کارت سوخت برای کنترل مصرف و قیمت بنزین باید حفظ شود

به گزارش گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ در برنامه ثریا اعلام شد: اواخر اردیبهشت ماه امسال و پس از واریز نشدن سهمیه خرداد ماه بنزین خودرو ها، گمان ها به سمت حذف سهمیه بندی بنزین و تک نرخی شدن رفت. سوم خرداد ماه در جلسه هیئت دولت با تعیین قیمت تک نرخی 1000 تومان، حذف سهمیه بندی در دستور کار دولت قرار گرفت.

انگیزه اصلی استفاده از سهمیه بندی و کارت هوشمند سوخت به اواخر سال 85 برمی گردد. در آن زمان بدلیل بالا بودن میزان واردات بنزین، زمزمه هایی مبنی بر تحریم فروش بنزین به ایران توسط مقامات آمریکایی مطرح شده بود.

تولید و رصد کارت هوشمند سوخت برای بیش از 24 میلیون خودرو در کشور و شبکه سازی هزاران پمپ بنزین و جایگاه سوخت در سراسر کشور، مزایای بسیاری داشت که از آن جمله می توان به شفافیت اطلاعات، ابزاری برای کنترل مصرف و ابزاری بسیار اساسی در سیاست گذاری در حوزه عرضه و تقاضای بنزین در کشور اشاره کرد.

به همین دلیل بدنه کارشناسی دولت و نیز گروهی از کارشناسان اعتقاد دارند، اتخاذ تدابیری جهت تداوم استفاده مردم از کارت هوشمند سوخت می بایست مورد توجه دولت قرار گیرد.

در این بین بخشی از کارشناسان حوزه انرژی و حمل و نقل بر موجود بودن سناریوهای پیشنهادی دیگری اشاره کرده اند که هم بار مالی بیشتری از دوش دولت بر می دارد و هم به نفع 85 درصد مردم می باشد.

اواخر اردیبهشت ماه امسال و پس از واریز نشدن سهمیه خرداد ماه بنزین خودرو ها، گمان ها به سمت حذف سهمیه بندی بنزین و تک نرخی شدن رفت. سوم خرداد ماه در جلسه هیئت دولت با تعیین قیمت تک نرخی 1000 تومان، حذف سهمیه بندی در دستور کار دولت قرار گرفت.

انگیزه اصلی استفاده از سهمیه بندی و کارت هوشمند سوخت به اواخر سال 89 برمی گردد. در آن زمان بدلیل بالا بودن میزان واردات 10-15 میلیون لیتر بنزین در روز، بر اساس دستور کنگره آمریکا فروش بنزین به ایران تحت تحریم قرار گرفت.

تولید و رصد کارت هوشمند سوخت برای بیش از 24 میلیون خودرو در کشور و شبکه سازی هزاران پمپ بنزین و جایگاه سوخت در سراسر کشور، مزایای بسیاری داشت که از آن جمله می توان به شفافیت اطلاعات، ابزاری برای کنترل مصرف و ابزاری بسیار اساسی در سیاست گذاری در حوزه عرضه و تقاضای بنزین در کشور اشاره کرد. به همین دلیل بدنه کارشناسی دولت و نیز گروهی از کارشناسان اعتقاد دارند اتخاذ تدابیری جهت تداوم استفاده مردم از کارت هوشمند سوخت می بایست مورد توجه دولت قرار گیرد.

در این بین بخشی از کارشناسان حوزه انرژی و حمل و نقل بر موجود بودن سناریوهای پیشنهادی دیگری اشاره کرده اند که هم بار مالی بیشتری از دوش دولت بر می دارد و هم به نفع 85 درصد مردم می باشد.

با توجه به موارد مذکور برنامه ثریا با موضوع کارت هوشمند سوخت، مسئله حذف آن و راهکارها و پیشنهادها بر روی آنتن شبکه اول سیما رفت.  مهمان این برنامه امیر جعفرپور، مدرس دانشگاه و مدیر حمل و نقل ترافیکی سازمان شهرداری‌های وزارت کشور بود.

همچنین گفتگوی تلفنی با محسن روحانی مدیر سامانه کارت هوشمند سوخت نیز صورت گرفت. در ابتدای برنامه اسلایدهایی نمایش داده شد که بیانگر فواید کارت هوشمند سوخت و تاثیرات مثبت آن در میزان مصرف و جلوگیری از واردات بی‌رویه بنزین در کشور بود که در ادامه به شرخ برخی از آنها‌ خواهیم پرداخت.

 نمودار میزان مصرف و واردات بنزین

این نمودار بیانگر این است که با سهمیه بندی بنزین و استفاده از کارت هوشمند سوخت، میزان مصرف بنزین در کشور به شدت کاهش پیدا کرده است به گونه ای که به جای اینکه مصرف بنزین در سال 93 به حدود 160 میلیون لیتر در روز برسد، به حدود 70 میلیون لیتر در روز رسید. به تبع آن شاهدیم که واردات هم سیر نزولی شدیدی را به همراه داشته است؛ بعبارتی دیگر اگر سهمیه بندی بنزین صورت نمی‌گرفت درحال حاضر ما به یکی از بزرگترین وارد کنندگان بنزین در جهان تبدیل می‌شدیم.

نمودار فوق میزان صعودی مصرف بنزین تا قبل از سهمیه بندی بنزین را نشان می‌دهد و همچنین بیانگر این است که با اجرای طرح کارت هوشمند سوخت شاهد کاهش فاحشی در مصرف بنزین بوده‌ایم. در ادامه شاهد این هستیم که اجرای دیرهنگام گام دوم تاثیر منفی در مصرف بنزین داشته است لذا اگر با برنامه و در یک زمانبندی مناسب گام دوم هدفمندی یارانه ها عملی می‌شد بیش از پیش شاهد مصرف بهینه بودیم.‌

با حذف سهمیه بندی بنزین و تک نرخی شدن آن، مصرف ماهانه بنزین در کشور در ماه های ابتدایی امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل نه تنها کاهش پیدا نکرده است بلکه روندی افزایشی نیز داشته است.

حذف کارت سوخت ظلمی است به شهرهای محروم

جعفرپور در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان مدیریت بهتر و کنترل بهتری از سوی دولت بر تاکسی‌ها وجود داشته باشد، گفت: برای کارت سوخت تاکسی‌ها و خودروهای کرایه مقداری سهمیه در نظر گرفته شده بود که این میزان حدود 300 تا 500 لیتر به صورت ماهیانه بود و در این فرایند قیمت‌ها یکسان است. بنابراین شاید تفاوت 300 تومانی حدود 90 هزار تومان احساس شود که به هزینه‌های آن‌ها اضافه شده است.

وی افزود: استدلالی که وجود دارد این است حدود 80 تا 90درصد تاکسی‌ها گازسوز هستند و ظلمی است برای افرادی که در شهرهای فاقد جایگاه سی ان جی احساس می‌شود. اما در حال حاضر و با توجه به اینکه نظارتی بر خودروهای مسافرکش شخصی وجود ندارد و خارج از نظام‌های حمل‌ونقل عمومی فعالیت می‌کنند و به کسی پاسخگو نبوده و از نظام خاصی تبعیت نمی‌کنند طبیعتا تاکسی‌رانان ممکن است احساس خوبی به شغل خود نداشته باشند. البته دولت پیگیر این موضوع است که در مقدار هزینه گاز سی ان جی آن‌ها تخفیف در نظر بگیرد.

حذف کارت سوخت باعث کاهش مصرف بنزین نمی‌شود!

به گفته این مدرس دانشگاه ممکن است اتوبوس‌های گازسوز به طور ارزانتر این سوخت را تهیه کنند البته در حوزه تاکسیرانی نیز این موضوع در حال پیگیری است تا توسعه سی ان جی در نظر گرفته شود. در مدیریت نظارت بر تاکسیرانی این موضوع را داشتیم که چه اقداماتی برای کاهش پیمایش آن‌ها داشته باشیم و چه میزان مصرف دارند و نظارت بر تاکسیرانی از حد سوخت به کیف الکترونیک و امکان پرداخت الکترونیک کرایه و سامانه رهگیری به ویژه در سرویس مدارس پیگیری می‌شد و فکر می‌کنم تدابیر خوبی در دست اقدام است.

جعفرپور در پاسخ به این سوال که حذف کارت سوخت باعث کاهش چند درصدی مصرف بنزین می‌شود، گفت: این اتفاق باعث کاهش مصرف بنزین نمی‌شود.

بسیاری از کشورهای پیشرو از مدل  کارت سوخت ما الگو برداشته‌اند؛ این مدل نباید بدون استفاده شود

این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه پروژه کارت سوخت از سرمایه‌های کم‌نظیر دنیاست که بسیاری از کشورهای جهان نیز از آن الگوبرداری کرده‌اند گفت: مدیران برای این پروژه هزینه کرده اند و به نظر نمی‌رسد آن را بدون استفاده بگذارند. از سوی دیگر قابلیت این سرمایه فقط سوخت نبوده و همچنین حمل و نقل عمومی و سی ان جی را نیز شامل می‌شود.

در ادامه این برنامه گزارشی مردمی پخش شد که در آن بسیاری از تاکسی‌رانان از وضعیت حاضر ناراضی بوده و به خبرنگار ثریا گفتند: این داستان با عدالت سنخیت ندارد و همچینن تاثیری در کاهش مصرف ندارد چون ترافیک را کم نکرده است.

کارت سوخت ابزار بسیار مناسبی برای کنترل مصرف و قیمت است؛ با این زیر ساخت می‌توان قیمت‌ها را کنترل کرد

در ادامه این برنامه گفتگویی تلفنی با محسن روحانی، مدیر سامانه کارت هوشمند سوخت، صورت گرفت. روحانی گفت: سامانه هوشمند سوخت به عنوان یک ابزار مدیریتی قوی در دست حاکمیت برای مدیریت تقاضای بنزین به شیوه تلفیقی قیمتی و غیرقیمتی است. زمانی بنزین را با 3قیمت عرضه می‌کردیم که قیمت بالا 7برابر قیمت پایین بود بنابراین این کارت ابزار خوبی برای کنترل مصرف و کنترل قیمت بود. این زیرساخت‌ ایجاد شده باید بماند تا قیمت‌ها و میزان مصرف را کنترل کند.

 تک نرخی شدن قیمت بنزین کارت سوخت را تضعیف می‌کند

مدیر سامانه کارت هوشمند سوخت در ادامه گفت: درباره نفت گاز باید گفت که تا مدتها نیاز به کارت هوشمند سوخت داریم. درباره بنزین حذف این کارت همراه با حذف سهمیه بندی بود اما این دو الزاما همراه هم نیستند. وقتی ما به سمت تک نرخی شدن می‌رویم کارت هوشمند سوخت قدری ضعیف می‌شود بنابراین پرداخت الکترونیک در جایگاه‌ها با توجه به نرخی که روزافزون است و حجم پول در گردش جایگاه و امنیت آن باید پرداخت الکترونیک را توسعه دهیم بنابراین نیاز به کارت هوشمند سوخت دارد لذا با توسعه خدمات ارزش افزوده می‌شود به حفظ کار کمک کرد و نکته دوم این است که این ابزار در دست حاکمیت است تا تقاضا را مدیریت کند این در حالی است که در حال حاضر قیمت بنزین تک نرخی است. دولت در تلاش است که کارت هوشمند سوخت جزئی از زیرساخت اطلاعاتی باشد.

در ادامه این گفتگوی تلفنی، مقصودی، مجری برنامه ثریا با اشاره به دو اسلاید زیر که دو سناریو برای دولت فراهم می‌کند، گفت: در بخشی از این سناریوها به میزان مصرف بنزین آزاد و سهمیه‌ای اشاره بود که بر این اساس میزان مصرف بنزین آزاد 8/26 لیتر و میزان مصرف بنزین سهمیه‌ای 7/42لیتر است. 1/27هزار میلیارد تومان درآمد دولت در اولین سناریو و 3/25میلیارد تومان در سناریوی دوم می‌شود و سهمیه‌بندی بنزین درآمد بیشتری برای دولت دارد. از سوی دیگر 70درصد مردم در حد 60لیتر بنزین سهمیه‌ای که داشته‌اند مصرف کرده‌اند و 98درصد مردم زیر 100 لیتر مصرف می‌کنند حال اگر 15درصد مردم بین 80تا60 لیتر باشند و 13 درصد بین 8 تا 100لیتر و در سناریو بنزین سهمیه‌ای 800تومانی، کسانی که کم مصرف می‌کنند 48 هزار تومان می‌پردازند اما با این روش فعلی کم‌مصرف‌ها 60 هزار تومان می‌پردازند. در سناریوی پیشنهادی افرادی که بین 80 تا 60 لیتر مصرف دارند 78 هزار تومان پرداخت می‌کنند اما با سناریو فعلی 80 هزار تومان یعنی باز هم تا زیر 84 لیتر به نفع مردم است که سناریو دو قیمتی اتفاق بیفتد یعنی به نفع 85 درصد مردم است.

روحانی در پایان صحبت های خود در پاسخ به سوالی درباره اینکه پیشنهاد شما برای حفظ کارت سوخت چیست، پاسخ داد: ما به عنوان سامانه هوشمند سوخت مجری سیاست‌های ابلاغی هستیم بنابراین واحدهای برنامه‌ریزی کلان کشور که تصمیم‌گیری می‌کنند باید در این زمینه برنامه بدهند.

پیشنهاد استفاده از کارت سوخت برای توزیع سی ان جی

در ادامه این برنامه جعفرپور با اشاره به اینکه قانون هدفمندسازی یارانه ها در کشور تصویب شده است بیان کرد: ‌مبلغ هدفمندسازی که هر ماه به مردم داده می‌شود از محل قانون هدفمندسازی و اجرای آن و بهایی که برای سوخت می‌پردازند است بنابراین کوچکترین تغییری در قیمت‌ها اثری مستقیم و فوری در  امکان پرداخت دولت بابت قانون می‌گذارد.

وی اشاره کرد: هرچه فاصله قیمت یارانه‌ای و قیمت آزاد بیشتر شود مفاسد را به دنبال خواهد داشت چون سابقه آن نیز وجود دارد. بنابراین پیشنهاد می‌شود کارت را به سامانه سی ان جی متصل کنیم و استفاده بهینه از سی ان جی‌ها شود تا به واسطه سهمیه‌ای که برای بنزین در نظر گرفته می‌شود، قابل مدیریت باشد و هرکس که از سی ان جی بیشتر استفاده کند یارانه بیشتری به آن بدهند چراکه قابل قاچاق و فروش نیست و این امر می‌تواند مزیت خوبی برای استفاده مجدد از این کارت شود.

او همچنین به تعداد خودروهای رسمی و غیر رسمی گازسوز در کشور اشاره کرد و افزود: تعداد خودروهای گازسوز (سی ان جی) در کشور رسمی 3 میلیون و غیر رسمی یک میلیون است. که البته باید واحدهای غیررسمی را مدیریت، بازرسی و معاینه فنی کنیم.

جعفرپور با بیان اینکه بسیاری از کشورها به سمت تشویق و توسعه کنار گذاشتن خودرو پیش رفته‌اند بیان کرد: یعنی سیاست‌های انسان‌محور در حمل‌نقل در حال پیشرفت است و مردم را به پیاده‌روی و دوچرخه سواری تشویق می‌کنند. به نظر می‌رسد با افزایش استفاده مردم از شیوه‌های غیرخودرو می‌تواند به کارت سوخت و استفاده بیشتر از آن ارتباط پیدا کند.

80 درصد مردم حذف سهمیه بندی و کارت سوخت را موجب افزایش مصرف بنزین می دانند

لازم به ذکر است که در نظر سنجی این برنامه از مردم پرسیده شد که:

به نظر شما آیا حذف کارت هوشمند سوخت و پایان سهمیه بندی سوخت، سیاست مناسبی در جهت کنترل مصرف می‌باشد؟

که 79.6 درصد از مردم پاسخ خیر را انتخاب کرده بودند و معتقد بودند حذف کارت هوشمند سوخت سیاست مناسبی نیست و 20.4 درصد هم پاسخ آری را ارسال کرده بودند.