به گزارش گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»، زلزله 8/6 ریشتری ساعت 5 و 28 دقیقه و 59 ثانیه جمعه پنجم دی ماه 1382 بم ، آنچنان ویرانگر و جانسوز بود که در مدت تنها 12 ثانیه تکان های این زمین لرزه علاوه بر ویرانی شهرهای شهرهای بم و بروات باعث جان باختن دهها هزار نفر از شهروندان شد. زلزله ای که بر اساس آمار رسمی موجود بیش از 33 هزار نفر از هموطنان ما در آن کشته شدند و در همین حدود مجروح و آسیب دیده جدی از مردم بم برجای گذاشت. تلفات انسانی و میزان خسارت به حدی بود که برخی از رسانه ها از این حادثه به عنوان فاجعه بزرگ انسانی یاد کردند.
بنابر برخی گزارش های رسمی بر اثر زلزله دلخراش بم، 23 هزار خانه مسکونی شهری و 18 هزار خانه روستایی در 250 روستای این شهرستان تخریب و یا دچار خسارت شدید شد.
همچنین در این زلزله علاوه بر تخریب زیر ساخت های شهری نظیر شبکه آب، برق و تلفن، حدود 70 درصد مراکز آموزشی، فرهنگی از جمله ارگ تاریخی بم به عنوان بزرگترین مجموعه خشتی جهان ویران شد.
علاوه بر آن یک سوم معلمان و 10 هزار دانش آموز نیز در جریان زلزله بم جان باختند بیش از 500 کودک در آن قطع نخاعی شدند، چه خانواده ها که در آن رخداد تلخ از هم نگسست و چه جان ها که نسوخت... این مناسبت، البته فرصتی است برای تامل و تفکر مجدد.
ایران به دلایل ژئولوژیک، توپوگرافی و انسانی جزء10 کشور بلاخیز جهان به شمار می رود، همه ساله بلایایی نظیر سیل، زمین لرزه، خشکسالی و... خسارات جانی و مالی فراوانی را بر کشور تحمیل می نماید. زمین لرزه جزء مهیب ترین بلایای طبیعی است که همواره اکثر شهرها و روستاهای ایران را تهدید نموده و می نماید. به عنوان مثال، در طول تاریخ حدود 98 زمین لرزه مخرب و آسیب رسان در خراسان و نواحی آن ثبت شده و از سابل 300 ق م تا 1209 ه.ش شهر تهران و ری 8 بار بواسطه زمین لرزه های بیش از 7 ریشتر ویران شده است.
کشور ما از لحاظ خسارات و تلفات ناشی از بلایا نیز در وضعیت نابسامانی قرار دارد ،تجربه کشورهای پیشرفته ثابت می کند برای کاهش تلفات وخسارات ناشی از بلایا بهترین راه کاهش آسیب پذیری و تقویت مدیریت بحران است.
زلزله بم در 5 دیماه 82 پرتلفات ترین زلزله ایران از ابتدای سده بیستم بود. این زلزله در عین حال به عنوان اولین زلزلهای که در آن نهاد ها و سازمانهای مردمی مشارکت جدی داشتند در تاریخ اخیر ایران شناخته می شود.
این زلزلهها همچنان در ایران تلفات میگیرند و کشورمان را دچار تلفات جانی و خسارات مالی میکنند اما تصورش را بکنید که اگر همین رویداد در کل شهرهایی چون تهران رخ دهد، باچه فاجعه ملی مواجه خواهیم شد و چگونه از پس تبعات آن بر خواهیم آمد.
سالروز زلزله بم رسید و باز هم زنگ خطر را برایمان به صدا درآورد تمرکز جمعیت و زیرساختهای حیاتی در شهرهایی چون تهران و کرج نشان میدهد که وضع ایمنی لرزهای تهران اهمیت ویژه در سطح ملی دارد و باید با حمایت موسسات پژوهشی ذیربط و به صورت هدایت شده مسأله لرزه خیزی پهنه گستردهای چون تهران دقیقاً بررسی شود.
از این حقیقت که ایران کشوری زلزله خیز است راهگریزی نیست اما کاهش اثرات تخریبی زلزله موضوع قابل طرح و ممکن است.
چرا که با زلزله نمیتوان مقابله کرد بلکه باید آن را پذیرفت و با آن زندگی کرد.
به لحاظ علمی هرگز نمیتوان وقوع یا عدم وقوع زلزله را پیشبینی کرد بنا براین باید احتیاطهای لازم را در این زمینه انجام داد.
کارهای زیادی در ارتباط با کاهش خطرات ناشی از زلزله در کشور باید انجام شود اما مهمترین آنها هماهنگ بودن فعالیتها با یکدیگر و داشتن یک برنامه جامع و هدفمند است که البته باید با پشتوانه قوی علمی صورت گیرد.
از سوی دیگر، مسئولان ارشد کشوری نیز باید نشان دهند که بستر چنین ایدهها و حرکتهایی فراهم است و این برنامهها را حمایت میکنند چرا که در عمل و واقعیت برای مردم زلزلهزده چیزی جز مصیبت و فاجعه باقی نمیماند اما اگر ایمنی را بر اساس روش علمی رعایت کنیم زلزله صرفاً یک پدیده طبیعی است و نه بلا!
سازمان بسیج جامعه پزشکی با تأسی به فرمایش مقام معظم رهبری پیرامون جهاد علمی و اشاره معظم له به ورود بسیج به صحنه هایی که زمین مانده و مورد غفلت واقع شده است، جهت تحقق فرامین معظم له و طرح موضوع در شورای مرکزی بسیج جامعه پزشکی کشور، رییس شورای مرکزی بسیج جامعه پزشکی وقت، در سال 1382یکی از موارد مغفول را بحث مدیریت بحران برشمردند و با موافقت اعضای شورا مقرر گردید، بحث بهداشت و درمان در حوادث غیرمترقبه در فضای عمومی کشور و در قالب یک کنگره سراسری مطرح شود. اولین کنگره سراسری در تاریخ 8-6 خرداد ماه 82 با حضور بیش از 2300 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه های علوم پزشکی، پزشکان و پیراپزشکان برگزار گردید. اهم دستاوردهای این کنگره عبارتند از:
1- مطرح نمودن افزایش مدیریت بحران در حوزه سلامت به عنوان معضلی که مغفول مانده است.
2- توجه سیاستگذاران حوزه سلامت به مبحث بهداشت و درمان در حوادث و بلایا
3- انتقال تجربیات ارزشمند بهداری رزمی به جامعه پزشکی کشور
پس از برگزاری موفق کنگره اول و وقوع زلزله هولناک بم و استفاده مسؤولین از دستاوردهای ارزشمند کنگره اول، مسئولین سازمان به منظور بازخوانی کنگره اول و نتایج آن در زلزله بم، تصمیم به برگزاری کنگره دوم با شعار "یادواره جانباختگان و آسیب دیدگان زلزله بم" نمودند. از آنجایی که کنگره اول تأثیرات بسزایی در جامعه علمی کشور و دستگاه های ذیربط داشت، کنگره دوم مورد اقبال بسیاری از مسؤولین و صاحبنظران این حوزه قرار گرفت. این کنگره همزمان با هفته مبارک بسیج در 5-3 آذر ماه 83 با حضور جامعه علمی و دانشگاهی کشور در محل سالن همایش های بین المللی رازی به منظور دستیابی به الگوی جامع و مناسب در برخورد با حوادث غیرمترقبه برگزار شد. مسؤولین کنگره در پایان کنگره قطعنامه ای با 12 بند تصویب نمودند که یکی از بندهای آن پیشنهاد تشکیل سازمان مدیریت بحران به دلیل مشخص نبودن مدیریت واحد و تولیت قانونی در بحث بحران بود که خوشبختانه این پیشنهاد پس از 3 سال عملی گردید. نکته بارز این کنگره ارائه پروتکل های اجرایی در مباحث مربوط بود که این پروتکل ها ی اجرایی جهت ارزیابی به وزارت بهداشت نیز ارسال شد و دربرخی از موارد نظیر سلامت روان به صورت یک دستورالعمل ملی تصویب شد.
متعاقب برگزاری موفق دو کنگره قبل و اشتیاق فراوان جامعه علمی کشور، کنگره سوم نیز در آذر ماه 85 با شعار "پزشکی جامع نگر با تکیه بر هماهنگی بین بخشی" با شرکت بیش از 2000 نفر از جامعه پزشکی کشور و سازمان های ذیربط برگزار گردید که طراحی ساختار تیم های اضطراری عمومی، تخصصی و بیمارستانی از دستاوردهای ارزشمند کنگره مذکور می باشد. کنگره چهارم با شعار سال سازمان جهانی بهداشت مبنی بر "سلامت در حوادث و بلایا" مقارن شد که این کنگره نیز در تاریخ 24 لغایت 26 آذر ماه 1388 با شعار سلامت در حوادث و بلایا برگزار شد که مقرر گردید دبیرخانه دائمی سلامت در حوادث و بلایا در سازمان بسیج جامعه پزشکی کشور دایر گردد تا ضمن هماهنگی بین بخشی به دستورالعمل های اجرایی موفق و قابل اجرا در این زمینه دست یابیم.
کنگره پنجم در بهمن ماه سال 1390 با شعار انسجام مدیریت در مدیریت بحران برگزار شد که در این کنگره بیش از 3000 نفر از پژوهشگران، صاحب نظران، مدیران وسیاستگذاران حوزه سلامت و مدیریت بحران و مهمانانی از بیش از ده کشور خارجی حضور داشتند که در این کنگره خانم قدسیه هدی( نماینده WHO در منطقه مدیترانه شرقی) با اشاره به پتانسیل های بالای اجرائی و علمی جمهوری اسلامی ایران در حوزه مدیریت بحران تأکید نمودند که ایران می تواند به عنوان مرکز کانونی (Focal Point) دانش مدیریت بحران در حوزه سلامت در منطقه مدیترانه شرقی باشد.
کنگره ششم با شعار توسعه مشارکت مردمی در مدیریت بحران و با رویکرد جامعه محوری در 16-18 بهمن ماه سال جاری با مشارکت و همکاری سازمانهای ذیربط ( وزارت بهداشت،هلال احمر و....)و با شرکت بیش از ده کشور خارجی در مرکز همایش های بین المللی رازی برگزار خواهد شد.
در این کنگره سازمان بسیج جامعه پزشکی طرح خود را مبنی بر ارتقاء جایگاه بسیج در افزایش بهره وری مدیریتی ارتقای سلامت در حوادث و بلایا به وزارتخانه های مسئول ارائه خواهد داد.