درختان همیشه سبزی که تهدیدی برای خوزستانی‌ها شدند / به هم پیوستن فاضلاب‌های شهری با «کنوکارپوس»!

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، هانا چراغی؛ کنوکارپوس (conocarpus) درخت یا درختچه‌ای دریایی و کنار ساحلی است که ارتفاع آن به ٢٠ متر و قطر تنه اش به ٨٠ سانتی متر و عرض تاجش به ١٤ متر می‌رسد. رنگ پوسته این درخت، معمولا قهوه‌ای تیره و ترک بردارنده بوده و برگ‌ها به صورت تخم مرغی و یا بیضوی است که به طول دو تا ده سانتی متر می‌رسند.

کنوکارپوس درخت همیشه سبز و مقاومی است که در مقابل شوری و گرما و کم آبی به خوبی طاقت می‌آورد. در شهر‌ها آن را در کناره پیاده‌‌رو‌ها و میادین و خط میانی خیابان‌ها می‌کارند و سایه خوبی دارد. این درخت در بین تمامی گونه‌های گیاهی دارای عجایبی است که به گفته متخصصان، اجتماع این همه مختصات منحصر به فرد در یک گونه گیاهی امری بی سابقه است.

اطراف این درخت هیچگونه آفتی وجود ندارد و پرندگان و حشرات در نزدیکی آن، لانه گزینی نمی‌کنند! حتی چهارپایان (از جمله بز و شتر) از برگ‌های کنوکارپوس تغذیه نمی‌کنند. این درخت رشد طولی حیرت آوری (سالی ٢ تا ٢/٥ متر) دارد و بین درختان ١٦ ساله، اندامی عجیب و بی نظیر دارد.

کنوکارپوس در گرمترین روز‌های سال (ایام شرجی مرداد و شهریور) حداکثر رشد را دارد و چهارفصل و همیشه سبز است. علاوه بر اینکه قابلیت شکل پذیری خوبی دارد، در شرایط نامناسب اقلیمی و آلودگی‌های خاک هم پر استقامت است. شاید باورکردنی نباشد که شاخه‌های بریده شده و خشکیده و تنه‌های کف بُر شده سوخته این درخت، جوانه می‌زنند. برگ‌های خشک شده این درخت هم حتی پس از ٢ سال مدفون شدن زیر خاک، تجزیه نمی‌شوند!

 

طبق اطلاعات ارائه شده در سایت وزارت کشاورزی ایالات متحده و سایت کمیسیون کشاورزی اروپا، رویشگاه اصلی کنوکارپوس، سواحل فلوریدا و کشور هائیتی (در قاره آمریکا)، کشور‌های سومالی و جیبوتی (در قاره آفریقا) و نیز کشور یمن (در قاره آسیا) بوده و دارای دو گونه اصلی است که عبارتند از: erectus و lancifolus.

یکی از محققانی که روی این درخت تحقیق کرده معتقد است کنوکارپوس از مصر تا هند در تمامی کشور‌های منطقه وجود دارد به جز فلسطین اشغالی و افغانستان! با اینکه یکی از نام‌های این درخت، اسرائیلی است، اما هیچ اثری از آن در مناطق تحت اشغال این رژیم جنایتکار یافت نشده است.

افغانستان یکی از نابسامان‌ترین کشورهای منطقه است و از لحاظ اقلیمی مناطق مرکزی و جنوبی آن برای رشد این درخت مساعد است، اما هیچ ردی از کنوکارپوس در آنجا دیده نمی‌شود! علت اصلی این موضوع، این است که درخت کنوکارپوس، منابع آب زیرسطحی، زمین کشاورزی، خاک و تاسیسات آبیاری را نابود می‌کند! بنابراین، وجود آن مهم‌ترین تهدید برای تولید مواد مخدر خواهد بود.

بیشترین فراوانی کنوکارپوس در دنیا، اول در شهر کراچی پاکستان و بعد هم در اهواز است! این درخت در سال ٢٠٠٢ میلادی توسط سیدمصطفی کمال، شهردار وقت کراچی وارد این شهر شده و پس از غرس بیش از ٢٢٠٠٠٠٠ اصله نهال توسط دولت، کاشت آن توسط مردم به شدت گسترش پیدا کرد.

کنوکارپوس، برای اولین بار از مبدا نامعلومی وارد کشور عربستان شده و سپس در مدت کوتاهی تمام منطقه را فراگرفته است. در سال ٨٢ نیز همزمان با اهواز توسط افراد نامعلومی وارد بندرعباس شده و از آنجا به استان‌های همجوار و سپس به تمامی مناطق جنوب کشور راه یافته است.

 

به گفته برخی منابع آگاه؛ کنوکارپوس در حال حاضر مناطق وسیعی از استان‌های خوزستان، فارس، هرمزگان، بوشهر، کرمان، سیستان و بلوچستان و حتی جزایر خلیج فارس را فراگرفته و به پوشش غالب فضای سبز شهری تبدیل شده و متاسفانه هم اکنون نیز توسط شهرداری‌ها و دهیاری‌ها به صورت انبوه تکثیر و کاشت شده و حتی به صورت رایگان و یا با قیمتی بسیار اندک بین مردم توزیع می‌شود! باید گفت که ظاهر فریبنده و محاسن گول زننده این درخت، باعث اغفال مدیران شهری و اقبالشان به آن شده است. 

این منبع آگاه می گوید که این درخت به معضل اول مدیریت شهری تبدیل شده و علت آن ایجاد آسیب و مشکلات فراوان در شبکه برق و خطوط انتقال نیرو، هرس بسیار سخت و پرهزینه و با ریسک خطر بالا، بالا زدن ریشه‌ها و تخریب شدید و گسترده معابر و خیابان‌ها و آسفالت ها، ایجاد آسم و آلرژی شدید در کارگران فضای سبز است. 

 

ناگفته نماند که عدم رشد هرگونه گل و گیاه در اطراف این درخت، تضعیف شدید درختان مجاور حتی نخل‌ها و کُنار‌های سی ساله، از بین رفتن زیستگاه طبیعی پرندگان و حشرات، ایجاد فقر شدید و عمیق در خاک به علت مصرف بیش از حد مواد آلی و ریز مغذی ها، نابودی میکروب‌ها و قارچ‌های مفید موجود در خاک، تکثیر بی رویه و غیرقابل کنترل به علت تولید بسیار زیاد بذر و قوه نامیه ١٢ درصدی، از جمله مضرات این درخت عنوان شده است.

محمد مهدی بردبار، یکی از محققینی است که روی این پروژه تمرکز کرده و دنبال پیدا کردن راهی برای توقف آن است. بردبار به خبرنگار خبرگزاری دانشجو می‌گوید: انتشار حیرت آور ریشه‌ها به عمق بیش از ١٠٠ متر و تا شعاع ٨٠ متر به صورت افقی باعث  ایجاد فرونشست‌های گسترده و بسیار خطرناک در بیش از ٣٠٠ نقطه در شهر اهواز شده. حتی نفوذ شدید ریشه‌ها می تواند عاملی برای تخریب زیرساخت‌های کشاورزی و مخابرات و برق و گاز شهری، تهدیدی برای منابع آب زیرزمینی و حتی کریدور نفت و گاز استان خوزستان باشد. 

به گفته این محقق؛ ریشه‌های این درخت علاوه بر تخریب شدید و بی سابقه زیرساخت‌های شهری، سنگین‌ترین آسیب‌ها را به تاسیسات شرکت آبفا (از جمله تخریب شدید لوله‌های انتقال آب و سپس ورود و انسداد شبکه تاسیسات آبی، تهریب شدید مخازن و ایستگاه‌های پمپاژ آب، ایجاد آلودگی شدید در آب شرب به علت اختلاط با گاز شهری و فاضلاب، نفوذ در شبکه فاضلاب از طریق ریزترین منافذ و ایجاد انسداد به علت انتشار گسترده ریشه ها، تخریب بی نظیر لوله‌های فاضلاب خانگی و نفوذ در طبقات بالا، نفوذ در سبتیک‌ها و ایستگاه‌های پمپاژ و ایجاد تخریب در تاسیسات فاضلاب، ایجاد خوردگی شدید در لوله‌های بتنی و از بین بردن آن ها) وارد کرده است.

 

 بردبار می‌گوید: طبق اعلام رسمی مدیران ارشد شرکت آبفا، هم اکنون شبکه فاضلاب اهواز به صورت گسترده‌ای دچار ریزش و تخریب شده  و  بیش از ١٢٠٠ نقطه گرفتگی و بالازدگی فاضلاب در کلانشهر اهواز وضعیت وخیمی برای مردم و شهروندان مظلوم استان به وجود آورده است.

به گفته او؛ بررسی‌ها نشان می‌دهد حداکثر تا دو سال آینده یعنی سال ١٤٠٠، اهواز با ٢٠٠٠ نقطه انسداد ١٠٠ درصدی فاضلاب مواجه خواهد شد و با توجه به ٢٥٠٠ کیلومتر طول شبکه و تولید روزانه ٣٥٠٠٠٠ متر مکعب فاضلاب، وقوع چنین امری یک فاجعه بزرگی را رقم خواهد زد.

خبرگزاری دانشجو با وجودی که هنوز موفق به ارتباط با منابع شهری اهواز نشده، اما تا زمان توقف پروژه کنوکارپوس، پیگیر این جریان خواهد بود...