آیا «طرح شفافیت» به بن بست رسیده است؟

 به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس یکی از نخستین طرح‌هایی بود که در مجلس یازدهم اعلام وصول شد و بعد از چند ماه بررسی در مرکز پژوهش‌های مجلس و کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس بالاخره روز چهارشنبه گذشته در مجلس به رای گذاشته شد، اما تصویب نشد.

به این ترتیب کلیات طرح اصلاح موادی از آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تحت عنوان طرح شفافیت آرای نمایندگان روز چهارشنبه ۱۵ بهمن ماه با ۱۵۳ رأی موافق، ۶۳ رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع از مجموع ۲۳۴ نماینده حاضر در جلسه علنی رد شد.

آنچنان که رئیس مجلس توضیح داد این طرح نیاز به دو سوم آرای نمایندگان داشت که رأی لازم را نیاورد. بر اساس ماده ۱۱۷ آیین نامه داخلی که نصاب رأی‌گیرى در مجلس، کمیسیون، کمیته و شعبه در موارد مختلف را تعیین کرده، در مورد اصلاح آیین نامه داخلی مجلس اکثریت دو‌سوم نمایندگان حاضر برای به تصویب رسیدن، لازم است. بر این اساس طرح شفافیت آرای نمایندگان تنها سه رای مثبت تا تصویب شدن فاصله داشت.

بلافاصله بعد از رد این طرح خبر از نامه ۵۰ نماینده مجلس به هیئت رئیسه مجلس برای بررسی مجدد طرح شفافیت آرا نمایندگان در صحن علنی مجلس رسید؛ نامه‌ای که در آن علاوه بر درخواست رای گیری مجدد، اعمال ماده ۱۲۰ و ۱۲۱ آیین نامه هم برای طرح پیشنهاد شده بود تا رای گیری هم شفاف شده و به صورت قیام و قعود برگزار شود.

ماده ۱۳۰ آیین نامه داخلی مجلس ناظر بر این است که اگر طرحى مورد تصویب مجلس یا کمیسیون‏‌هاى موضوع اصل هشتاد و پنجم (۸۵) قانون اساسى واقع نشد بدون تغییر اساسى تا شش ماه دیگر نمی‌‏توان آن را مجدداً به مجلس پیشنهاد نمود مگر با تقاضاى کتبى پنجاه نفر نماینده و تصویب مجلس.

همچنین ماده ۱۲۰ می‌گوید: هرگاه حداقل ۱۰ نفر از نمایندگان به ‏جاى استفاده از دستگاه الکترونیکى و یا قیام و قعود رأى علنى با ورقه را تقاضا نمایند. ابتدائاً بدون بحث نسبت به درخواست، رأى‏ گیرى به‌عمل مى ‏آید و درصورت تصویب درخواست، اصل موضوع با ورقه و به‌طور علنى به رأى گذاشته مى‏‌شود.

بر اساس این مواد همچنین اسامى موافقین، مخالفین و ممتنعین و کسانى که در رأى‏ گیرى شرکت نکرده و یا بعد از اعلام أخذ رأى از تالار خارج شده‏ اند، بدون اینکه در جلسه قرائت شود، درصورت مشروح مذاکرات مجلس ثبت مى ‏گردد.

عباس مقتدایی نماینده مردم اصفهان و از امضاکنندگان نامه به هیئت رئیسه برای طرح مجدد شفافیت آرا در صحن علنی مجلس در این مورد می‌گوید: با توجه به اینکه موضوع شفافیت آرای نمایندگان مبحث قابل توجهی در مجلس است و عمده نمایندگان به آن حساسیت لازم را داشتند، اما برخی معتقد بودند طرح موجود نمی‌تواند جوابگوی اهداف شفافیت آرا باشد، اما ما معتقد بودیم طرح فعلی می‌تواند زمینه شفافیت آرا در همین مجلس فراهم کند، اما در نهایت طرح با اختلاف سه رای تصویب نشد.

این نماینده مجلس یادآوری می‌کند: از همان لحظه که عدم رای به طرح در مجلس قطعی شد تعدادی از نمایندگان به این فکر افتادند که با استفاده از ظرفیت قانونی آیین نامه مجددا روند بررسی طرح شفافیت آرا در صحن علنی را پیگیری کنند و به این منظور حدود ۵۰ نفر از نمایندگان با استناد به مواد ۱۳۰ آیین‌نامه داخلی مجلس و همچنین مواد ۱۲۰ و ۱۲۱ آیین نامه‌ای تنظیم کردند.

وی که خود یکی از امضاکنندگان نامه است تاکید می‌کند که این نمایندگان مصرانه به دنبال پیگیری درخواست خود و طرح مجدد شفافیت آرا در مجلس هستند.

مقتدایی همچنین می‌گوید: پیشنهاد برخی نمایندگان این است که رای گیری در این خصوص هم از شفافیت بالایی برخوردار باشد و به همین دلیل در همین نامه با استناد به مواد ۱۲۰ و ۱۲۱ درخواست رای گیری به صورت قیام و قعود را برای طرح شفافیت آرا مطرح کرده‌ایم.

وی درباره تمهیداتی که این نمایندگان برای جلوگیری از تکرار شرایط مشابه و عدم رأی آوری طرح شفافیت آرا اندیشیده‌اند نیز تصریح می‌کند: تلاش کرده‌ایم با مذاکره، طرح را به گونه‌ای تنظیم کنیم که نظر اجماعی درباره آن ایجاد شود.

نماینده اصفهان در پاسخ به اینکه آیا طرح با اصلاحات به صحن برمی‌گردد هم تاکید می‌کند: حتماً حدی از اصلاحات در آن انجام خواهد شد تا نظر نمایندگان جلب شود.

این نماینده مجلس یادآوری می‌کند که شفافیت از مباحث عملیاتی است که نمایندگان مجلس یازدهم دنبال می‌کنند و قطعاً از آن حمایت خواهند کرد.

نماینده اصفهان می‌گوید: آنچه از فضای عمومی مجلس برداشت کردم این است که در اصل شفافیت آرا و نظر مثبت دارند، اما این که کدام طرح رأی بیاورد مورد اختلاف است و تلاش می‌کنیم هم با اصلاحاتی با بالاترین حد اجماع برای موضوع شفافیت پیشنهاد دهیم.

وی می‌گوید: جریان فعالی در مجلس داریم که مطالبه شفافیت آرا که منطبق با مطالبه به حق مردم است را دنبال می‌کنند.

در همین حال محمدحسین فرهنگی سخنگوی هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی روز شنبه ۱۸ بهمن ماه در نشست خبری خود که در مجلس شورای اسلامی برگزار شد توضیح داد که در طرح شفافیت آرای نمایندگان تنها با سه رأی نصاب دو سوم برای این طرح حاصل نشد.

او یادآور شد: برخی روزنامه‌ها نوشتند به دلیل اینکه مغایر آیین نامه بوده رأی نیاورده در حالی که طبق قانون اساسی برای هر آنچه مربوط به آیین نامه است نصاب دو سوم تعیین شده است.

فرهنگی بیان کرد: کسر سه نفر و عدم رأی آوری این طرح به معنی خارج شدن آن از دستور کار نیست و آیین نامه راهکار‌هایی پیش بینی کرده که از آن استفاده می‌شود. همچنین برخی نگرانی‌های نمایندگان هم در بررسی رفع خواهد شد و تلاش مان این است که موضوع شفافیت حتما به نتیجه برسد.

علاوه بر اینکه شفافیت آرا در مجلس یازدهم تنها سه رای تا تصویب فاصله داشت، مخالفت‌ها با کلیات طرح نیز چندان از جنش مخالفت با اصل طرح نبود بلکه مخالفان تاکید داشتند که این طرح نیاز به شفافیت و فراگیری دارد. برای نمونه عبدالحسین روح‌الامینی نماینده مردم تهران در مجلس تاکید داشت: بنده هم با شفافیت آرا موافق بوده و هستم، اما این طرح نیاز به فراگیری و توسعه دارد. مثلا چرا رأی به هیأت دولت باید شفاف باشد، اما رأی به هیأت رئیسه مجلس و کمیسیون‌ها شفاف نباشد؟ رفع معایب و نواقص طرح و کارشناسی قوی‌تر بالاترین رأی را خواهد آورد.

محمدحسین فرهنگی سخنگوی هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی هم در جریان بررسی طرح شفافیت آرای نمایندگان در صحن علنی توضیح داد: طرح شفافیت آراء، یک طرح صیانتی است و می‌تواند باعث افتخار این دوره مجلس و همه نمایندگان شود، اما اگر عباراتی در احکام آن بیاید، می‌تواند باعث ایجاد عوام‌گرایی نمایندگان شود.

پیش از این الیاس نادران گفته بود که تصویب طرح شفافیت آرای نمایندگان دشوار است و همین رای نفی ولو با اختلاف ۳ رای یک نقطه منفی در کارنامه عملکرد مجلس یازدهم محسوب می‌شود و حکایت از همین دشواری دارد، اما تلاش نمایندگان برای بازگرداندن طرح به مجلس نشان می‌دهد این طرح به بن بست نرسیده است.