شد. این انتخاب بر اساس پنج شاخص مهم شامل تولید ناخالص داخلی، عملکرد بازار سهام، تورم، بیکاری و کسری دولت انجام شد. رشد اقتصادی اسپانیا در بازه زمانی ژوئیه تا سپتامبر «۲۰۲۴» به «۳.۴» درصد رسید، در حالی که میانگین رشد اقتصادی منطقه یورو تنها «۰.۹» درصد بود.

اسپانیا همچنین پیش‌بینی می‌کند که در سال «۲۰۲۴» رشد اقتصادی این کشور به «۲.۹» درصد برسد، که از پیش‌بینی‌های اولیه نیز فراتر رفته است. این رشد چهار برابر بیشتر از دوران بازیابی پس از بحران سال «۲۰۰۸» است.

کاهش نرخ بیکاری و پیشرفت‌های اجتماعی

یکی از دستاوردهای بزرگ اسپانیا کاهش نرخ بیکاری است. نرخ بیکاری این کشور در سال «۲۰۲۴» به «۱۱» درصد رسید که نسبت به «۱۳.۸» درصد در سال «۲۰۱۹» کاهش چشمگیری داشته است. اگرچه اسپانیا همچنان بالاترین نرخ بیکاری را در منطقه یورو دارد، اما روند کاهشی این نرخ از سال «۲۰۲۰» تاکنون نشان‌دهنده پیشرفت قابل توجه در رفع مشکلات اقتصادی است.

این موفقیت در کاهش بیکاری در کنار بهبود وضعیت اقتصادی کشورهای جنوبی اروپا نظیر یونان و ایتالیا، به عنوان گامی مثبت در جهت رشد اقتصادی پایدار این منطقه تلقی می‌شود.

مهاجرت و نقش آن در رشد اقتصادی اسپانیا

یکی از عواملی که به سرعت در تحول اقتصادی اسپانیا نقش داشته، مهاجرت است. برخلاف بسیاری از کشورهای اروپایی که مهاجران را به عنوان باری اقتصادی می‌بینند، در اسپانیا مهاجران به‌ویژه از کشورهای آمریکای لاتین و مراکش به عنوان نیروی محرکه در بخش‌های مختلف اقتصادی عمل کرده‌اند. طی دو سال اخیر، جمعیت اسپانیا بیش از «۱.۱» میلیون نفر افزایش یافته است که «۷۰۰» هزار نفر از این افزایش مربوط به مهاجران است.

مهاجران به‌ویژه در بخش‌های کشاورزی، ساختمان و خدمات به عنوان نیروی کار ارزان و ضروری مشغول به کار شده‌اند. این امر به حل بحران کمبود نیروی کار کمک کرده و رشد دستمزدها را تحت کنترل نگه داشته است. همچنین، این مهاجران با تقویت مصرف داخلی، به افزایش تولید و رشد اقتصادی کمک کرده‌اند.

تحولات در بخش‌های غیر گردشگری و فناوری

گرچه گردشگری نقش بزرگی در رشد اقتصادی اسپانیا ایفا کرده است، وزیر اقتصاد اسپانیا معتقد است که نباید تمام موفقیت‌های اقتصادی را به این بخش نسبت داد. اسپانیا در زمینه صادرات خدمات غیر گردشگری نیز عملکرد خوبی داشته است. صادرات خدمات مانند مشاوره، فناوری اطلاعات و خدمات مالی بیش از صادرات گردشگری درآمدزا بوده است.

علاوه بر این، اسپانیا در زمینه فناوری نیز پیشرفت‌هایی چشمگیر داشته است. دانشگاه‌های اسپانیا به قطب‌های تحقیقاتی در زمینه‌های نوینی چون هوش مصنوعی، رباتیک و انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل شده‌اند. همچنین، شهرهای بزرگ اسپانیا همچون مادرید و بارسلونا به هاب‌های فناوری و استارت‌آپ‌های جهانی تبدیل شده‌اند.

چالش‌ها و نگرانی‌های اجتماعی

با وجود دستاوردهای اقتصادی، هنوز هم بسیاری از مردم اسپانیا احساس نمی‌کنند که وضعیت اقتصادی به طور ملموس برای آن‌ها تغییر کرده باشد. به ویژه، افزایش هزینه‌های زندگی و فشار ناشی از گردشگری در برخی مناطق اسپانیا باعث نگرانی‌هایی در میان شهروندان شده است.

افزون بر این، برخی تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که رشد اقتصادی اسپانیا از نظر کیفیت هنوز هم در مقایسه با کشورهای پیشرفته‌تر ضعیف است. نرخ رشد تولید ناخالص داخلی به ازای هر فرد تنها «۱.۷» درصد بوده است که این نشان‌دهنده وجود شکاف‌هایی در بخش‌هایی مانند دستمزدها و بهره‌وری است.