رنسانس قضایی - ٢
گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو_سیده زهرا حسینی؛ اول؛ گفته‌اند که رئیس قوه قضائیه از زندان بازدید می‌کند برای همین بیدارباش اعلام کرده‌اند و لابد آن گوشه و کنار‌ها تذکری هم داده‌اند که کمی سلول را مرتب کنید! ساعت ده‌دقیقه مانده تا یازده شب به وقت بوشهر است و با خود هی کلنجار می‌رود که از کدام دردش بگوید از اینکه ازدواج کرده و دو بچه دارد؟ از اینکه کارگاه تولیدی داشته و فقط تلاش میکرده تا رزق حلال به خانه ببرد؟ یا از اینکه چک‌برگشتی‌اش فقط ۲۰۰ میلیون است و فریب رفیق که نه، اما شریک ناباب‌اش را خورده و راه زندگی‌اش را به زندان رسانده؟ از کدام درد بگوید؟ از اینکه خودش هم نمی‌خواسته حق کسی را بخورد؟
همینطور که با خودش کلنجار می‌رود، هم سلولی‌اش با صدای بلند داد میزند: عجب دل خوشی دارید؟! رئیس قوه قضائیه و زندان؟ تازه اگر هم بیاید که بعید است، نمی‌آید من و تو را ببیند و با ما حرف بزند! بگیر بخواب. دلت را به این چیز‌ها خوش نکن. حرف زندانی خریدار ندارد، اشتباه کرده‌ای، چشمت کور باید چوبش را هم بخوری.
ساعت یازده‌شب، روبروی رئیس دستگاه قضا نشسته و از برگشت خوردن چک دویست میلیونی، نارفیقی شریک و خانواده و دو فرزندش می‌گوید. از کارگاهی که حالا معلوم نیست چه بلایی به سرش آمده و از اینکه بقدر تنبیه، در زندان سر کرده.
ساعت یک صبح است، با خودش می‌گوید: یعنی میشود؟ بخشیده شوم و برگردم به زندگی. هم‌سلولی‌اش دوباره سر می‌رسد: دل خوش کرده‌ای‌ها! نکند فکر کردی، چون روبرویت نشسته، همین فردا آزادت می‌کنند؟ به همین خیال باش هم آزاد می‌شوی و هم پولی می‌گذارند ته جیبت که دوباره کارگاه‌ات را بسازی! خوش خیالی مرض است، بگیر بخواب.
ساعت هفت صبح، فقط صدای تیک و تاک ساعت شنیده میشود. مو‌های دخترش را دم اسبی بسته و پسرش هم لباس نو به تن کرده. ماهی گلی در تنگ، سبزه روی سفره و خنده به لب همسرش است. چند دقیقه دیگر سال را کنار خانواده‌اش تحویل می‌کند. مشمول عفو شده و حالا باید سالش را تحویل کند و از نو زندگی بسازد.
سالهاست که چشم زندانیان به تقویم دوخته میشود برای فرا رسیدن مناسبت‌های ملی و اعیاد مذهبی و منتظرند تا صدای زندان‌بان و شنیدن این جمله: وسایلت را جمع کن، آزادی.
ماه شعبان هم یکی از این مناسبت‌هاست، حتی اگر کرونا یقه کشور را سفت و محکم چسبیده باشد، باز هم خبر موافقت رهبر معظم انقلاب با درخواست رئیس قوه قضائیه و عفو محکومان شنیده میشود، عفوی ویژه و بی سابقه که طبق گفته غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوه قضاییه، ۱۰ هزار زندانی مشمول عفو می‌شوند با این تفاوت که این‌بار این عفو منجر به آزادی همه مشمولین میشود و محکومان جرایم امنیتی کمتر از پنج‌سال نیز شامل این عفو هستند.
همینطور که با خودش کلنجار می‌رود، هم سلولی‌اش با صدای بلند داد میزند: عجب دل خوشی دارید؟! رئیس قوه قضائیه و زندان؟ تازه اگر هم بیاید که بعید است، نمی‌آید من و تو را ببیند و با ما حرف بزند! بگیر بخواب. دلت را به این چیز‌ها خوش نکن. حرف زندانی خریدار ندارد، اشتباه کرده‌ای، چشمت کور باید چوبش را هم بخوری.
ساعت یازده‌شب، روبروی رئیس دستگاه قضا نشسته و از برگشت خوردن چک دویست میلیونی، نارفیقی شریک و خانواده و دو فرزندش می‌گوید. از کارگاهی که حالا معلوم نیست چه بلایی به سرش آمده و از اینکه بقدر تنبیه، در زندان سر کرده.
ساعت یک صبح است، با خودش می‌گوید: یعنی میشود؟ بخشیده شوم و برگردم به زندگی. هم‌سلولی‌اش دوباره سر می‌رسد: دل خوش کرده‌ای‌ها! نکند فکر کردی، چون روبرویت نشسته، همین فردا آزادت می‌کنند؟ به همین خیال باش هم آزاد می‌شوی و هم پولی می‌گذارند ته جیبت که دوباره کارگاه‌ات را بسازی! خوش خیالی مرض است، بگیر بخواب.
ساعت هفت صبح، فقط صدای تیک و تاک ساعت شنیده میشود. مو‌های دخترش را دم اسبی بسته و پسرش هم لباس نو به تن کرده. ماهی گلی در تنگ، سبزه روی سفره و خنده به لب همسرش است. چند دقیقه دیگر سال را کنار خانواده‌اش تحویل می‌کند. مشمول عفو شده و حالا باید سالش را تحویل کند و از نو زندگی بسازد.
سالهاست که چشم زندانیان به تقویم دوخته میشود برای فرا رسیدن مناسبت‌های ملی و اعیاد مذهبی و منتظرند تا صدای زندان‌بان و شنیدن این جمله: وسایلت را جمع کن، آزادی.
ماه شعبان هم یکی از این مناسبت‌هاست، حتی اگر کرونا یقه کشور را سفت و محکم چسبیده باشد، باز هم خبر موافقت رهبر معظم انقلاب با درخواست رئیس قوه قضائیه و عفو محکومان شنیده میشود، عفوی ویژه و بی سابقه که طبق گفته غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوه قضاییه، ۱۰ هزار زندانی مشمول عفو می‌شوند با این تفاوت که این‌بار این عفو منجر به آزادی همه مشمولین میشود و محکومان جرایم امنیتی کمتر از پنج‌سال نیز شامل این عفو هستند.
آمار و ارقام زندانیان ایران
دوم؛ آمار‌ها نشان می‌دهد که تعداد زندانیان در کشور نزدیک به ۲۳۰ هزار است و ایران از لحاظ تعداد زندانیان در مقام نهم جهان قرار دارد، بر اساس این آمار نزدیک به ۳ درصد از زندانیان را، زنان و کمتر از ۰/۵ درصد را زندانیان کمتر از ۱۸ سال تشکیل می‌دهند؛ این یعنی بخش قابل توجهی از جمعیت اصلی زندان مردان، عناصر تشکیل دهنده نیروی کار و چرخ‌دنده اصلی اقتصاد جامعه، هستند.
طبق جدول آمار زندانیان از ۲۳۰ هزار زندانی، ۷۳ درصد به علت فقر، ۵۳ درصد به علت دوست ناباب، ۴۳ درصد به علت کم‌سوادی و تنها ۱۷ درصد به علت رفتار‌های پرخطر زندانی شده‌اند. همچنین ۶۴ درصد زندانیان، متاهل هستند و این یعنی حداقل ۱۰۰ هزار خانوار ایرانی به دلیل محکومیت یکی از اعضای خانواده خود درگیر مشکلات اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی همچون طلاق هستند.
شیوه عفو محکومین
سوم؛ در حقوق ایران برای عفو محکومین ابتدا آماری از تعداد مجرمان و جرم آنها، میزان حق باقی مانده هر کدام از مجرمین، نبود بیم تکرار جرم و یا برهم خوردن امنیت جامعه پس از عفو مجرم و از همه مهم‌تر نداشتن شاکی خصوصی یا جلب رضایت او، جمع آوری میشود. در خصوص ویژگی آخر باید گفت که هر جرم دو جنبه عمومی و خصوصی دارد که جنبه خصوصی جرم منوط به شکایت شاکی خصوصی است که اگر مجرم زیانی به شاکی وارد کرده باشد و این زیان را جبران و یا رضایت شاکی را جذب نکرده باشد نمی‌تواند مورد عفو قرار بگیرد البته که در جنبه عمومی جرم نیز مجرم باید بخشی از مجازات خود را گذرانده باشد و بیم تکرار جرم و یا بر هم خوردن امنیت جامعه پس از عفو وجود نداشته باشد تا بتواند در لیست محکومین مورد عفو عمومی قرار بگیرد.
پس از آنکه تحقیقات لازم صورت گرفت پرونده افرادی که ویژگی‌های لازم برای عفو را داشته اند توسط کارشناسان قوه قضائیه بررسی میشود و در نهایت لیست نهایی محکومین با نظارت رئیس قوه قضائیه تقدیم رهبر معظم انقلاب میشود. این شیوه برای تشخیص محکومین در نظام حقوقی ایران برای عفو عمومی، از نگاه سیاسی و جامعه شناسی نیز نشان دهنده رشد سیاسی و حقوقی جامعه است چرا که نشان می‌دهد مسئولان قضائی متوجه شده اند که جمعیت مجرمین محکوم به حبس در کشور آماری غیر طبیعی دارد و باید طبق توصیه رهبری اقدام به طراحی سیاست‌های لازم جهت کاهش تعداد زندانیان در کشور کنند.
ویژگی‌های عفو نوروزی
چهارم؛ نکته قابل توجه عفو نوروزی قوه قضائیه با موافقت رهبری که تاکنون نیز بی سابقه بوده مشمول عفو قرار گرفتن، محکومان جرائم امنیتی کمتر از پنج سال است و همچنین تعدادی از افرادی که مشمول بخشنامه اسفندماه رییس قوه قضائیه شدند و به مرخصی رفتند نیز دیگر به زندان بازنمی گردند.
پنجم؛ در نظر گرفتن محکومان امنیتی کمتر از ۵ سال اینطور نشان می‌دهد که همه فاکتور‌های موجود در پرونده محکومان مورد بررسی دقیق قرار گرفته و پرونده محکومان امنیتی نیز زیر نظر کارشناسان و مسئولان دستگاه قضایی به صورت جداگانه بررسی شده و در نهایت به این نتیجه رسیده‌اند که محکومان امنیتی نیز شرایط عفو را دارند.
در نگاه دیگر تعداد محکومان عفو شده در یک‌سال اخیر به نسبت سال‌های گذشته بیشتر و قابل توجه بوده که این یعنی مسولان قوه قضائیه به این نتیجه رسیده‌اند که مجازات حبس نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه ممکن است آسیب و مشکلاتی را نیز به دیگر مشکلات و آسیب‌های جامعه اضافه کند چراکه با جرم یک نفر، همه اعضای خانواده نیز درگیر تبعات ناشی از حبس عضو خانواده خود می‌شوند و حتی ممکن است در روند پیگیری پرونده او، خود نیز مستقیما درگیر شوند.
عفو عمومی در نگاه اول این طور جلوه می‌دهد که جنبه بازدارندگی از جرم را ندارد، اما قطعا هدف عفو در معنای کلی تلاش برای بازگرداندن سالم مجرمان به جامعه و شروع زندگی جدید است. قطعا محکوم کردن افراد به تحمل حبس در قانون برای تنبه و بازپروری مجرمین در نظر گرفته شده، اما برای افرادی که امید و امکان بازگشت آنان به جامعه وجود دارد، عفو عمومی یکی از راه‌های شروع زندگی سالم است.
ارسال نظرات