یک نقد ساده!
به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو»، تئاتر چندی است که روزهای سختی را از جهات مختلف سپری می‌کند و اهالی آن به سختی نفس می‌کشند. در حاشیه این عالم کوچک پر اتفاق،گاه پیش می‌آید که بی‌اخلاقی‌هایی صورت می‌گیرد. نمونه‌های بسیاری همچون سرقت ادبی نمایشنامه که به عنوان آخرین نمونه رخ داده نیز می‌توان به استفاده بدون مجوز نمایشنامه «پدرانه» آرش عباسی توسط یک گروه مشهدی در اجرای فستیوال خارجی اشاره کرد.
به هر حال در این حوزه نیز همانند حوزه‌های مختلف دیگر بی‌اخلاقی‌هایی صورت می‌گیرد، رفتارهایی مانند استفاده از متون نویسندگان بدون کسب مجوز از صاحب اثر، یا کپی کردن ایده و نحوه اجرای یک نمایش بدون ذکر اطلاعات نمایش اصلی از جمله آن‌ها محسوب می‌شود. اتفاقاتی که اگر از آن آگاه نشوی، روند عادی خود را طی می‌کند بی‌آنکه توجه‌ای به مسائل معنوی اثر نیز صورت بگیرد.
این روز‌ها نیز شاهد چنین اتفاقی هستیم، اثری در یک از سالن‌های تئاتری تهران در حال اجراست که نحوه اجرای طرح و ایده آن با اجرای چند نمایش اجرا شده در کشورهای خارجی از شباهت‌های مشترک انکار نشدنی زیادی برخوردار است.
«ویتسک» نمایشنامه‌ای اثر گئورک بوشنر نمایشنامه‌نویس آلمانی است که این روز‌ها رضا ثروتی آن را در مقام نویسنده، طراح و کارگردان در تالار حافظ به روی صحنه برده است. ثروتی که توانست به واسطه این اثر جایزه سه هزار دلاری بخش ویژه بین‌الملل جشنواره سی‌و‌یکم تئاتر فجر را از آن خود کند، در مورد این اثر عنوان کرده بود که در این نمایش جهان من با جهان بوشنر کمی فاصله گرفته است.
با وجود اینکه این کارگردان جوان تئاتر کشورمان مدعی است که این اثر نمایشی طرح و ایده اوست اما با کمی جستجو در فضای مجازی و مشاهده نسخه‌های تصویری آثار اجرا شده از متن «ویتسک» متوجه می‌شویم این اثر نمایشی که در تالار حافظ اجرا می‌شود در بسیاری از عناصر کپی برداری شده از اثر یا آثاری است که در کشورهای اروپایی به ویژه کشور آلمان روی صحنه رفته، اما با این حال رضا ثروتی مدعی است که خالق این اجرا از «ویتسک» خود اوست.
اگرچه در تئاتر کپی یا برداشت ایده و نحوه اجرا از اثری دیگر با ذکر منبع می‌تواند از بی‌اخلاقی و فریب تماشاگر جلوگیری کند اما در بروشور این اثر نویسنده، طراح و کارگردان رضا ثروتی عنوان شده است.
با وجود اینکه این کارگردان جوان که اخلاق را در کارگردانی نمایش «ویتسک» رعایت نکرده است، این سؤال ایجاد می‌شود که چرا مسئولین فرهنگی به ویژه تئاتر کشورمان بدون هیچ‌گونه تحقیقی شرایطی را فراهم ساختند تا چنین نمایشی بتواند در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که به عنوان وی‌ترین تئاتر کشور محسوب می‌شود و از اهمیت بالایی برخوردار است بتواند جایزه ویژه بخش بین‌الملل که مبلغ آن سه هزار دلار است را از آن خود کند. مبلغی که می‌توان به واسطه آن حدود حداقل 12 نمایش را در شهرستان‌های کشور به اجرای عمومی رساند، مبلغی که شاید برای انجمن هنرهای نمایشی یک شهرستان تنها نقطه امید برای ادامه پیدا کردن تئاتر باشد و حتی برای خیلی از شهرستان‌ها آرزو باشد.
از طرفی نمایش «ویتسک» در سی‌و‌یکمین جشنواره تئاتر فجر توانست جایزه اول بازیگر زن، مرد و جایزه ویژه بخش بین‌الملل را از آن خود کند که منجر به این شد تا حداقل یک گروه، یک بازیگر زن و یک بازیگر مرد با وجود تلاش‌های فراوان دیده نشود و شاید سرنوشتشان عوض شود؛ در واقع با بودجه بیت‌المال، حق بخشی از اهالی تئاتر ضایع شده است.
در قبال اقدام غیرحرفه‌ای این کارگردان جوان چه کسی جوابگوست؟ جوانی که در جشنواره بیست‌و‌نهم جشنواره تئاتر فجر نیز توانست جایزه ویژه جشنواره را از آن خود کند و پس از اتفاقاتی که برای مجید بهرامی رخ داد و توقف اجرای نمایش «عجایب المخلوقات» به خاطر بهرامی به عنوان یک الگو مورد اشاره قرار گرفت اما در اجرای این نمایش دید دیگران را به شکل دیگری رقم زد.
ویتسکی که چندی پیش اعلام شد که حدود 8000 تماشاگر با بلیتی به بهای 20 هزار تومان به دیدنش آمدند؛ آیا کارگردان این اثر با این اقدام خود، تماشاگران و اهالی رسانه را مخاطبینی بدون کمترین دانش و اطلاعات فرض کرده است؟
جای تعجب است که در مهم‌ترین جشنواره نمایشی کشور نمایشی به عنوان تولید یک هنرمند به نام رضا ثروتی شکل می‌گیرد و برگزیده می‌شود که از طراحی لباس، شیوه بازی‌ها، میزانسن اصلاح صورت و استفاده طراحی صحنه‌ای (سطح شیب‌دار) استفاده کرده است که در اکثر آثار اجرا شده از «ویتسک» مشاهده می‌شود. علاوه بر این اجرای موزیکال برخی از صحنه‌ها نیز در دیگر اجرا‌ها از «ویتسک» در کشورهای خارجی مثل آلمان نیز مشاهده می‌شود.
حال معاونت هنری وزارت ارشاد، مرکز هنرهای نمایشی به عنوان متولی اصلی تئاتر، سعید کشن فلاح دبیر جشنواره تئاتر فجر، اعضای هیأت داوران بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر (مسعود رایگان، مجید سرسنگی، داود رشیدی، جنت سلیم آوا و ماریوس گولاج) و شورای ارزشیابی و نظارت باید در قبال این اقدام غیر حرفه‌ای رضا ثروتی به دلیل ضایع کردن حق هنرمندان حاضر در جشنواره تئاتر فجر و ناآگاه فرض کردن تماشاگران و علاقه‌مندان تئاتر پاسخگو باشند زیرا عاملان اصلی رخ دادن چنین اتفاقی در تئاتر کشورمان آن‌ها هستند.
از طرفی چرا باید در جلسه جمع‌بندی داوران بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر بحث بر سر انتخاب یا عدم انتخاب «ویتسک» به عنوان دریافت‌کننده جایزه ویژه بوجود آید؟ با وجود اینکه یکی از داوران بحث یکی بودن این اثر را مطرح می‌کند، از سوی مسئولان این امر نادیده گرفته شود؟
منبع: افق
ارسال نظرات