یک بام و دو هوای دولت یازدهم در مسئله آزادی بیان و مطبوعات

گروه سیاسی «خبرگزاری دانشجو»؛ دولت تدبیر و امید با رویکرد صداقت با مردم و انتقادپذیری از گروه های مخالف روی کار آمد تا شاید بتواند سعه صدری را که مدت ها به دنبال آن بودند را به رخ مردم بکشاند. دکتر روحانی در سخنانی که بارها آن را تکرار کرده است، گفت: آستانه تحمل این دولت بسیار بالاتر از آن است که قادر باشند به این راحتی دولت را در مسیر عصبانیت قرار دهند.

 

رئیس جمهور در ادامه سخنان خود گفت: یادمان باشد از نقد و انتقاد نباید بهراسیم و نباید ناراحت شویم، آزاد بگذاریم هر کس نقد دارد، مخصوصاً نقد سالم، سازنده و دلسوزانه؛ این بهترین کمک برای ماست.

 

اما اقدامات عملی دولت تدبیر و امید کاملاً خلاف نظر آقای روحانی را نشان می دهد و نشان از پنهان کاری، عدم انتقادپذیری و شفاف سازی در حوزه های مختلف دارد. توقیف مطبوعات، تذکر پیاپی به رسانه های منتقد، دعوت نکردن از رسانه های منتقد در سفرهای خارجی مسئولان نظام و جلسات هیئت دولت و لغو نمایشگاه مطبوعات از نمونه های بی مهری دولت نسبت به رسانه های منتقد است.

 

رویکرد دولت آقای روحانی در خصوص رسانه ها نه تنها گزینشی است، بلکه کاملاً به دور از دیپلماسی عمومی صورت می‌گیرد؛ در حالی که توجه رسانه ای به سمت مذاکرات ژنو 2 درباره مسئله سوریه رفت، همزمان رئیس جمهور نیز در نشست داووس حضور داشت، اما برای پوشش رسانه ای این نشست دولت کم لطفی کرد و اکثر رسانه های داخلی از پوشش آن محروم شدند که شاید علت آن حضور بسیاری از شرکت های صهیونیستی مانند کوکاکولا، پپسی، نستله و ... بود که مسئولان اقتصادی کشور ترجیح دادند ایجاد روابط با این شرکت ها از چشم رسانه ها دور بماند.

 

 

تنها پس از چند روز از سخنان آقای روحانی در خصوص انتقادپذیری دولت و آزادی نقد در رسانه ها، هفته‌نامه «9 دی» بر اساس بندهای 8 و 11 ماده 6 قانون مطبوعات تذکر دریافت کرد؛ همچنین روزنامه «وطن امروز» تذکر گرفت و هفته نامه «یالثارات» توقیف شد.

 

این روند تا آنجایی پیش رفت که چندی قبل حجت الاسلام خاتمی، امام جمعه موقت تهران نیز به انتقاد از این مسئله پرداخت و با «خفقان رسانه ای» نامیدن اقدامات حامیان دولت در این باره، گفت: «منتقدان باید منصف باشند و مسئولان محترم نیز آغوش را باید باز کنند و به رسانه‌های مربوط به خودشان بگویند خفقان رسانه‌ای به وجود نیاورند و اگر کسانی انتقادی کردند، به آنها افراطی نگویند.»

 

هر چند برخی رسانه ها با کنار هم قرار دادن حضور علی جنتی، وزیر ارشاد و دریافت کارت زرد وی از مجلس و تذکر به چند نشریه منتقد سوژه جالبی مطرح کردند، اما به نظر می رسد آستانه تحمل دولت در نقد، بر خلاف آن چیزی است که رئیس جمهور در سخنان خود مطرح کرده است.

 

 

علی جنتی در جریان پاسخ به سوال نمایندگان در چند هفته گذشته به توجیه موضع جانبدارانه خود نسبت به روزنامه زنجیره‌ای «بهار» پرداخت که روز قبل از عید غدیر، حق امامت و حکومت امیرمومنان(ع) را انکار کرده بود. وزیر ارشاد درباره روزنامه بهار گفت: توقیف، اشد مجازات است ... بنده برای این موضوع اظهار تاسف کردم که نباید به سمت توقیف روزنامه‌ها رفت. چون راه‌های دیگری همچون تذکر شفاهی، کتبی و ارجاع به دادگاه و در نهایت توقیف و لغو پروانه وجود دارد. هنر این نیست که بلافاصله روزنامه‌ای را توقیف کنیم، بلکه باید تا آنجایی که می‌توان موارد دیگر را اعمال کرد. با توجه به این که انتشار این مقاله از روی عمد نبوده و اشتباهی صورت گرفته است، به نظر می‌رسید این مورد جزو موارد تخفیف به شمار می‌رفت و نباید اشد مجازات در نظر گرفته می‌شد.

 

 

 

این اولین باری است که نمایشگاه مطبوعات تعطیل می شود؛ نمایشگاهی که تنها سابقه تاخیر در برگزاری را در کارنامه خود داشت، اکنون از سوی دولت تدبیر و امید تعطیل شده است.

 

جنتی دلیل برگزار نشدن نمایشگاه مطبوعات را دولت نوپا دانست و گفت: با توجه به اینکه دولت نوپاست و در طول این چند ماه به بررسی‌ ساختار وزارتخانه‌ها و استفاده از نیروهای متخصص پرداخته است، طبیعتاً برگزاری برخی نمایشگاه‌ها به تأخیر می‌افتد. مهم این است که کاری عمیق و غنی به‌جای برگزاری یک نمایشگاه سطحی انجام شود.

 

این اظهارات البته از چند وجه قابل بررسی است، اما نکته جالب توجه، دلیلی است که آقای جنتی به عنوان علت برگزار نشدن نمایشگاه مطبوعات می داند.

 

آیا این اقدام وزارت ارشاد دولت یازدهم ناشی از ترس مواجهه و حضور رسانه ها و مطبوعات در نمایشگاه مطبوعات نیست؟ چرا که همزمان با تاریخ وعده داده شده برای برگزاری نمایشگاه مطبوعات که پیش از این از سوی دولت اعلام شده بود، جشنواره فیلم فجر برگزار می شود، البته برگزاری جشنواره های این چنینی به نوپایی دولت ها چندان مرتبط نیست چه اینکه کادر اجرایی آن به وزارتخانه مربوط می شود، نه جا به جایی مسئولان رأس کار!

 

در انتها باید به این نکته اشاره کرد که رسانه باید ماندگار باشد تا تاثیرگذاریش حفظ شود. پس باید ماندگار بود، بدون آن که از اصول تخطی کرد. مطمئناً اثر درازمدت فعالیت ها بیشتر از اثر مقطعی است. رسانه یک بستر است، به صرف خطای یک نویسنده، نباید روزنامه را توقیف کرد. باید با حداکثر سعه صدر برخورد کرد. اگر آزادی‌ را از مطبوعات و رسانه ها بگیریم فایده‌ای ندارد. نمی‌توان به خبرنگار دیکته کرد که چه بنویسد و چه چیزی ننویسد. در مقاطعی از سوی برخی نهادهای غیر مرتبط با رسانه این موضوع مشاهده شد و نتیجه‌اش را هم دیدیم.