واحدهای فناور ارگانیک در علوم کشاورزی گرگان/ از تخمیر نان تا تولید کرم بهبود زخم با استفاده از جلبک

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-اعظم ذوالفقاری منظری؛ * تبدیل ایده فناوارانه به محصول یا کالایی که بتوان آن را به مردم عرضه کرد، پروسه‌ای دارد که شامل تحقیق و پژوهش، انجام آزمایشات، آزمون و خطا‌ها و طراحی‌های خاص می‌شود؛ به صورتی که محصول نهایی در فضای خارج از آزمایشگاه هم کاربرد داشته باشد و شرایط مختلف زیست محیطی یا مکانیکی را تحمل کند. تنها یک مغز متفکر نمی‌تواند همه این پروسه را طی کند؛ تأمین هزینه‌های مالی آزمایش‌ها و تحقیقات از یک سو، بازاریابی و ارتباط با مشتریان از سوی دیگر، موضوعاتی است که یک پژوهشگر دانشگاهی یا یک دانشجوی محقق باید به آن‌ها فکر کند.

مراکز رشد دانشگاهی با هدف حمایت از دانشجویان و استادانی تأسیس شده اند که ایده‌های خاص برای تبدیل یک ایده به محصول دارند. دانشگاه‌های بزرگ و معتبر کشور سال‌های زیادی است که مراکز رشد را تأسیس کرده اند و از ایده و خلاقیت دانشجویان و استادان خود بهره برده اند. اما زمانی که نیاز کشور به استقلال اقتصادی و توان تولید داخلی بیش از گذشته در سطح جامعه احساس شد، تأسیس مراکز رشد به عنوان سیاستی مهم در دانشگاه‌ها دنبال شد. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان نیز، با توجه به این هدف و براساس نیاز کشور و ظرفیت‌های استان گلستان، مرکز رشد خود را تأسیس کرد و فضایی برای فعالیت علمی و تحقیقاتی دانشجویان و استادان دانشگاه فراهم آورد.

دانشگاه علوم کشاورزی گرگان به دلیل ماهیت علمی، در مراکز رشد واحد‌هایی دارد که بیشتر در حوزه‌های تغذیه‌ای گیاهی یا تولید محصولات ارگانیک و گیاهی فعالیت می‌کنند.

علیرضا صادقی، عضو هیات علمی گروه صنایع غذایی این دانشگاه است که پروژه تحقیقاتی خود را در حوزه تخمیر نان فعالیت می‌کند و حدود یک سال است که در مرکز رشد این دانشگاه با تعدادی از دانشجویان خود مشغول تولید محصولی هستند که در روند تخمیر سرعت بخشند یا آن را برای تولید نان مطلوب‌تر کنترل کنند.

 

 

بهره گیری از میکروب ها برای تولید نان 
صادقی در گفتگو با خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو در خصوص فعالیت واحد فناور خود می‌گوید: تخمیر نان یک جنبه بیوتکنولوژی دارد که در آن از میکرواورگانیسم‌ها استفاده می‌شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی گرگان با بیان اینکه استفاده از میکروارگانیسم‌ها در تخمیر نان می‌تواند ویژگی‌های زیادی را به نان بدهد، ادامه می‌دهد: مثلا می‌توان از این طریق طول مدت بیات شدن نان را بیشتر یا از فساد قارچی آن جلوگیری کرد. همینطور می‌توانیم با کنترل تخمیر نان، وجود اسیداستیک را در نان کاهش دهیم که این موضوع به لحاظ تغذیه‌ای بسیار مهم است.

وی توضیح می‌دهد: وجود اسیداستیک در نان باعث می‌شود املاح در آن حذف شوند که باعث فقر بسیاری از ریزمغذی ها، مثه آهن و کلیسم می‌شود. با کاهش آن می‌توان ارزش غذایی نان را افزایش داد و به جذب آهن و کلیسم کمک کرد.

صادقی با بیان اینکه این ایده را از دوران دانشجویی و با کمک استادان دانشگاه پرورش دادم، می‌گوید: ایده ما با نام «خمیرترش بومی» ثبت اختراع شده و به صورت افزودنی در فسمتی از فرایند تولید نان، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی بیان می‌کند: تفاوت این محصول با تخمیر‌های دیگر در زمینه استفاده از میکروارگانیسم‌ها و همچنین در سرعت تخمیر و کیفیت بیشتر نان است که در نهایت باعث می‌شود نان دورریز کمتری داشته باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی گرگان ادامه می‌دهد: ماده تخمیرصنعتی نان در کشور‌های دانمارک، انگلیس و آمریکا تولید می‌شود و احتمالا کارخانه‌های تولید نان داخل کشورمان این ماده را از این کشور‌ها وارد می‌شود که با تجاری سازی این محصول، می‌توانیم بخشی از نیاز بازار داخلی را تأمین کنیم.

 

 

تأسیس شرکت دانش بنیان با زالو
از دیگر حوزه‌های فعالیت مرکز رشد دانشگاه علوم کشاورزی گرگان به تولید کرم‌ها یا پماد‌های گیاهی و درمانی مربوط می‌شود. جواد حلیمی، یکی از واحد‌های فناور این دانشگاه است که توانسته از زالو و خواصی دارد، محصولاتی را تولید کند.

حلیمی افرادی را برای تولید ماده اولیه محصولات خود، یعنی زالو، تربیت و به این ترتیب ۲۰۰ فرصت شغلی ایجاد کرده است.

وی در گفتگو با خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو می‌گوید: محصول ما جزو کالا‌های فناوری زیستی است و زیرمجموعه شیلات محسوب می‌شود و از طرف دیگر با توجه به اینکه محصول تولید شده در طب کاربرد دارد، به حوزه‌های بهداشتی نیز مرتبط می‌شود.

حلیمی می‌گوید: ما تنها شرکت دانش بنیان در کشور هستیم که در این زمینه کار می‌کنیم و با مراکز درمانی، کلینک‌ها و بیمارستان‌ها هم ارتباط داریم.

وی ادامه می‌دهد: ما از زالو محصولاتی مانند کرم‌های مختلف پوستی، اسپری رفع خستگی عضلات، روغن و آنزیم هیرودین تولید می‌کنیم.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه هنوز برخی از این محصولات به مرحله تجاری سازی نرسیده اند، می‌گوید: از سال ۹۰ شرکت ما آغاز به کار کرد و مرحله به مرحله با روش تحقیق و توسعه، گسترش یافت. در شرکت در چند فاز آموزش، تولید و فناوری فعالیت می‌کنیم و بیشترین محصول ما تولید کرم است.

وی می‌گوید: در روغن‌ها و اسپری هنوز به بازاریابی نرسیده ایم و در حوزه تولید آنزیم هیرودین هم هنوز به تولید نهایی محصول دست نیافته ایم.

حلیمی در خصوص نحوه اشتغال زایی شرکت خود نیز صحبت می‌کند و می‌گوید: تاکنون حدود ۶۰۰ نفر را برای تولید و پرورش زالو آموزش داده ایم، مولد را از ما تحویل گرفته و آن‌ها را تکثیر می‌کنند. حدود یک سال زمان می‌برد تا به تولید برسند و پس از آن محصول را به خود ما می‌فروشند.

وی ادامه می‌دهد: تولید و پرورش زالو در سه مرحله خانگی، نیمه صنعتی و صنعتی انجام می‌شود که در هر سه مورد، زمان لازم برای رسیدن به محصول یکسان است و اگر برخی از کسانی که می‌خواهند وارد کار شوند، بخواهند زمان کمتری را صرف کنند، ما زالو‌های ریز را به آن‌ها تحویل می‌دهیم و این افراد صرفا مراحل پرورش آن را طی می‌کنند.

این شرکت با تأمین مواد اولیه خود که منجر به اشتغال زایی هم شده، توانسته است علاوه بر فعالیت‌های پژوهشی و تلاش برای دستیابی به یک محصول جدید، فرصت‌های شغلی را ایجاد کند و گام‌های مهمی را برای دستیابی به اقتصاد مقاومتی بردارد.

 

 

استفاده از جلبک برای تولید پماد بهبود زخم
در گروه شیلات دانشگاه علوم کشاورزی گرگان، یک واحد فناور دیگر نیز فعالیت می‌کند که توانسته به فرمول تولید چرم گیاهی از پوست ماهی خاویاری سیبری دست یابد.

معظمه کردجزی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی گرگان است و درباره تولید این محصول توضیح می‌دهد و می‌گوید: در این واحد فناور ما در حوزه تولید دو محصول فعالیت می‌کنیم؛ یکی کرم مرطوب کننده از جلبک‌های دریایی و تهیه چرم گیاهی از پوست خاویاری سیبری که در حال گذراندن مراحل نهایی کار هستیم.

کردجزی توضیح می‌دهد: تهیه چرم از پوست ماهی در سطح کشور در حد آزمایشگاهی وجود دارد و اغلب از گونه‌های ماهی کار شده که در کشور وجود ندارد، اما ما با یک مرکز پرورش ماهی خاویاری سیبری در کشور قرارداد داریم که از گوشت این ماهی‌ها استفاده می‌کنند و ما از پسماند این مرکز برای تولید چرم استفاده می‌کنیم.

وی در خصوص گیاهی بودن این محصول نیز توضیح می‌دهد و می‌گوید: کارخانه‌های چرم سازی، در فرایند تولید از مواد شیمیایی استفاده می‌کنند که باعث می‌شود پساب کارخانه‌های چرم برای طبیعت مضر باشد. در حالیکه در تولید چرم می‌توان از عصاره‌های گیاهی استفاده کرد که یا جای مواد شیمیایی را بگیرد یا استفاده از آن‌ها را کاهش دهد که آسیب کمتری هم به طبیعت وارد شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی گرگان با توضیح اینکه محصول چرم گیاهی در حال ثبت اختراع است، ادامه می‌دهد: تعدادی از دانشجویان این دانشگاه که پایان نامه‌هایی در این حوزه نوشته اند، در کارخانه‌های چرم مشغول به کار شده اند.

وی در خصوص تولید کرم مرطوب کنننده از جلبک نیز توضیح می‌دهد و می‌گوید: این پماد از عصاره جلبک تولید می‌شود و برای بهبود زخم‌های سوختگی و برشی استفاده می‌شود.

کردجزی با بیان اینکه در مراحل آزمایشی این محصول، حتی پیش از انجام عملیات‌های شیمیایی روی محصول، مشاهده کردیم که این گونه جلبک در بهبود زخم‌ها بسیار مؤثر است و می‌تواند زخم را با سرعت بسیار بالایی مداوا کند.

وی می‌گوید: این محصول نتیجه پایان نامه من در دوره دانشجویی بوده است و پس از آنکه عضو هیات علمی دانشگاه شدم، با توجه به اهمیت تولید محصولات دانش بنیان و حرکت به سمت اقتصاد مقاومتی، پایان نامه‌های دانشجویان خود را در این حوزه برنامه ریزی کردیم که در نهایت به این محصول رسیده ایم.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی گرگان می‌گوید: کرم مرطوب کننده ما مراحل ثبت اختراع را طی کرده، اما به دلیل مشکلات مالی هنوز نتوانسته ایم محصول را روانه بازار کنیم.