معلمان استثنایی و فرسودگی شغلی

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، معلمان شاغل در مدارس استثنایی جنس کارشان و حتی مخاطبانشان متفاوت‌ است، معلمانی که با دانش‌آموزان معلول جسمی یا ذهنی فعالیت می‌کنند و گاه خودشان نیز دارای معلولیت هستند،‌ معلمان نابینا یا ناشنوایی که روزگاری در مدارس استثنایی تحصیل می‌کردند این روزها در این مدارس مشغول به تدریس هستند.

دانش‌آموزان مدارس استثنایی نیز اغلب از میان خانواده‌های مستضعف هستند که برای تأمین هزینه‌های توانبخشی و تهیه تجهیزاتی مانند سمعک یا کاشت حلزون با مشکل مواجهند.

طبق نتایج یک پژوهش فرسودگی شغلی معلمان مدارس استثنایی به صورت معناداری بیشتر از معلمان عادی است، براساس این پژوهش میان افسردگی دو گروه از معلمان عادی و استثنایی تفاوت معناداری وجود ندارد اما در میزان فرسودگی شغلی آنها تفاوت معنادار است.

محیط‌های متفاوت به ویژه محیط کار بر سلامت روانی فرد تأثیر دارد. بدیهی است اگر تمرین‌های متناسب با رشد را در کلاس‌های مربوط به کودکان استثنایی در نظر بگیریم یا به دنبال آموزش‌های ویژه در این رابطه باشیم متوجه خواهیم شد که فشارهای سنگین بر معلمان وارد می‌کند. در شرایطی که والدین کودکان استثنایی از اندوه مزمن رنج می‌برند و گاه دچار افسردگی هستند بدیهی است که این موضوع بتواند به افرادی که با کودکان درگیرند قابل تعمیم باشد. موضوع سلامت روان معلمان بحث ویژه‌ای است که در کنار کار معلمی کودکان استثنایی موقعیت را پیچیده‌تر می سازد، به طور مثال معلوم شده است که شیوع اختلال‌های روانی در معلمان با فشار کاری زیاد 1.5 برابر معلمان دیگر است.

طبق نتایج این تحقیق موضوعی که معلمان مدارس استثنایی سال‌هاست به آن اشاره دارند، یعنی سختی کار آنها تأیید می‌شود هر چند به اذعان مسئولان آموزش‌وپرورش سختی کار به معلمان مدارس استثنایی تعلق می‌گیرد اما این رقم اندک است.

یکی از معلمان مدارس استثنایی در رابطه با وضعیت فعالیت معلمان شاغل در این بخش به تسنیم گفت: سنوات ارفاقی معلمان مدارس استثنایی به ازای هر 5 سال فعالیت 6 سال محسوب می‌شود اما در فاصله زمانی سال‌های 88 تا 92 خلأ 9 ماه‌ای برای لحاظ شدن این موضوع در احکام معلمان وجود دارد.

وی افزود: فضای برخی مدارس استثنایی مناسب‌سازی نشده است و در برخی موارد محتوای کتاب‌های درسی متناسب دانش‌آموزان استثنایی نیست از سوی دیگر به دلیل کمبود نیرو در آموزش‌وپرورش استثنایی،‌ دانش‌آموزان دو پایه به عنوان مثال دوم یا سوم دبستان را با یکدیگر ادغام می‌کنند و معلم باید برای دانش‌آموزان دو پایه تدریس داشته باشد.

یکی دیگر از معلمان مدارس استثنایی به تسنیم گفت:‌حق مسکن، فوق العاده شغل مدارس استثنایی و بُن آنها با اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری حذف شد که در دولت قبل با تلاش موفق شدند 1000 امتیاز سختی کار را بازگرداند، در آموزش‌وپرورش استثنایی به دلیل سختی کار هر 5 سال فعالیت را 6 سال حساب می‌کنند و احکام این موضوع صادر شده است اما معلمانی که بازنشسته می‌شوند به دلیل آن که دولت حق بازنشستگی را واریز نکرده است باید حدود 30 میلیون تومان بپردازند تا بازنشسته شوند.

وی افزود:‌ نظام جامع رفاهی کارکنان استثنایی تمام مزایای مربوط به بخش استثنایی را که در گذشته حذف شده بود، بازمی‌گرداند اما این موضوع هنوز اجرا نشده است. آموزش‌وپرورش استثنایی به شدت با کمبود نیرو (معلم و نیروهای توانبخشی) مواجه است و از آموزش‌وپرورش عادی معلم می‌آورند که کار را به خوبی نمی‌دانند و گاه در دوره راهنمایی یک معلم چند پایه را در یک کلاس درس دارد.

جمعی از معلمان مدارس استثنایی نیز نامه‌ای را در رابطه با مشکلات خود منتشر کرده‌اند.

مجید قدمی رئیس سازمان آموزش‌ و پرورش استثنایی با اشاره به تلاش برای حل مشکلات و موانع فعالیت مطلوب معلمان استثنایی گفت:‌ تدوین نظام جامع رفاهی معلمان استثنایی از جمله اقداماتی است که در جهت رفع مشکلات فرهنگیان باید انجام شود و به طور جدی در دستور کار قرار گیرد.

رئیس سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی در رابطه با سنوات ارفاقی معلمان استثنایی عنوان کرد:‌ سنوات ارفاقی معلمان مدارس استثنایی طی سالهای 86 و 87 صادر شده است با ابلاغ حکم سنوات ارفاقی برای معلمان استثنایی،‌ آنها هر سال ضریب 1.2 دریافت خواهند کرد و بر این اساس 5 سال خدمت آنها 6 سال محسوب شده و زودتر بازنشسته می شوند.

مجید هداوند معاون سازمان آموزش‌ و پرورش استثنایی نیز در پاسخ به این پرسش تسنیم که معلمان شاغل در مدارس استثنایی از فرسودگی شغلی بیشتری رنج می‌برند؟ اظهار کرد:‌ سختی کار معلمان شاغل در مدارس استثنایی نسبت به معلمان مدارس عادی بیشتر است البته ضریب سختی کار آنها نیز بیشتر است اما تفاوت چندانی با مدارس عادی ندارد.

وی افزود: سنوات ارفاقی معلمان استثنایی در سال 88 قطع شد که توانستیم با تلاش‌های انجام شده در سال 91 آن را احیا کنیم اما بخشی از سنوات در فاصله زمانی اول فروردین 88 تا دی 91 برقرار نشده است.

معاون سازمان آموزش‌ و پرورش استثنایی ادامه داد:‌ معلمان شاغل در مدارس استثنایی به لحاظ سلامت روان آسیب‌پذیرتر هستند بنابراین تلاش شده است تا تعداد دانش‌آموزان آنها در کلاس درس کمتر باشد یعنی 6 تا 11 نفر در کلاس درس حاضر باشند.