توصیه‌های ضروری راهبردی و اجرائی برای مقابله با همه گیری ویروس کرونا

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، خلاصه سیاست‌های پیشنهادی که دکتر سید علیرضا مرندی رئیس فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران طی نامه‌ای به رئیس دفتر مقام معظم رهبری، سران قوا، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران ارسال کرده است، در ذیل آمده است:
بسم الله الرحمن الرحیم

خلاصه سیاستی ۲
پیشنهادات راهبردی فرهنگستان علوم پزشکی
در فوریت‌های عملیاتی همه گیری بیماری COVID-۱۹

موضوع
«ادامه توصیه‌های ضروری راهبردی و اجرائی برای مقابله با همه گیری ویروس کرونا [۱]»

مقدمه
در این خلاصه سیاستی، در ادامه خلاصه قبلی، ضروری‌ترین موضوعات راهبردی و اجرائی، در شرایط تداوم طغیان ویروس SARS-COV-۲ (منبعد ویروس نامیده می‌شود)، و شیوع بیماری ناشی از آن، COVID-۱۹ (منبعد بیماری نامیده می‌شود) و همه گیری، که در ادامه جلسات کارشناسی با حضور متخصصان، صاحبنظران، و مدیران مرتبط، به اجماع رسیده، بصورت اجمال ارائه شده است. در ضمیمه پیوست، بعضی توضیحات بیشتر به ترتیب ظاهر شدن در متن اصلی آورده شده است.

اهداف

اعتقاد، باور و عمل به تحقق اصل اولویت پیشگیری در سلامت و از جمله همه گیری فعلی و جبران غفلت‌های گذشته
کنترل بیماری از در جامعه ایران از طریق قطع زنجیره انتقال انسان-به-انسان، شامل «کاهش انتشار عفونت در تماس‌های نزدیک (بین بیماران و نزدیکان آن‌ها و کارکنان سلامت)»، «جلوگیری از وقایع تقویت کننده انتقال»، و «کاهش انتشار بیشتر در کشور» (۱)
شناسائی زود هنگام، ایزولاسیون و مراقبت بهینه از بیماران [۲]یافتن پاسخ برای ابهامات و موارد ناشناخته در مورد ویروس و بیماری، تسریع در روش‌های معتبر پیشگیری، تشخیص و درمان، و دستیابی به واکسن
شفافیت در اطلاع رسانی به جامعه در مورد راه‌های ابتلا و نحوه پیشگیری از بیماری و جلوگیری از اطلاعات نادرست و مقابله با آن‌ها
تأمین و تدارک بهنگام داروها، تجهیزات و ملزومات ضروری برای مقابله با همه گیری
به حداقل رساندن آثار و عوارض سوء روانی، معنوی، اجتماعی، و اقتصادی ناشی از همه گیری
ثبت علمی دستاورد‌های ملی حاصله از مقابله با همه گیری جاری برای استفاده مطلوب در آینده

توصیه‌های راهبردی

مدیریت کلان، هدایت و فرماندهی، هماهنگی در سطح ملی، رصد کلان، مداخلات ضروری فعالیت‌های مدیریت بحران در همه گیری جاری و موارد مشابه در آینده، با بهره گیری از تجارب عظیم و فاخر نظام سلامت تنظیم و تدبیر شود. بطور خاص مزایای منحصر بفردی همانند «ساختار منسجم و فراگیر شبکه بهداشت و درمان کشور»، «ساختار قدرتمند ادغام یافته خدمات و مراقبت‌های سلامت در نظام آموزش عالی و پژوهش سلامت»، «دستاورد‌های عظیم نظام سلامت در دفاع مقدس»، «طرح ژنریک داروئی»، «تجارب عظیم و احاطه و تسلط کامل دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی در سراسر کشور بر همه امور سلامتی در محدوده‌های جغرافیائی و جمعیتی حوزه‌های مسئولیتی مرتبط»، «طرح‌های ملی و پر افتخار نظام سلامت در ۴۱ سال گذشته» و استفاده بهینه از همه ظرفیت‌های آنها، مورد تآکید است (۲).
اولویت بهداشت و پیشگیری در تمام سیاست ها، برنامه ها، آموزش ها، اقدامات و نیز در اختصاص منابع و پایش و رصد کلان باید رعایت شود و مورد غفلت قرار نگیرد. فاصله گذاری اجتماعی در سطح خانه و خانواده، ادارات، اماکن عمومی، حمل و نقل عمومی، پایانه‌های مسافرتی، مراکز آموزشی، مراکز سلامتی، و کلیه مصادیق دیگر، با اتخاذ سیاست‌های قاطع و برنامه‌های آموزشی و ترویجی نافذ و اقدامات اجرائی متقن، در اولین مرتبه اهتمام ستاد فرماندهی و مسئولین کشوری و لشکری قرار داشته باشد.

توصیه‌های فوری اجرائی

با در نظر گرفتن معیار‌های علمی روزآمد، آینده نگاری همه گیری، امکانات و منابع نظام سلامت، صرفه و صلاح ملی، نیروی انسانی ورزیده، مراکز معتبر موجود در کشور، سرعت عمل و دقت عمل، دستورالعمل پیشگیری و تشخیص بیماری توسط ستاد مسئول در وزارت بهداشت تدوین و بازنگری مستمر شده، بصورت یکپارچه در سطح ملی تبعیت شود (۳)
بر اساس جمع بندی ستاد علمی مسئول در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دستورالعمل‌های درمان سرپائی و بستری، معیار‌های پذیرش و ترخیص و درمان در بخش مراقبت ویژه و سایر دستورالعمل‌های درمانی ضروری تهیه و بطور مستمر بازنگری شود و ملاک درمان بیماران در مراکز مختلف سراسر کشور باشد. از درمان‌های خارج از پروتکل، جلوگیری شود و نحوه دسترسی مراکز درمانی به منابع دارویی، درمانی، حفاظتی، و تجهیزاتی ضروری و سایر موارد مهم مشخص شود. همچنین منابع مالی مورد نیاز این مراکز در اولین اولویت تأمین و ابلاغ شود.
تدابیر مؤثر و قابل اجرای آموزش مستمر کادر سلامت و مراقبین بیماران در مورد آشنایی با دستورالعمل‌ها و سایر وظایف حرفه‌ای خود، و ضوابط محافظت از خود، همکاران، بیماران و مردم، در شرایط همه گیری، اتخاذ و اجراء شود
مدیریت مدبرانه نیروی انسانی فعال در همه گیری، جلوگیری از خستگی مفرط و فرسایش نیرو‌های خط مقدم ارائه کننده خدمات و مراقبت ها، تأمین ابزار و وسائل محافظت کامل از آنها، پرداخت حقوق و مزایا و پاداش مناسب به آنان و نیز تأمین و ابلاغ اعتبارات لازم برای مراکز فعال در همه گیری.
ارتباط مستمر و مؤثر بین بخش‌های مختلف فعال در درمان بیماران، با استفاده از فضای مجازی و سایر طرق مقتضی برای تبادل تجربیات، انجام مشاوره، هماهنگی فعالیت‌های بین بخشی و سایر موارد ضروری طراحی و مدیریت شود
معاون تحقیقات و فناوری و مدیر کل مرکز مبارزه با بیماری‌ها نیز از اعضای اصلی ستاد مدیریت بحران باشند و در تصمیم گیری‌ها با حق رای مشارکت داشته باشند

سایر توصیه‌های اجرائی

هدایت تحقیقات ضروری همه گیری بیماری COVID-۱۹، بصورت ملی و بر اساس اولویت‌های سلامت جامعه، و با ترجیح تحقیقات چند مرکزی و بین بخشی و با رعایت صرفه و صلاح ملی انجام شود. اخلاق در پژوهش در همه موارد رعایت شود (۴).
کارآزمایی بالینی [۳]در همه گیری ها، خاصه روش‌های درمانی متفاوت از پروتکل اصلی، منحصراً زیر نظر مراکز دانشگاهی مادر (به تشخیص و پس از اخذ مجوز از وزارت بهداشت) و با رعایت جمیع مقررات و ضوابط مربوطه انجام شود و روش‌های درمانی ناشناخته و تجربی و ادعایی و احتمالی و نظایر آن اکیدا ممنوع شود. دستورات طب ایرانی در مورد بهداشت و تغذیه و سلامت روان و نظایر آن نیز مشمول همین بند است و قابل جایگزینی با پروتکل اصلی نیست
تفاوت «قرنطینه [۴]» با «ایزولاسیون [۵]»، و «فاصله گذاری فیزیکی [۶]»، مشخص و به مردم و مسئولین اعلام شود و دستورالعمل‌های پیشگیری در شرایط همه گیری بصورت شفاف برای عموم مردم، خانه‌ها و خانواده ها، مراکز حساس و راهبردی کشور، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، مراکز اداری، مراکز خرید، مراکز فرهنگی و آموزشی، پارک‌ها و سایر مراکز تفریحی، مساجد و سایر اماکن مذهبی، مراکز ورزشی، مراکز نظامی، خانه‌های سالمندان، مراکز بهزیستی، مراکز نگهداری کودکان معلول و نظایر آن‌ها تنظیم و به شکل صحیح آموزش داده شود. برای افراد آسیب پذیر مانند بی خانمان ها، کودکان کار، معتادان، زندانیان و مانند آن‌ها دستورالعمل‌های مناسب تهیه و مسئولیت‌های مربوطه مشخص شود.
کادر پزشکی مشمول نظام وظیفه و کادر پزشکی و پرستاری داوطلب، و سایر افراد، تنها بعد از آموزش‌های مرتبط و ضروری متناسب با وظایف تعیین شده برای آنها، توسط مراجع ذیصلاح برای مشارکت در فعالیت‌های بهداشتی-درمانی بکار گرفته شوند
ضوابط استاندارد راه اندازی و بکارگیری و اداره نقاهتگاه برای بیماران مبتلا به کرونا با جزئیات بصورت استاندارد و علمی تهیه شود و حتی المقدور از مراکزی که استعداد محدود آسایشگاهی دارند برای نگهداری و ادامه درمان استفاده نشود. نیروی انسانی واجد شرایط و تجهیزات و تاسیسات استاندارد و دارو‌ها و لوازم ضروری بصورت استاندارد مشخص و تامین شود.
ضوابط بهداشت اماکن و محیط‌های زندگی بصورت علمی و استاندارد، تهیه و ملاک عمل قرار گیرد. از اقداماتی نظیر سمپاشی معابر و فضا‌های باز، بدون مجوز بهداشتی و رعایت اصول علمی اکیدا اجتناب شود
تب سنجی در معابر و مبادی ورود و خروج برای غربالگری یا اهداف مشابه، همراه با توصیه‌های لازم بهداشتی انجام شود، چه در غیر این صورت با ایجاد ذهنیت کاذب ناقل نبودن، ممکن است باعث اشاعه بیماری شود

ضمیمه:
۱-اصلی‌ترین راهبرد مقابله با همه گیری از طریق ترکیبی از اقدامات بهداشت عمومی، نظیر شناسائی زود هنگام [۷]، تشخیص و اداره بهینه مبتلایان، ایزولاسیون زودهنگام مبتلایان، شناسائی و پیگیری تماس ها، پیشگیری و کنترل عفونت در شبکه مراقبت‌های بهداشتی، اجرای اقدامات بهداشتی برای مسافران، افزایش آگاهی بخشی جامعه و اطلاع رسانی مخاطرات به مردم و سایر اقدامات معتبر قابل انجام خواهد بود.
۲-بعضی از طرح‌های ملی و فراگیر دیگر نظام سلامت که دستاورد‌های فاخر و عظیم سلامتی بدنبال داشته است و تجارب مربوطه قابل استفاده در سیاست گذاری‌ها و فعالیت‌های راهبردی بعدی نظام سلامت و دستیابی به آرمان مرجعیت علمی می‌باشند عبارتند از: «تجربه واکسیناسیون عمومی بر علیه بیماری‌های عفونی واگیر دار [۸]»، «ریشه کنی فلج اطفال [۹]»، «واکسیناسیون عمومی بر علیه سرخک و سرخجه [۱۰]»، «ریشه کنی مالاریا»، «ترویج تغذیه با شیر مادر»، «طرح سراسری پایش فشار خون»، «بیمه همگانی سلامت»، «پرونده الکترونیک سلامت»، «طرح غربالگری الکترونیکی کرونا».
۳- در دستورالعمل‌های پیشگیری و تشخیص و درمان، اولویت ها، روش هائی نظیر تشخیص بالینی محض، تشخیص آزمایشگاهی، تشخیص رادیولوژی، تلفیق روش‌های بالینی و پاراکلینیک، ضوابط تکرار آزمایشات و رادیولوژی، و نیز آزمایشگاه‌های مرجع و هر نوع مسائل ضروری باید با شفافیت ارائه شود
۴- اولویت تحقیقات در درجه نخست بر روش‌های مناسب پیشگیری، در درجه بعد اطلاعات و آمار صحیح و ثبت دقیق موارد بیماری، کارائی روش‌های درمانی، عوارض درمان، جنبه‌های روانی و اجتماعی و معنوی ناشی از همه گیری، شناسائی و گزارش تجربیات موفق مراکز مختلف و سایر مواردی باشد که وزارت بهداشت تعیین می‌نماید

[۱]SARS-COV-۲
[۲]Early detection, isolation and care for patients
[۳]Clinical trials
[۴]Quarantine
[۵]Isolation
[۶]Physical Distancing
[۷]Rapid identification / Early detection
[۸]واکسیناسیون ترکیبی بر علیه سه بیماری عفونی دیفتری، سیاه سرفه و کزاز (diphtheria, pertussis, and tetanus , DPT)
[۹]ریشه کنی فلج اطفال از طریق مایه کوبی سراسری با واکسن خوراکی (OPV)
[۱۰]واکسیناسیون ترکیبی بر علیه سرخک و سرخجه (Measles-Rubella , MR)