شاخص صفر بهمن‌ماه؛ تورم یا توهم؟/ آقای روحانی، اگر تمام آمارهای شما اینگونه است، دیگر حرفی باقی نخواهد ماند

به گزارش خبرنگار اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»، آمارهایی که هر روز از گوشه و کنار به گوش‌ها می‌رسد این شائبه را در سر بسیاری از مردم کشور ایجاد کرده است که دولتمرادان و مسئولان کشور در محاسبات آماری خود اشتباه می‌کنند با غرولند مردم کوچه و بازارهای ناشی از به اصلاح توهماتی است که رسانه‌ها ایجاد کرده‌اند و واقعیت ندارد، چرا که رئیس‌جمهور در همایش روز ملی مهندسی در اظهار نظری قابل توجه گفت: «آن‌ها که با اقتصاد سروکار دارند می‌دانند ماه بهمن و اسفند دو ماهی است که بیشترین تورم در طول 12 ماه را داراست و ما سال گذشته تورم بهمن و اسفند را خیلی پایین آوردیم، بطوریکه تورم بهمن‌ماه 5.5 درصد بود. این در حالی است که با توجه به جلسات اقتصادی با حضور اقتصاددان‌ها، که هر هفته دو بار من در این جلسات حضور پیدا می‌کنم، این موضوع مورد توجه قرار گرفت و مرکز آمار دیروز این موضوع را اعلام کرد که تورم ما در ماه بهمن امسال صفر بود و این اولین بار است که تورم بهمن‌ماه صفر اعلام می‌شود.»

رئیس‌جمهور در اظهارات خود به آمار صفر درصدی مرکز آمار ایران اشاره می‌کند و این در حالی است که گزارش این مرکز حکایت از آن دارد که افزایش شاخص کل تورم نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) ۱۴.۴ درصد است. درصد تغییرات شاخص کل (نرخ تورم شهری) در دوازده ماه منتهی به بهمن ماه سال ۹۳ نسبت به دوره مشابه سال قبل ۱۵.۲ درصد است.

در گزارش بانک مرکزی نیز خلاف این موضوع ذکر نشده است و نشان می‌دهد شاخص تورم در بهمن‌ماه ۱۳۹۳ نسبت به ماه مشابه سال قبل معادل ۱۶.۲ درصد افزايش داشته است. نرخ تورم در دوازده ماه منتهي به بهمن‌ماه ۱۳۹۳ نسبت به دوازده ماه منتهي به بهمن‌ماه ۱۳۹۲ معادل ۱۵.۸ درصد است.

این بررسی ساده میان آمارهای ارائه شده توسط بانک مرکزی و مرکز آمار ایران کافی است تا درست و یا نادرست بودن اظهارات آقای روحانی را نشان دهد و اینکه چه کسی آمارهای اقتصادی را به وی ارائه می‌کنند مشخص نیست چرا که آمارهای این دو نهاد رسمی چنین سخنانی را تائید نمی‌کند. البته ممکن است این استنباط رئیس‌مجمور از آنجا باشد که شاخص قیمت در دی ماه ۲۰۴.۱ درصد بوده و در بهمن ماه ۹۳ به ۲۰۴.۲ درصد رسیده است که به نوعی نشان دهنده رشد ماهیانه نزدیک به صفر درصدی تورم است یعنی تورم نقطه به نقطه در ماه های دی و بهمن برابر با 14.4 درصد بوده که تغییری نکرده است که طبیعتا استنباط صحیحی نمی‌باشد.

در این که آرزوی ما و تمام مردم ایران، رسیدن کشور به چنین وضعیت آرمانی‌ای می‌باشد، جای هیچگونه شک و تردیدی نیست اما واقعیت این است که بازی با آمارهای اقتصادی توسط هر دولتی با هر گرایشی که باشد، کاری نادرست و ناپسندیده بوده و با همگانی شدن چنین روالی در کشور دیگر گفته‌ها جایگزین آمار رسمی کشور خواهند شد.

طبیعتا مردم سخنان روسای کشور خود را با هزینه‌های پیش روی خود و قدرت خرید جیبشان مقایسه کرده و ارائه آمارهای گمراه کننده از سوی مقامات مچون پایین آمدن شاخص تورم، عبور از رکود اقتصادی، کاهش هزینه‌ها و غیره، نوعی سرخوردگی اجتماعی در کشور را منجر شده و خانواری که کاهش تورم و یا از آن بالاتر رسیدن نرخ تورم به صفر را در زندگی روزمره خود احساس نمی‌کند و با از دست دادن اعتماد خود به دولتمردانشان دیگر ...

البته باید در نظر داشته باشیم همین آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران و بانک مرکزی نیز جای تامل دارد چرا که با تغییر سال پایه، طبیعتا وزن‌های مصرفی در سبد خانوار نیز تغییر می‌کند و به راحتی می‌توان با حذف کالایی که با افزایش قیمت بالایی همراه بوده است، شاخص تورم را به شکل قابل توجهی تعدیل کرد اما خانوار سبد مصرفی مدنظر مراکز آماری کشور را نمی‌بیند بلکه سبد خرید خود را مدنظر قرار داده و افزایش قیمت‌ها را به خوبی درک و لمس می‌کند.

به علاوه با کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان، کالایی که از افزایش قیمت زیادی برخوردار بوده است با تدبیر سرپرست خانواده دیگر مصرف نشده و یا کمتر مصرف می‌شود و هین موضوع عاملی برای کم شدن وزن آن کالا در محاسبات بانک مرکزی و مرکز آمار خواهد شد که خود از دیگر عوامل کاهش نرخ تورم خواهد بود. به عنوان مثال با افزایش قیمت گوشت مرغ که هم‌اکنون به 8000 تومان نیز رسیده است، مصرف این کالا در سبد خانوار به مقدار قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند و بازتاب این کاهش مصرف، نصف شدن وزن مرغ در آمار محاسبات نرخ تورم خواهد بود. در نتیجه شاخص نیز پایین می‌آید.

پیش از این نیز ابراهیم رزاقی، اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار اقتصادی «خبرگزاری دانشجو» با انتقاد از آمار رشد اقتصادی 4 درصدی ایران در نیمه اول سال جاری گفته بود: تنها می‌توان گفت دولت به صحنه‌سازی آماری پرداخته است و با آماری که ارائه کرده است تقریبا نتوانسته هیچ کسی را قانع کند.

وی افزود: هر حرکتی همانند رشد، تاثیر مستقیمی بر روی تولید داخلی، اشتغال و کاهش قیمت‌ها می‌گذارد و شرایطی به وجود می‌آید که این رونق اقتصادی مشاهده می‌شود. در حال حاضر این شرایط در کشور وجود ندارد و هیچ کدام از این شاخص‌ها ارتقا پیدا نکرده‌اند.

رزاقی در ادامه با ذکر مثالی توضیح داد: می‌توان به آمار ارائه شده در خصوص کاهش تورم اشاره کرد. کاهش تورم را به جز مسئولین و آمارهایشان مردم احساس نمی‌کنند. حتی خود دولتی‌ها در حال افزایش قیمت خدماتی هستند که در دست خودشان قرار دارد.

با این آمارسازی‌ها، اعتماد میان دولت و مردم از میان می‌رود

وی تصریح کرد: این آمار در مواردی ممکن است مثبت باشد چرا که به دلیل به وجود آمدن تفکر رونق و فراوانی، بسیاری از مردم به سمت فعالیت‌های دلالانه نرفته و سرمایه‌هایشان را به عنوان مثال به سمت فعالیت‌های خانه‌سازی هدایت نمی‌کنند اما یکی از عوارض اینگونه آمارسازی‌ها از بین رفتن اعتماد میان مردم و دولت است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در حال حاضر افرادی که در فعالیت‌های غیردولتی فعالیت می‌کنند، 650 هزار میلیارد تومان در دست دارند و کماکان با اعتقاد به کمبود دلار، افزایش نیازمندی به کشورهای خارجی، کمبود مسکن، در جا زدن اشتغال و دیگر موارد بسیار سریعتر و راحت‌تر به فعالیت‌های سوداگرانه خود ادامه می‌دهند و این موضوع خود به افزایش کمبودها خواهد انجامید.

به گفته رزاقی به نظر می‌رسد هم در عرصه دولت و هم در عرصه قوه قضائیه و مقننه به طور عمده بحث عدم توجه به مشکلات اقتصادی مردم و کاهش این مشکلات با انگیزه دفاع از منافع ملی وجود دارد.

وی تاکید کرد: آمارها زمانی قابل اتکا هستند که یکساله بوده و روند را به خوبی نشان دهند. در حال حاضر با آمار ارائه شده هنوز نمی‌توان پیش‌بینی درستی از پایان سال داشت.

استاد اقتصاد دانشگاه تهران با اشاره به آمار اقتصادی منتشر شده توضیح داد: ممکن است دولت در آمارهای خود نمونه‌هایی را انتخاب کند که رشد داشته‌اند و همین موضوع نیز با وجود عدم رشد در کلیت مسئله، آماری مثبت را نمایش دهد.

وی تصریح کرد: به عنوان مثال آمار کشوری همانند ترکیه نشاندهنده رشد است، اما این کشور 300 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد و در اثر این بدهی‌ها کلی امکانات از خارج وارد این کشور می‌شود و وارد مصرف شده و با ایجاد درآمد، تولید ناخالص داخلی را افزایش می‌دهد. اما ایا این درست است؟ کشور ما نیز در همین وضعیت قرار دارد.

وی با اشاره به اینکه بیشترین افزایش ارزش افزوده در آخرین آمار ارائه شده در بخش نفت بوده است، افزود: مورد دیگر ارائه وام در کشور ماست که در دولت یازدهم افزایش پیدا کرده است، اگر این وام‌ها به بخش تولید می‌رفت خوب بود اما متاسفانه این وام‌ها به بخش مصرف و همچنین فعالیت‌های دلالی سوق پیدا می‌کند که طبیعتا رونق ایجاد می‌کند که اگر از یک زاویه مشاهده شود مثبت است اما در کلیت منفی می‌باشد.

رزاقی در ادامه اضافه کرد: این رشد اقتصادی نمایش داده شده ادامه همان رشدی است که از زمان آقای رفسنجانی تاکنون وجود داشته و صراحتا می‌توان گفت رشدی متکی به وابستگی نفتی، خام‌فروشی و صادرات این محصولات و البته واردات کالاهای خارجی است و دقیقا در آمار منتشر شده از سوی دولت همین موارد شاهد افزایش رشد بودند. به همین دلیل است که این رشد اقتصادی در زندگی مردم نمود پیدا نکرده است و تنها گروهی از مردم از آن منتفع می‌شوند.

دولت‌ها به فریب‌کاری عادت کرده‌اند

وی اینگونه آمارسازی را فریب‌کاری دانست و گفت: متاسفانه دولت‌ها به اینکار عادت کرده‌اند و نمی‌خواهند واقعیت‌های موجود در جامعه را بیان کنند.

این استاد دانشگاه با نگاهی به گذشته و مقایسه وضعیت پیشین با ایران امروز عنوان کرد: در سال 35 حدود 51 درصد مردم کار می‌کردند اما در حال حاضر این آمار به 30 درصد کاهش پیدا کرده است و حدود 15 تا 20 میلیون بیکار در کشور وجود دارد اما این در حالی است که آمارها خبر از بیکاری تنها 3.5 میلیون نفر می‌دهد. این موضوع نشان می‌دهد که تعریف از بیکاری و اشتغال در ایران واقعی نیست و به قول معروف گفته می‌شود «هر کس در هفته یک ساعت کار کند، شاغل است» اما چنین فردی چگونه توانایی اداره خود و زندگی را دارد؟

وی تصریح کرد: دولت‌هایی که اینگونه کار می‌کنند نمی‌خواهند مصائب مردم آشکار و رفع شود، چون تنها به مسائل سیاسی و در دست داشتن قدرت می‌اندیشد.

دولت می‌داند که قدرتش در دستان ثروتمندان قرار دارد

رزاقی افزود: این دولت‌ها می‌دانند قدرت آن‌ها در دست ثروتمندانی است که در فعالیت‌های غیرتولیدی مشغولند و طبیعتا همین افراد مورد توجه دولت قرار دارند به همین سبب دولت هم نه تنها از فسادهای مسئولین دولتی و بانک‌ها جلوگیری نمی‌کند بلکه به خطاهای خود اعتراف نکرده و بدتر از همه خطاکاران را به دستگاه‌های قضایی معرفی نمی‌کند.

وی ادامه داد: این موضوع نشاندهنده دولت‌های خاص است که از زمان آقای رفسنجانی آغاز شد و شعار همه آن‌ها نیز استقلال، رهایی از وابستگی به نفت و کشورهای خارجی و دوست داشتن تمام ملت ایران است.

رزاقی در پایان خاطرنشان کرد: متاسفانه قبح این دروغ‌پردازی‌ها شکسته است و همواره توجیه می‌شود و در کمال تعجب بر دروغ‌هایشان پافشاری نیز می‌کنند.

به هر حال این آرمان و هدف اقتصادی هر کشوری است که نه از تورم صفر بلکه حتی تورمی یک رقمی داشته باشد، اما دولتمردان اقتصادی کشور باید توجه داشته باشند که بازی با آمار را کنار بگذارند تا در آینده نیز مردم بتوانند به آمارهای اعلام شده از سوی رئیس‌جمهورشان اعتماد کرده و این آمارها را با تمام وجود خود حس کنند چرا که و به گفته رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس بازی دولت‌ها با آمار، پوست خربزه‌ای است زیر پای خودشان. اما در غیر این صورت، آقای روحانی؛ اگر تمامی آمارهای اعلام شده توسط شما مانند نرخ تورم صفر درصدی بهمن ماه است که دیگر ما حرفی برای گفتن نخواهیم داشت.