وضعیت راکتور آب سنگین اراک و سایر تاسیسات هسته ای چه می‌شود؟

گروه آزاداندیشی «خبرگزاری دانشجو»؛ آنچه پیش رو دارید مناظره مکتوبی است که پیرامون موضوع توافق ژنو بین برخی صاحب نظران این حوزه شکل گرفته است. این مطلب که به همت هسته کرسی‌های آزاداندیشی قرارگاه شهید باقری تهیه شده با محوریت سوال زیر مسئله توافق ژنو را از زاویه ای مشخص مورد بررسی قرار می دهد.

سوال: وضعیت راکتور آب سنگین اراک و سایر تاسیسات هسته ای چه می شود؟

علی اکبر صالحی
رئیس سازمان انرژی اتمی

اقدامات ما در دو بخش غنی‌سازی و رآکتور آب سنگین اراک بود. در خصوص غنی‌سازی پذیرفتیم برای شش ماه از تولید اورانیوم 20 درصد پرهیز کنیم و برای این کار باید اتصال آبشارها را مهر و موم می‌کریم که ابتدا در نطنز و سپس در فردو انجام شد. در خصوص آب سنگین قرار بر این شد که آب سنگین به رآکتور اراک منتقل نشود که البته اکنون اصلا وقت آن نیست. دیگر اینکه سوخت به این مجتمع منتقل نشود که آن هم ضرورتی نداشت. بازرسان از انبارهای رآکتور آب سنگین اراک بازدید کردند.
در اصفهان اورانیوم UF6 غنی شده است که نگهداری آن مشکل است. قرار شد نصف آنها به اکسید اورانیوم تبدیل شود که به هر حال باید این کار می‌کردیم و نصف دیگر را باید رقیق کنیم. ما توجیهی برای رقیق کردن نمی‌دیدیم اما آنها اصرار کردند و می‌خواستند به این وسیله به افکار عمومی خود القا کنند که از ایران امتیاز گرفته‌اند. این حدود 400 کیلو اورانیوم 5 درصد تولید خواهد کرد.

سید عباس عراقچی
معاون وزیر خارجه
 

راکتور آب سنگین اراک هنوز در مرحله ساخت قرار دارد و به مرحله بهره برداری نرسیده است گفت که براساس توافق ژنو دیگر چیز جدید در طول دوره گام اول در اراک نصب نخواهد شد تا نگرانی‌های موجود نسبت به آب سنگین اراک رفع شود.نگرانی از راکتور آب سنگین مسئله‌ای عمومی از دید اشاعه سلاح‌های هسته‌ای است چرا که چون سریعترین راه برای رسیدن به بمب هسته‌ای برای کشورهایی است که به دنبال آن هستند و ما اعلام آمادگی کرده‌ایم که بتوانیم این نگرانی را رفع کنیم و ما پس از مشورت‌ها فنی به راه حل‌هایی رسیده‌ایم که بتوانیم سوء استفاده‌ها از راکتور آب سنگین را به حداقل برسانیم.دوستان دانشمندان ما تاکید کرده‌اند که از طریق فناوری می‌توان شیوه‌هایی را به کار برد که براساس آن ابتکاراتی را به کار گرفت که امکان استفاده از پلتونیوم که ماده اولیه سلاح هسته‌ای است، فراهم نشود.بنابراین در مذاکرات گام نهایی با استفاده از فناوری نگرانی‌ها از آب سنگین اراک رفع شود.

 
این ثمره 30 سال کار علمی در کشور است که به آسانی به دست نیامده که آسان از دست داده شود ولی باید بدانیم که طرف مقابل نگرانی دارد و احتمالات متعددی را پیش خود مطرح می‌کند و ماهم باید به شیوه‌ای رفتار کنیم که این نگرانی‌ها را در گام نهایی رفع کنیم ولی در گام فعلی عدم پیشرفت در نصب تجهیزات است ولی پیشرفت ساختمانی می‌تواند انجام شود.

مهدی محمدی
کارشناس مسائل سیاسی

یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات تیم ایرانی در توافق ژنو این است که منطق Break out را پذیرفته است. ما هرگز نباید زیر بار چنین مفاهیمی برویم. این مفهوم را آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها ساخته‌اند تا آن را بهانه کنند و زیرساخت غنی‌سازی صنعتی را در ایران جمع کنند. اینکه گفته‌اند در گام آخر باید سطح و ظرفیت و ذخایر و مکان محدود باشد و پروتکل هم اجرا شود دقیقا با این بهانه است که ایران در طول گام آخر توان گریز نداشته باشد.

سوال من این است که آقایان چرا زیر بار چنین حرفی رفتند. اگر غرب نگران گریز است راهش این است که شفافیت بیشتر شود. چرا دوستان زیر بار محدود کردن برنامه با این بهانه رفته‌اند؟ خب پروتکل را که پذیرفته بودند این همه محدودیت دیگر چه معنایی دارد. این علامت سوال بزرگی است و نوعی اعتراف تلویحی به این امر است که ایران انگار برنامه‌ای برای Break out داشته است. ضمن اینکه نشان می‌دهد مساله غرب گریز هسته‌ای نیست بلکه می‌خواهد زیرساخت صنعتی ایران را برچیند.
 

یادداشت اختصاصی خبرگزاری تسنیم
مهندسى‏شده‏بودن متن توافق‏نامه یا به‏عبارت‏دیگر تنظیم متن توافق‏نامه ژنو بر اساس یک نقشه راهبردى حتماً مى‏تواند چالش‏هایى را پیش‏روى جمهورى اسلامى ایران قرار دهد. آمریکا 3 هدف راهبردى را پیرامون برنامه هسته‏اى ایران مدنظر دارد: «مهار و متوقف‏سازى»، «بازگشت به عقب و معکوس‏سازى» و «برچیده‏سازى برنامه هسته‏اى ایران».

آمریکا براى رسیدن به 3 هدف راهبردى مذکور، نقشه راهبردى را در 9 گام تنظیم نموده است که عبارتند از کاهش تعداد سانتریفیوژها از سوى ایران، تعلیق غنى‏سازى 20 درصد، تعیین سقف براى حجم اورانیوم غنى‏شده 5 درصد، توقف به‏کارگیرى سانتریفیوژهاى نسل 2، تعطیلى تأسیسات آب سنگین اراک و یا تبدیل آن به یک راکتور عادى، تعطیلى سایت فردو، پذیرش پروتکل الحاقى از سوى ایران و بالاخره تعطیلى چرخه تولید سوخت و فرآیند غنى‏سازى و یا نمادین‏سازى آن.

در این رابطه به‏نظر مى‏رسد مطالعه مجدد بخش ملاحظات اساسى این نوشتار، به‏خوبى این مهم را اثبات مى‏کند. جعل واژگانى همچون؛ نیازمندى‏هاى عملى، اعمال محدودیت‏هاى گسترده، پرداختن به قطعنامه‏هاى شوراى امنیت با هدف پایان رضایت‏بخش بررسى موضوع توسط شوراى امنیت، تصویب و اجراى پروتکل الحاقى در متن توافق‏نامه در حقیقت بیانگر همان نقشه راهبرد آمریکا براى رسیدن به اهداف راهبردى 3گانه است.