توزیع سیستمی بیش از ۱ میلیون حلقه تایر سنگین در کشور/ چرا تایر‌های سواری سیستمی توزیع نمی‌شوند؟

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، اعتصاب رانندگان ناوگان سنگین در خرداد ماه سال گذشته، مشکلات زیادی را در چرخه توزیع بنزین، نفت‌گاز و سایر فرآورده‌های مصرفی در سطح کشور پدید آورد. از جمله دلایل اعترضات و نگرانی رانندگان ناوگان سنگین در سال گذشته، قیمت بالای لوازم یدکی و همچنین قیمت نجومی تایر بود.
در آن زمان دولت اقدمات مختلفی را برای مدیریت مسئله تایر ناوگان سنگین به کار گرفت؛ از جمله این اقدامات می‌توان به اعمال سیاست‌های جدید در حوزه واردات، توزیع و قیمت‌گذاری این کالا اشاره کرد. بر همین اساس، دولت تصمیم گرفت برای واردات تایر و همچنین به جهت تامین مواد اولیه تولید این کالای اساسی، ارز دولتی اختصاص دهد.
علی‌رغم کاهش قابل توجه تعرفه گمرکی و همچنین تخصیص ارز دولتی به تایر سنگین، زنجیره تأمین و توزیع این کالا نیز همچون سایر کالا‌های مشمول دریافت ارز دولتی دچار اشکالاتی شد. به طوریکه بازار تایر به جولانگاه دلالان و محتکران تبدیل شده و همین موضوع شرایط را وخیم‌تر کرد.
بنابر آمار و ارقام ارائه شده از سوی گمرک، آمار واردات تایر سنگین در سال ۹۶ نزدیک به ۱۰۲ میلیون دلار بوده که در سال ۹۷ با یک جهش ۶۰ درصدی به ۱۶۴ میلیون دلار رسید. با وجود افزایش قابل توجه واردات تایر سنگین در سال ۹۷، اما رانندگان ناوگان باری همچنان با مشکل کمبود کالا و افزایش بی‌رویه قیمت تایر مواجه بودند.

حیف و میل بیت‌المال به دلیل عدم شفافیت
بر اساس اظهارات رسول جمشیدی، مجری طرح توزیع سیستمی تایر سگنین، تخصیص ارز بدون پیگیری آن در یک سامانه توزیع، موجب سوءاستفاده برخی افراد از این فرصت شد و پر واضح است که این فرصت سودجویی به دلیل نبود اطلاعات آماری دقیق از میزان تولید واقعی کارخانجات فعال و واردکنندگان معتبر به وجود آمده است.
همچنین به گفته سعید تقوایی رئیس مرکز تحقیقات صنایع لاستیک ایران، تایر به دلیل نوسانات ارزی و شرایط تحریمی، تایر در سال گذشته تبدیل به یک کالای سرمایه‌ای شده و به همین دلیل نظام عرضه و تقاضای این کالا با اختلال جدی رو به رو شد؛ بر اساس اظهارت وی، با توجه هزینه‌کرد ۳۵۰ میلیون دلاری دولت برای مدیریت بازار تایر سنگین، طبیعی بود که سامانه‌های نظارتی وارد عمل شوند.

توزیع بیش از یک میلیون حلقه تایر از طریق طرح توزیع سیستمی تایر سنگین
رسول جمشیدی، مجری طرح توزیع سیستمی تایر سنگین در گفتگو با خبرنگار فارس با اشاره به اینکه از خردادماه سال گذشته، طرح جدیدی برای توزیع تایر سنگین با همکاری وزارت صمت و وزارت کشور به کار گرفته شد، گفت: بر اساس این طرح، «سامانه جامع تجارت» متعلق به وزارت صمت، «سامانه توزیع لاستیک» متعلق به سازمان راهداری و «سامانه مدیریت مرکزی حمل و نقل درون شهری و حومه» متعلق به وزارت کشور به یکدیگر متصل شد و بدین ترتیب زنجیره تامین و توزیع تایر به صورت دقیق مورد رصد قرار گرفت.

 

وی افزود: «اطلاع از موجودی انبار تایر سنگین به صورت تفکیکی و تجمیعی در کل کشور»، «قیمت گذاری متمرکز بر اساس فرمول مشخص»، «رصد کامل زنجیره تامین و توزیع تایر»، «کاهش فساد و دلال‌بازی در بازار تایر»، «توزیع بهینه تایر بر اساس نیاز ناوگان درون‌شهری و برون‌شهری» و «جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت تایر» را از مهم‌ترین نتایج اجرای فاز اول طرح توزیع سیستمی تایر سنگین در کشور دانست.
به گفته مجری طرح توزیع سیستمی تایر سنگین از آغاز این طرح تاکنون بیش از ۱ میلیون حلقه تایر سنگین توسط سامانه‌ها توزیع شده است.
همچنین حمید محله‌ای، معاون دفتر امور خدمات بازرگانی وزارت صنعت در خصوص مزایای اجرای طرح توزیع سیستمی تایر سنگین می‌گوید: «نزدیک‌شدن شبکه توزیع و تقاضا به یکدیگر، جلوگیری از احتکار و رسوب کالا، مقابله با فعالیت‌های واسطه‌گری و دلال‌بازی و جلوگیری از حیف و میل بیت‌المال از مهمترین مزایای اجرای این طرح بوده است.»

گام نهایی برای تکمیل طرح توزیع سیستمی تایر سنگین
به گفته معاونت دفتر امور خدمات بازرگانی وزارت صمت، بعد از اجرای کامل این طرح در شهریورماه ۱۳۹۷ و بهبود فرآیند توزیع تایر برای ناوگان برون‌شهری و درون‌شهری، دغدغه جدیدی برای این وزاتخانه ایجاد شد. ماجرا از این قرار بود که بخشی از ناوگان سنگین و نیمه‌سنگین، امکان دریافت حواله تایر را از هیچ یک از سامانه‌های توزیع تایر نداشته و به اجبار، تایر خود از بازار آزاد تهیه می‌کردند.
بر اساس اظهارات جمشیدی، می‌بایست برای این دسته از رانندگان نیز از سوی وزارت صمت تدبیری اندیشیده می‌شد، به همین دلیل علاوه بر سامانه سازمان راهداری و سامانه حمل و نقل درون شهری وزارت کشور، درگاه سومی برای این افراد در وزارت صمت ایجاد شد.
به گفته حمید محله‌ای، معاون دفتر امور خدمات بازرگانی وزارت صنعت، سامانه‌های توزیع تایر سنگین، کاملا به یکدیگر متصل هستند. به طوری که در هنگام ثبت‌نام مشخص می‌شود که فرد تاکنون چند حواله تایر دریافت کرده و در صورت عدم دریافت حواله از سامانه‌های راهداری و حمل‌و‌نقل درون شهری، فرد می‌تواند حواله تایر را با توجه به سایز و برند مورد نظر خود از سامانه جدید وزارت صمت دریافت کند.

چرا تایر‌های سواری مشمول طرح توزیع سیستمی نمی‌شوند؟
بر اساس اظهارات جمشیدی، مجری طرح توزیع سیستمی تایر سنگین، این طرح نمی‌تواند به‌تن‌هایی مشکل کمبود کالا در کشور را مرتفع نماید. اما قادر است موجودی تایر کشور اعم از تولیدی یا وارداتی را مدیریت کرده و با استفاده از داده‌های حقیقی و قابل استناد اعم از پیمایش، مصرف سوخت، بارنامه و ... با واقعی ساختن میزان تخصیص به مصرف‌کنندگان نهایی، از سوداگری در این بخش و ایجاد بازار‌های سیاه جلوگیری کند.
تحقیقات میدانی خبرنگار ما نشان می‌دهد در بخش تایر سواری نیز مشکلاتی مانند کمبود در بعضی از سایز‌های تایر سواری، مشکلات واردات تایر و همچنین عدم ثبت اسناد تولید و فروش توسط تولیدکنندگان وجود دارد. به طوریکه تایر خودرو‌هایی همچون پراید به طور میانگین ۵۰ درصد گران‌تر از نرخ مصوب در بازار آزاد عرضه می‌شوند.
به گزارش دانشجو به نظر می‌رسد با اشاعه و تسری طرح توزیع سیستمی به بخش تایر سواری، مسئولان می‌توانند از رسیدن کالا به دست مصرف‌کننده نهایی اطمینان یافته و مشکلات موجود در بخش تایر سواری را مرتفع نمایند؛ به عبارت دیگر می‌توان از این طرح به عنوان یک الگوی موفق برای سایر کالا‌های اساسی و همچنین کالا‌هایی که شائبه کمبود آن‌ها در کشور وجود دارد استفاده کرد.