هالیوود چگونه از «ترمیناتور» به حضیض «مارول» رسید

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، به نظر می‌رسد آنچه باعث شده تا کمپانی سینمایی مارول این روز‌ها زیر شدیدترین انتقاد‌های برخی چهره‌های شاخص سینمایی قرار بگیرد این است که اصالت سرگرمی در این آثار حرف اول را می‌زند. مارول طی کمتر از دو دهه و به ویژه طی سال‌های اخیر توانسته به لحاظ جذب تماشاگر برای آثارش موفق عمل کند و معمولاً بسیاری از آثار این کمپانی در میان باکس آفیس‌های این سال‌ها قابل مشاهده است. باکس آفیس به لیست ۱۰ فیلمی گفته می‌شود که در جدول هفتگی آثار سینمایی بیشترین فروش را به خود اختصاص داده باشند.

مارول کمپانی‌ای است که به ساخت فیلم‌های ابرقهرمانی مشهور است؛ آثاری که با رؤیا‌ها و تخیلات انسان قرون ۲۰ و ۲۱ شکل گرفته است. اسپایدرمن، تسخیرناپذیران، مرد آهنی، هالک شگفت‌انگیز و فیلم‌هایی از این دست جزو آثاری هستند که مارول با ساخت آن‌ها توانسته دنیایی ابرقهرمانی و پرحادثه‌ای برای مخاطبان سینما بسازد و از راه فروش این آثار خود را در صدر پرفروش‌های سینما مطرح کند؛ آثاری که به شدت می‌توانند به خصوص برای گروه سنی کودک و نوجوان سرگرم‌کننده باشند و البته با رده‌های سنی بالاتر هم بسته به روحیه و سلایق افراد ارتباط خوبی برقرار کنند. حادثه و رفتار‌های فوق‌العاده‌ای که انجام آن از دست بشر معمولی ساخته نیست در این آثار حرف اول را می‌زند. ابرقهرمانی که هیچ نیرویی نمی‌تواند جلوی او را بگیرد و یک تنه می‌تواند مقابل یک ارتش بایستد و همه را غافلگیر کند. این همان چیزی است که در قالب بازی‌های ویدئویی نیز توانسته جهان ذهنی کودکان و نوجوانان را به تسخیر خود درآورد.

شاید گفته شود که ساخت چنین آثاری در هالیوود تازگی ندارد و پیش از این اینگونه آثار به مراتب ساخته شده‌اند و فروش بالایی هم داشته‌اند، اما این تلقی خام است. ابتدا باید عنوان کرد که آنچه به عنوان ژانر علمی- تخیلی و همچنین ژانر فانتزی در سینمای غرب مطرح بوده و است با نمونه آثاری که کمپانی مارول می‌سازد تفاوت اساسی دارد. آثار مارول در قالب ژانر علمی- تخیلی نمی‌گنجند. ژانر علمی- تخیلی به آن گونه از آثاری اطلاق می‌شود که در آن مباحث علمی و حتی فلسفی در قالب حوادث و اتفاقات خارق‌العاده خود را نشان دهد.

 

برای مثال از فیلم ترمیناتور می‌توان به عنوان یکی از آثار ماندگار تاریخ سینما که در این ژانر ساخته شده است یاد کرد؛ فیلمی که در آن به مباحث عمیق فکری و فلسفی ناظر بر رخداد‌های آخرالزمانی چه در قالب دیالوگ‌های ماندگار و چه در قالب رخداد و قصه فیلم پرداخته شده است؛ فیلمی که بی‌تردید یکی از ماندگار‌های تاریخ سینمای جهان است و همواره در میان ۱۰۰ فیلم برتر تاریخ سینما در لیست‌های معتبر می‌توان نام آن را دید.

 

آثار مارول را در قالب ژانر موسوم به فانتزی هم نمی‌توان جای داد؛ ژانری که در قالب آن آثار تقریباً مهمی، چون «ارباب حلقه‌ها» و مجموعه آثار «هری پاتر» جای می‌گیرند و توانسته‌اند با مؤلفه‌ها و شاخصه‌های مشخص توجه تماشاگران عادی و نیز منتقدان معتبر و جدی سینما را نیز به خود جلب کنند. اما آثار مارول با وجود پرفروش بودن طی دو دهه اخیر هیچ کدام در حدی نیستند که در میان آثار ماندگار جهان قرار بگیرند و حتی جشنواره‌های معتبر و غیرمعتبر فیلم جهان نیز هرگز تمایلی به حضور این آثار نمی‌بینند.

 

با این حال هرچه جلوتر می‌رویم آثار مارول ذائقه تماشاگران را در دست گرفته و توانسته گیشه‌ها را تسخیر کند، ولی منتقدان و سینماگران معتبر جهان نظر دیگری دارند. در هفته اخیر مارتین اسکورسیزی و فرانسیس فورد کاپولا درباره مارول نظراتی منفی ارائه داده‌اند.

مارتین اسکورسیزی فیلمساز مشهور امریکایی که با فیلم جدیدش «مرد ایرلندی» (The Irishman) این روز‌ها در مرکز توجه منتقدان و رسانه‌ها قرار دارد در مصاحبه‌ای با مجله امپایر آثار سینمایی مارول را با پارک‌های تفریحی مقایسه کرده و گفته نمی‌توان این فیلم‌ها را سینمای حقیقی در نظر گرفت. اسکورسیزی در مصاحبه با مجله امپایر گفته فیلم‌های مارول را تماشا نمی‌کند: «این فیلم‌ها را تماشا نمی‌کنم. سعی کرده‌ام ببینمشان، ولی این سینما نیست.»

اسکورسیزی معتقد است با نگاهی صادقانه به این آثار و با توجه به اینکه بازیگران این فیلم‌ها تمام تلاش‌شان را برای ایفای نقش به بهترین نحو انجام می‌دهند باید فیلم‌های مارول را به پارک‌های تفریحی تشبیه کرد.

کارگردان فیلم سینمایی مرد ایرلندی معتقد است آثار مارول سینمایی نیست که در آن انسان‌ها تلاش می‌کنند تجربیات عاطفی و روانشناختی را به انسان دیگر منتقل کنند.

سخنان صریح و کم‌وبیش تند اسکورسیزی واکنش‌هایی را در میان دست‌اندرکاران آثار ابرقهرمانی ایجاد کرده است. جاس ویدون کارگردان دو قسمت از مجموعه انتقامجویان با تأکید بر اینکه نکته مدنظر مارتین اسکورسیزی را درک می‌کند در واکنش به سخنان او پای جیمز گان را وسط کشیده و به فیلمی، چون «نگهبانان کهکشان» اشاره کرده تا از برخی ارزش‌های جهان مارول و سینماگران فعال در آن دفاع کند.

خود جیمز گان هم به این گفته‌ها پاسخ داده است. جیمز گان گفته: اسکورسیزی جزو پنج فیلمساز زنده محبوب من در سینماست. هنگامی که فیلم «آخرین وسوسه مسیح» ساخته اسکورسیزی بدون آنکه دیده شود توسط مردم مورد بی‌اعتنایی قرار گرفت، عصبانی شدم و حال اینکه می‌بینم اسکورسیزی هم آثار من را به همین شکل قضاوت می‌کند ناراحتم کرده است.

خالق فیلم ماندگار «پدرخوانده» که همچنان در بسیاری از لیست‌های معتبر سینمایی جهان رده اول را به خود اختصاص داده و خیلی‌ها آن را بهترین فیلم تاریخ سینما قلمداد می‌کنند نیز به جمع منتقدان تازه محصولات مارول پیوسته و عنوان کرده این فیلم‌ها نفرت‌انگیزند!

فرانسیس فورد کاپولا در حاشیه دریافت جایزه از جشنواره لومیر در مصاحبه با سایت یاهو از حرف‌های اسکورسیزی درباره سینمای ابرقهرمانی و مارول حمایت کرد و گفت: وقتی مارتین اسکورسیزی می‌گوید که فیلم‌های مارول سینما نیست، حق دارد. چون ما انتظار داریم از سینما چیزی به دست بیاوریم. انتظار داریم سینما کمی دانش، کمی روشنگری، کمی الهام به ما بدهد. من نمی‌دانم با دیدن دوباره و دوباره این فیلم‌ها کسی چیزی به دست می‌آورد؟ مارتین مهربان بود وقتی که گفت: این سینما نیست. او نگفت، اما من می‌گویم این فیلم‌ها نفرت انگیزند.

باید دید اینگونه اظهار نظرات چقدر می‌تواند در آینده فیلمسازی مارول و مسیری که اینگونه آثار برای در دست گرفتن نبض تماشاگران طی می‌کنند، اثرگذار باشد.

منبع: روزنامه جوان