تعارض منافع وزارت نفت دلیل اصلی عدم گسترش LPG در خودرو‌ها / درآمد ۱۲ هزار میلیارد تومانی برای دولت با توسعه صنعت اتوگاز

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، در بسیاری از کشور‌های دنیا ازجمله روسیه، انگلستان، ایتالیا، کره‌جنوبی، ژاپن، آلمان، ترکیه و لهستان ال. پی. جی (LPG) به‌عنوان سوخت پاک خودرو‌ها (اتوگاز) استفاده می‌شود. در اواخر دهه هفتاد شمسی در ایران نیز این سوخت به سبد مصرفی خودرو‌های کشور اضافه شد، تولید تجهیزات موردنیاز ال. پی. جی بومی‌سازی گردید و مصرف این سوخت مورد استقبال مردم قرار گرفت. با ورود به دهه هشتاد شمسی سیاست توسعه ال. پی. جی کنار گذاشته شد و جای خود را به سی. ان. جی CNG داد. این تغییر سیاست علاوه بر ضربه زدن به سرمایه‌گذاران این بخش موجب ایجاد بازار غیررسمی برای مصرف این سوخت در خودرو‌ها گردید.

متاسفانه علی‌رغم تمایل مردم به استفاده از سوخت ال. پی. جی در خودرو‌ها و ال. پی. جی‌سوز بودن حدود ۱.۵ میلیون خودرو در کشور وزارت نفت تاکنون برنامه‌ای برای ساماندهی این خودرو‌ها نداشته است و این موضوع چالش‌هایی را در این حوزه ایجاد کرده است.

وضعیت تولید و مصرف ال. پی. جی در کشور
گزارش‌ها حاکی از این است که میزان تولید گاز مایع فشرده (LPG) در کشور به رقم سالانه ۱۷ میلیون تن رسیده است که از این مقدار حدود ۵ میلیون تن آن صادر شده و حدود ۲ میلیون تن آن نیز برای مصرف در بخش خانگی تخصیص داده می‌شود. البته مقدار زیادی از این میزان توسط خودرو‌ها به‌صورت غیررسمی مصرف می‌شود. مابقی ال. پی. جی تولیدی نیز به دلیل عدم توانایی وزارت نفت در صادرات به علت شرایط تحریمی در خطوط لوله گاز طبیعی و مشعل‌ها سوزانده شده و به هدر می‌رود.

اگر برنامه‌های توسعه پارس جنوبی طبق روال اعلام‌شده پیش برود، تولید ال. پی. جی کشور به ۲۲ میلیون تن در سال می‌رسد. با توجه به مشکلات تحریمی در صادرات ال. پی. جی و عدم توسعه پتروشیمی با خوراک مایع برای مصرف آن، درصورتی‌که این سوخت به سبد انرژی حمل‌ونقل کشور وارد نشود، این میزان تولید اضافی هم به خطوط گاز طبیعی تزریق‌شده یا در مشعل‌ها سوزانده خواهد شد.

 

فریدون اسعدی؛ کارشناس انرژی در این رابطه با اشاره به ضرورت توسعه اتوگاز در کشور گفت: متاسفانه وزارت نفت در حوزه حامل‌های انرژی حوزه حمل و نقل برنامه مشخصی ندارد و در این حوزه لازم است، طرح جامع انرژی با حضور کارشناسان خبره تدوین شود تا جهت‌گیری برنامه‌ریزی‌ها به درستی انتخاب شود. البته مجلس در برنامه پنجم الزام تدوین طرح جامع انرژی را تصویب کرد، ولی متاسفانه تاکنون اقدامی برای تدوین آن انجام نشده است.

وی افزود: اصلاح قیمت حامل‌های انرژی یکی از الزاماتی است که به دلیل فقدان یک سبد سوخت متنوع تا کنون با موفقیت اجرایی نشده است. وقتی شما یک سبد سوخت متنوع شامل سوخت‌های ال. پی. جی، سی. ان. جی، بنزین و گازوئیل را داشته باشید، قطعا می‌توانید با بهره‌گیری از سیاست جایگزینی، برای اصلاح قیمت حامل‌ها اقدام کنید.

اسعدی اضافه کرد: برای مثال در صورت تنوع‌سازی سبد سوخت، اگر شما بخواهید قیمت بنزین را به لیتری ۵ هزار تومان برسانید، خیالتان راحت است که مثلا مردم می‌توانند از LPG و CNG به عنوان جایگزین استفاده کنند و آسیب‌پذیری طبقات پایین جامعه از اصلاح قیمت بنزین کاهش می‌یابد.

این کارشناس انرژی گفت: در گذشته بحث استفاده از گاز مایع فشرده LPG به عنوان سوخت خودرو‌ها مطرح بود، اما به دلیل تولید کم این سوخت نتوانستیم از LPG در سبد سوخت کشور استفاده کنیم. در حال حاضر با توسعه فاز‌های پارس جنوبی و افزایش تولید LPG از این فاز‌ها امکان توسعه اتوگاز در کشور وجود دارد.

 

 

۵ دلیل برای اضافه شدن ال. پی. جی به سبد سوخت خودرو‌ها
یکی از راهکار‌های وزارت نفت برای جلوگیری از هدر رفت ال. پی. جی افزودن آن به سبد سوخت خودرو‌های کشور است. مدل‌های متفاوتی برای توسعه صنعت اتوگاز در کشور وجود دارد. برای مثال در برخی کشور‌ها مثل ترکیه ال. پی. جی در خودرو‌های سبک و تاکسی‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد و در برخی دیگر مثل آمریکا این سوخت در اتوبوس‌ها جایگزین گازوئیل می‌شود. به‌طورکلی اختصاص ال. پی. جی مازاد در کشور به خودرو‌های سبک در شهر‌های نزدیک پالایشگاه‌ها و ال. پی. جی سوز کردن ناوگان اتوبوس‌رانی و تاکسیرانی درون‌شهری منافع زیادی را به همراه دارد که عبارت‌اند از:

1) با اضافه شدن ال. پی. جی به سبد انرژی حمل‌ونقل کشور حساسیت مردم به تغییرات قیمت بنزین کاهش خواهد یافت. درنتیجه حتی در صورت تغییر ناگهانی قیمت بنزین به دلیل وجود جایگزین‌های متعدد در سبد سوخت ازجمله ال. پی. جی و سی. ان. جی تجربه تلخ حوادث آبان ماه تکرار نخواهد شد. در حال حاضر کشور روسیه نیز در کنار استفاده از سی. ان. جی به‌عنوان سوخت خودروها، صنعت ال. پی. جی (اتوگاز) را نیز توسعه داده است.

2) به‌طور میانگین قیمت صادراتی هر تن بنزین و گازوئیل نسبت به گاز مایع فشرده ۱۵۰ دلار بیشتر است. به ازای جایگزین شدن هر یک میلیون تن ال. پی. جی به‌جای بنزین و گازوئیل در سوخت خودرو‌ها عددی نزدیک به ۱.۵ هزار میلیارد تومان درآمد برای دولت ایجاد می‌شود. درنتیجه با جایگزینی ۸ میلیون تن گاز مایع با بنزین که هم‌اکنون در خطوط لوله سوزانده می‌شود، از محل صادرات بنزین آزادشده عددی در حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان درآمد برای کشور ایجاد می‌شود علاوه بر این‌که از هدر رفت منابع ملی جلوگیری می‌شود.

3) ال. پی. جی در دنیا به‌عنوان سوخت پاک شناخته می‌شود و آلایندگی بسیار کمتری از بنزین و گازوئیل دارد. با توجه به آلودگی بالای هوای کلان‌شهر‌های کشور استفاده از ال. پی. جی در ناوگان حمل‌ونقل عمومی این شهر‌ها گامی مؤثر در جهت کاهش آلودگی هوا است.

4) این سوخت در کنار برخورداری از ارزش حرارتی بالاتر از بنزین و گازوئیل، به موتور و سر سیلندر نیز آسیب نمی‌رساند و مانند سی. ان. جی هزینه استهلاک خودرو‌ها را افزایش نمی‌دهد. این ویژگی موجب اقبال عمومی به استفاده از این سوخت شده است.

5) تحریم‌ها صادرات ال. پی. جی را به علت خاص بودن کشتی‌ها و نوع بازار‌های آن با مشکل مواجه کرده است، این در حالی است که صادرات بنزین و گازوئیل با سهولت بیشتری در حال انجام است. در این وضعیت یک راهکار بی‌اثر کردن تحریم‌ها و جلوگیری از هدر رفت این منبع باارزش اختصاص گاز مایع به سوخت خودرو‌ها و سپس صادرات بنزین و گازوئیل معادل است.

علی محمودیان؛ رییس اتحادیه کشوری سوخت‌های جایگزین و خدمات وابسته ضمن اشاره به مصارف گاز ال پی جی گفت: با توجه به اینکه گاز ال پی جی در سه حوزه مصارف خودرویی، پتروشیمی و صادرات مورد استفاده قرار گرفته، با مصرف آن در بخش خودرو به ازای استفاده از هر تن بیش از ۵۰۰ دلار، در حوزه پتروشیمی حدود ۴۰۰ دلار و در بخش صادرات حدود ۳۷۰ دلار صرفه جویی صورت می‌گیرد؛ لذا اگر بخشی از گاز ال پی جی در مصارف خودرویی استفاده شود و میزان ما به التفاوت بنزین صادر شود از نظر اقتصاد کلان نیز به نفع کشور خواهد بود.

محمودیان افزود: با توجه به اینکه ۸۵ درصد کپسول‌های ال پی جی قابل عرضه برای مصارف خانگی در بخش خودرو مورد استفاده قرار گرفته باید این سوال را از وزارت نفت پرسید که چرا نباید عرضه و توزیع این گاز ساماندهی شود؟ بسیاری از حوادث ناشی از استفاده از گاز ال پی جی به دلیل شرایط عرضه نادرست آن بوده است.

 

دلیل اصلی عدم توسعه ال. پی. جی در خودروها، تعارض منافع وزارت نفت است
علیرغم وجود مزیت‌های فراوان در استفاده از گاز مایع در خودرو‌ها بازهم وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش برنامه‌ای در این حوزه نداشته و همچنان سوزاندن ال. پی. جی در خطوط لوله با بی‌تدبیری وزارت نفت در دولت دوازدهم ادامه دارد. کارشناسان معتقدند که دلیل اصلی عدم توسعه ال. پی. جی در خودروها، تعارض منافع وزارت نفت در این حوزه است.

با اضافه شدن ال. پی. جی به سبد سوخت خودرو‌ها و قیمت‌گذاری مناسب آن میزان مصرف بنزین کشور کاهش خواهد یافت و وزارت نفت امکان صادرات این میزان بنزین آزادشده را پیدا می‌کند. در صادرات بنزین تنها ۱۴.۵ درصد عواید فروش به وزارت نفت تعلق می‌گیرد، ولی در صادرات ال. پی. جی تمام عایدی صادراتی به وزارت نفت تعلق دارد و این تفاوت در بهره‌مندی از درآمد صادراتی عامل ایجاد تعارض منافع در این موضوع شده است.

با توجه به منافع بسیار اضافه شدن ال. پی. جی به سبد سوخت خودروها، پیشنهاد می‌شود که وزارت نفت با در نظر گرفتن منافع ملی کشور برای توسعه اتوگاز برنامه‌ریزی کند.