مشکلات کشور ربطی به تحریم ندارد؛ ریشه یکصد ساله دارد/ "مدرس" به سازمان ملل حسن ظن نداشت

به گزارش گروه سیاسی "خبرگزاری دانشجو" علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در نطق پیش از دستور خود در جلسه علنی مجلس در سخنانی ضمن گرامیداشت سالروز شهادت آیت الله مدرس و دهم آذر، روز مجلس گفت: سالروز شهادت قهرمان آزادی شهید مدرس را گرامی می‌داریم و روز مجلس را به نمایندگان و ملت عزیز تبریک و تهنیت می‌گویم.

وی افزود: با امضای فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه در 14 مرداد 1285، مجلس موقتی تشکیل شد و نخستین دوره مجلس شورای ملی در 13 مهر سال 1285 با نطق افتتاحیه مظفرالدین شاه گشایش یافت.

رئیس مجلس با بیان اینکه تا امروز 33 دوره مجلس در کشور در طول بیش از یکصد سال تشکیل شده است، ادامه داد: 24 دوره مجلس قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است. البته در خلال این دوره ها ایام فترت پیش آمد که مجلس تعطیل شد. مثلا بعد از افتتاح مجلس اول که البته رجال مهمی مانند سید عبدالله بهبهانی و حاج امین الضرب، حاج معین بوشهری و حاج محمد تقی بنکدار که از موثرین مشروطه بودند، در آن حضور داشتند و پس از مرگ مظفر الدین شاه  و روی کار آمدن محمدعلی شاه، مجلس با عمر کوتاهی به تعطیلی کشیده شد و بدین ترتیب در دوم تیرماه 1287 هجری شمسی مجلس به توپ بسته شد و عده‌ای از وکلا به شهادت رسیدند و عده‌ای نیز زندانی شدند.

لاریجانی با اشاره به اینکه در 16 ماه بعد با فتح تهران دوره دوم مجلس شورای ملی آغاز شد، گفت: در مجلس دوم نیز پس از اشغال روسیه و اولتیماتوم آنها و پذیرش صمصام السلطنه پس از 25 ماه مجلس در سال 1290 تعطیل شد. البته از این نمونه‌های فطرت و تعطیلی در تاریخ مجلس وجود داشته است که شاید درد آورترین آن مربوط به انحلال مجلس به دست مصدق بود که با رفراندوم و به بهانه اینکه مجلس با دولت همراهی ندارد و اجازه کلی وضع قوانین را به دولت نمی‌دهد، شکل گرفت.

وی در همین زمینه تصریح کرد: نتیجه آن توفیق کودتای 28 مرداد بود که دو هفته پس از انحلال مجلس انجام شد؛ زیرا دولت با دست خودش مهمترین پشتوانه دولت ملی را نابود کرد. اما در مابقی سالها ایران دارای مجلس بود. تا دوره پنجم و تا حدی دوره ششم رجال مذهبی و ملی در مجلس بودند، اما در دوره دیکتاتوری رضاشاه از مجلس چیزی جز شکل باقی نمانده بود.

رئیس مجلس در ادامه اظهار داشت: تا دوره سیزدهم که شرایط سیاسی کشور آزادی بیشتری پیدا کرد و این وضع تا دوره هفدهم ادامه یافت، دوباره با کودتای 28 مرداد، مجلس از حیثیت مردمی افتاد و تا مجلس 24 و در دوره پهلوی صغیر مجالس عملا دست نشانده بودند و با پیروزی انقلاب شرایط مجلس به کلی دگرگون شد.

لاریجانی با بیان اینکه در تمام این ادوار شخصیت مدرس در بین رجال سیاسی و دینی پارلمانی بی همتا بود، افزود: او انسانی دردمند، فکور، شجاع، ملا و متواضع بود. او شاگرد ممتاز آخوند خراسانی بود که نقش مهمی در نهضت مشروطه ایفا کرد. وقتی که در مجلس دوم به عنوان فقیه ناظر انتخاب شد، با نهایت سادگی به تهران آمد و با نهایت تواضع اولین سخنرانی خود را اینگونه در مجلس آغاز کرد« اول عذر می‌خواهم؛ صحبت داشتن بنده قدری زود است، به واسطه اینکه عاقل تا بصیرت پیدا نکند سزاوار نیست که صحبت کند». این درحالی است که همگی به فضل و کمال او اذعان داشتند.

وی با تأکید براینکه شهید مدرس خود را نوکر مردم معرفی می‌کرد، اظهار داشت: شهید مدرس در سخنرانی‌اش در مجلس گفت که «ما وکیلیم، ولی نیستیم. ولی آن کسی است که آنچه خودش مستقلا صلاح می‌داند اجرا می‌کند، اما وکیل آن است که نظر موکلش را هم بداند. شاه و وزرا و پارلمان و حجت الاسلام و تمام اینها نوکر خلق هستند، یکی اسمش شاه است یعنی نوکر مردم و یکی اسمش رئیس الوزرا یعنی خدمتگذار مردم است. باید تمام اینها نوکری کنند».

رئیس مجلس تصریح کرد: تیمورتاش که وزیر دربار رضا خان شد، معترضانه گفت که "همه را نمی‌شود نوکر خواند فرق دارد" و مدرس پاسخ داد که "من به زبان فارسی خودم حرف می‌زنم و زبان خودم را می‌دانم. خدمتگذار مردم هستم. من می‌گویم پیغمران خدا هم که از همه برترند نوکر خلقند و نیز شما متوجه باشید زعیم قوم خادم آن قوم است. اقوام و ملل جان و مال خود را نمی‌دهند که برای خود فرمانروا و ارباب درست کنند. اگر شما به کسی مسکن بدهید و پول زیاد بدهید که بیاید و به شما فرمان بدهد و ارباب شما باشد، کمتر کسی است که عقل شما را تصدیق کند. ملت آنقدر عاقل و باتدبیر است که به امر خود بت و سلطان و فرمانروا استخدام نکند. اگر چنینی اربابانی وجود دارد، به زور خود را به مردم تحمیل کرده‌اند"

لاریجانی در ادامه افزود: چقدر فکر بلند و عمیق است و باعث افتخار در تفکر سیاسی ملت ایران است که کمتر نظیر دارد. مخصوصا از آن جهت که شهید مدرس واقعا عامل به این مفاهیم بود.

وی خطاب به نمایندگان مجلس تأکید کرد: مسئله مهمی که از تامل در مجموع آرای مدرس بدست می‌آید این است که امهات مسائلی که او برای ایران و بعضا عالم اسلام مورد توجه قرار داد و معتقد بود از اهم مشکلات موجود است و باید حل شود، پس از حدود یک صد سال امروز هم اغلب جزو مشکلات کشور باقی است که این از عجایب روزگار است و باید کالبدشکافی شود که آیا ایرانیان نمی‌خواستند این مشکلات حل شود و یا استبداد و عقب افتادگی عامل آن بوده و یا اراده خارجی مانع حل آنها می‌شد؟

رئیس مجلس در ادامه به ذکر چند مثال از اظهارات و نقطه نظرات شهید مدرس در زمینه مسائل مهم کشور اشاره کرد و گفت: با مرحوم مدرس  در ابتدای مجلس ششم مصاحبه‌ای شده که از او پرسیده اند عقیده شما در مورد تشکیلات حزبی و لزوم آن برای جامعه چیست که مدرس پاسخ می‌دهد" در این 20 سال مشروطیت متأسفانه حزبی پیدا نکرده و هرچه بوده است اسم بلارسم بوده است. بنابراین زود از بین رفته است و این یک بدبختی است که دامنگیر جامعه شده است." برهر ذی حسی لازم است که بذل جهل کرده و حزبی از روی عقیده و اساس به نام حزب وطنی تشکیل و در تشریح مبانی آن کوشش نماید. من هم حاضرم که رسم عضویت چنین حزبی را قبول و به طور اجتماع و هماهنگی به مردم و وطن خدمت کنم."

لاریجانی با بیان اینکه هنوز بعد از یک صدسال هنوز در ایران یک یا چند حزب قوی و به تعبیر مدرس با اسم و رسم دیده نمی‌شود، تصریح کرد:  عدم حضور حزب در زمان دیکتاتوری شاه توجیح دارد اما در این 36 سال پس از پیروزی انقلاب چه توجیهی دارد؟ جالب تر این است که گاه عدم حضور احزاب را افتخار تلقی می‌کنیم اما پاسخ نمی‌دهیم که چگونه باید دموکراسی در کشور با ثبات گردد. مرحوم مدرس لازم می‌داند که همگان تلاش کنند حزب با مرام و عقیده و ملی تشکیل دهند.

وی به نمونه دیگری از اظهارات و عقاید شهید مدرس درباره مسائل جاری کشور اشاره کرد و اظهار داشت: به عنوان مثال در مجلس پنجم با مرحوم مدرس مصاحبه‌ای انجام گرفته که در اولویت‌های اصلاحات کشور و نقایص کشور و مجلس پرسش شده است. سوال از مدرس این است که "مهمترین اصلاحات و امور مفیده که باید مقدم داشت، به عقیده شما چیست؟" که مدرس پاسخ می‌دهد«بهترین اصلاحات قدم برداشتن دولت است نسبت به اقتصاد عمومی. وجوهات معطله از تعطیل خارج کردن، فروش خالص‌جات منقوله به هر کس و به هر قیمت و به هر مدت به اتباع داخله. فروش اشیاء منقول معطله که هرچه بماند نقصان پیدا کرده و احتیاج اقتصادی، سیاسی و نظامی به آن نیست و در آتیه نخواهد بود. بستن سدها، استخراج معادن مواد اولیه، نباتات را به قدر میسور در داخل تکمیل و مصرف کردن، موجبات سهولات حمل و نقل فراهم کردن، آنچه مهم است شروع راه آهن و اهم آن استخراج معادن آهن و ذوب آن در داخل».

رئیس مجلس در ادامه بزرگترین نقص در امور کشور را از دیدگاه شهید مدرس کمی رجال علاقه مند، شجاع و نبودن احزاب سیاسی عنوان می‌کند و می‌گوید همچنین با مرحوم مدرس در ابتدای مجلس ششم مصاحبه‌ای انجام گرفت که بخشی از آن به برنامه اصلاحات کشور پرداخته است. سوال از مدرس این است که «ممکن است بفرمایید مواد پروگرامی که درنظر دارید عبارت از چیست؟» مدرس پاسخ می‌دهد که «پروگرام خیلی ساده و عبارت از سه ماده است. نظر به اینکه اول تشکیل دولت جدیده است و البته در هر وضع جدیدی اهل حرص و آز در صدد جلب نفع غیرمترقبه‌ای برمی‌ایند به این جهت ماده اول پروگرام استقامت است نسبت به حوادث جدیده که از خارج و داخل پیش می‌آید. چون مرام و سیاست به اقتضای روز و وقت است و فعلا رفع احتیاجات مملکت و ملت ضرور است ماده دوم پروگرام کمک به اقتصادیات مملکت است و چیزهایی که فعلا در نظر گرفته شده است عبارت از این امور است».

لاریجانی در ادامه تصریح کرد: مدرس همچنین در پاسخ به این سوال اینگونه پاسخ می‌دهد که «کمک موثر به زراعت مملکت و تأسیس بانک فلاحتی جزو پروگرام‌های من است. همچنین مدرس دادن امتیازات استخراج معادن و ... از هرگونه به اتباع داخله با شرایط سهله و کمک دولت، وارد و به کار انداختن کارخانه ذوب آهن و تأسیس راه آهن از دو طرف به نحوی که پولهای تخصیص داده شده برای این کار بیشتر آن در داخل ایران صرف شود. خریداری حقوق ارباب از محل فروش خالص‌جات مملکتی و اختصاص محل آن که قریب به یک میلیون می‌شود، در بودجه برای مواقعی که قرضی لازم باشد به این معنا که فعلا برای کشیدن راه آهن 10 کرور وجه حاضر شده و برای سال آتی هم 10 کرور حاضر خواهد شد که این 20 کرور به مصرف خرید کارخانه ذوب آهن و کشیدن خط آهن خواهد رسید و اگر لازم باشد که وجه بیشتری در آن سال به مصرف برسد این یک میلیون اعتبار خواهد شد که با آن 20 کرور قرض کرده و به زمینه 20 کرور 40 کرور خرج کرده تا راه آهن زودتر به نتیجه منتهی شود».

وی در همین زمینه اظهار داشت: مدرس همچنین می‌گوید «القای مالیات‌هایی که در صنایع یدی در کلیه نقاط مملکت موجود است. خاتمه دادن به وضعیاتی که در این سه سال اخیر پیدا شده به دست یک کابینه ثابت با هیئت پارلمانی، یعنی از کابینه برای مدت دو سال نگهداری نموده تا بتواند اصلاحات منظوره را مجرا گردد».

رئیس مجلس در ادامه افزود: در همه مواردی که مرحوم مدرس به عنوان مشکلات آن زمان یاد کرده است، امروز هم تقریبا در سطح وسیع‌تری مشکل باقی است. معادن در مسیر استخراج قرار ندارد، معادن توسط دولت احتکار شده است. وضع راه آهن را ملاحظه می‌کنید که چقدر عقب افتاده است. در آن زمان مرحوم مدرس به درستی بر کمک موثر در امر زراعت تأکید داشت و هنوز هم کشاورزی سامان درستی ندارد.

لاریجانی با تأکید براینکه امروز وضع ساختار دولت و استخدام‌ها بدتر از گذشته است گفت: مرحوم مدرس آن زمان می‌گفت که باید عده‌ای را منتظر خدمت کرد. فروش خالص جات به هر ترتیب و هر قیمت، خیلی مهم است. مرحوم مدرس در دو مصاحبه بر روی این تعبیر تأکید کرده است. هدف از تأکید مدرس بر روی این عبارت این است که بار دولت را ضعیف کند. در جای دیگری مرحوم مدرس می‌گوید که مطابق تجربیاتی که در مملکت به خصوص دیده‌ایم، حالا شاید در ممالک دیگر هم اینطور باشد، این است که دولت نه ملاکی می‌تواند بکند و نه تجارت می‌تواند بکند و نه چارواداری می‌تواند بکند و نه اتومبیلرانی و تا کنون هرچه کرده است دیدیم ضرر کرده است».

وی با تأکید براینکه ملاحظه می‌شود که بعد از یک صد سال هنوز سنخ مشکلات اقتصادی ما همان است که مدرس می‌گفت افزود: مشکلات امروز ما تسلط بیش از حد دولت بر امور اقتصادی کشور است. نمونه دیگرش امتداد زمانی مشکلات کشور در طول یک صد سال این است که مدرس معتقد است دولت اسلامی حق دارد از مردم مالیات بگیرد و می‌گفت«اگر مملکت و یا پارلمان ما مشروع باشد و مخالف شرع نباشد، یعنی پارلمان یک پارلمان اسلامی باشد، این منافع مشروعی است که صرف مملکت می‌شود ما یک خرجی و یک برجی داریم که به عقیده من مالیات باید بر برج تحمیل شود و نه بر خرج. مالیات باید بر عواید باشد و نه مخارج. باید بر برخی چیزها مالیات بسته شود و بر بعضی چیزها مالیات مضر است. تا آنجا که ممکن است نباید از ارزاق عمومی مالیات گرفت و باید از غیر عمومی مالیات دریافت کرد. مخارج تهران را نباید تحمیل به اهالی آذربایجان کرد چرا که اصل مالیات یعنی گرفتن وجهی از عموم جهت مصارف عموم. مخارج هر شهر یقینا باید از خود آن شهر گرفته شود و برای خرج اینجا نباشد. نمی‌شود تحمیلی بر اهالی آذربایجان کرد، اگر بخواهند خندق تهران را تعمیر کنند. مخارج خندق تهران را باید از شهر تهران گرفت.»

رئیس مجلس همچنین با اشاره به سخنان شهید مدرس تصریح کرد: شهید مدرس می‌گفت که «مملکت چند نوع خرج دارد یک خرج راجع به مملکت برای حفظ انتظام و سد و سقور مملکت است، البته این خرج را باید مملکت بدهد و یک خرج هم متعلق به شهر است و آن خرج را باید اهالی آن شهر بدهند. تحمیل مالیات‌های سنگین و غیرقانونی به مراکز تولید، کارگاه‌ها و اماکن کسب و کار مردم غلط است. عقیده‌ام این است که ما بایستی ترقیب کنیم تا هر کس پول دارد به شکلی 10 دو و ده چهار ندهد و ببرد کارخانه بسازد تا هم خودش منفعت ببرد و هم اهلی از برکت آن منفعت ببرند اگر هر کسی پول دارد بیاورد کارخانه بسازد و از او هم مالیات گرفته نشود و مساعدتی هم بشود، مثلا اگر یک کارخانه که می‌خواهد بخرد 12 هزار تومان دارد و دو هزار تومان کسر دارد، دولت باید دو هزار تومان دیگرش را اگر شده قرض بکند، بکند و بدهد تا هم آن شخص فایده ببرد و هم عمله جات کار کنند و مزد بگیرند و هم به جاهای خارج  ودوردست نروند.»

لاریجانی ادامه داد: در جایی دیگر شهید مدرس با ولخرجی و خرج تراشی بی جهت و بیجا برای کشور مخالفت می‌کند و می‌گوید که « ما حاضر نیستیم که یک شاهی بیجا خرج شود، ولو در مصیبت سیدالشهدا باشد. من می‌گویم مال بیت المال عمومی مسلمین را نباید مفت به کسی داد. نباید مال عمومی را به کسی داد که برای عموم کار نمی‌کند. اگر دولت تشریف بیاورد در اینجا و بفرماید من از برای دو کرور قشون بودجه می‌خواهم امروز را بنده روز عید خود می‌دانم. ولکن باید بدانیم این پول به مصرف خودش خرج می‌شود. همانطور اگر در تمام بودجه صد دینار خرج ییلاق باشد بنده قبول نخواهم کرد. خلق این مملکت پارسال در بی یخی مردند و قریب یک کرور مال ملت خرج ییلاق شد، ما مخالف وزارت جنگ نیستیم، مخالف ده میلیون هم نیستیم. اما می‌گوییم این پولی که گرفته می‌شود باید خرج نظام شود، نه خرج مارشال. فرانسه یک مارشال دارد اما ما هزار مارشال داریم. مارشال به درد ما نمی‌خورد. ما سرباز می‌خواهیم، پول که گرفته می‌شود باید خرج سرباز شود. مارشال در مملکت جنگ نمی‌کند».

وی در ادامه سخنانش به اظهارات و عقاید شهید مدرس اشاره کرد و افزود: مدرس می‌گفت که «چرا باید بین صادرات و واردات 80 کرور اختلاف باشد؟ اگر کسی واقعا بتواند در این رابطه قدمی بردارد خدمت بزرگی کرده است. مملکت ما محتاج است تا صادراتش زیاد شود نباید به صادرات گمرک بسته شود.» مدرس در جای دیگر در امنیت مالکیت می‌گوید که «مالک هیچ ملکی را کسی نمی تواند بدون اجازه تعرض کند آیا وکلای ملت و هیئت دولت در مقام این هستند که این مملکت خراب ما رو به آبادی برود و یا خیر؟ اگر قصد آبادی دارید باید کسی که زحمت کشیده اطمینان داشته باشد که نتیجه آن را می‌برد. تا دیگران نیز رغبت کنند تا این خرابی را آباد کنند.

رئیس مجلس در ادامه با بیان اینکه اکثر غریب به اتفاق این مشکلات امروز هم در کشور ما وجود دارد گفت: فاصله صادرات و واردات، مشکل امنیت مالکیت، خرج تراشی‌های بیجا، عدم حمایت از تولید هنوز هم در کشور ما وجود دارد. عجیب است که مرحوم مدرس در آن زمان می‌گوید اگر کسی برای تأسیس کارخانه کمک خواست دولت قرض کند ولی به کارخانه دار کمک کنند تا کار در کشور ایجاد شود. امروز مشکل اصلی تولید کشور همچنان سرمایه در گردش و کمک بانک‌ها برای سرمایه گذاری است. پس این مشکلات ربطی به تحریم ندارد بلکه ریشه یکصد ساله دارد.

لاریجانی در ادامه به نمونه دیگری از سخنان شهید مدرس اشاره کرد و افزود: مرحوم مدرس می‌گوید «هیچ یک از علمای بزرگ ما به این فکر نیفتادند که به اقتصاد اسلامی سر و صورتی بدهند و قوانینی حتی به صورت اجتهادی برای آن وضع کنند. درصورتی که ما هزاران جلد کتاب در علم کلام داریم که چنین است و چنان نیست. همه راویان حدیث را با همه خانواده‌شان می‌شناسیم و می‌دانیم عمه فلان راوی متعلقه خاله زاده فلان راوی دیگر بوده است اما از یک آیه یا حدیث درباره مسئله مالیه و به اصطلاح اقتصاد تفسیر صحیحی نداریم. به عقیده هر کسی که وضع امروز جهان را می‌بیند، اظهر من الشمس است که این تاریخ ما بازنویسی می‌خواهد و علم اقتصاد ما متخصصین و متبحرین لازم دارد که از این حالت سردرگمی و هیچ نداشتن درآید».

وی در ادامه تصریح کرد: هنگامی که شهید مطهری درسال 58 ترور شد و به شهادت رسید، در کیف ایشان مطالعه بر روی اقتصاد اسلامی و برنامه دولت بود و همینطور تا امروز این مسئله نظری ادامه دارد به طوری که امروز بحث از تحول در علوم انسانی می‌شود. معنای دیگر این امر این است که مشکل نظری یک صد سال پیش، همچنان باقی است؛ البته در این زمینه مانند بخش اقتصاد کارهای مختصری انجام پذیرفته اما اصل موضوع که فقدان یک نظام اقتصادی اسلامی است، همچنان باقی است.

ادامه دارد ...