دانشجو گزارش می‌دهد؛
گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- نرگس مهراجی؛ جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان، هرسال یک تفریح جانانه بود برای همه‌ی بچه‌ها و حتی ما آدم‌بزرگ‌ها، پر از شعف و شادمانی برای سفر به روزگار کودکی. امسال جشنواره بازگشت، اما نه با آن هیجان و هیاهو! راستش جشنواره امسال آن جشنواره همیشگی نبود. حالا سفر به سرزمین خیال به ایستگاه پایانی خود رسید و پروانه‌های زرین این دوره از جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودک و نوجوان بر دوش صاحبانش نشست. حالا که تازه از سفر به سرزمین خیال برگشته‌ایم و هنوز گردو خاک سفر به تنمان است، باید پرسید آیا واقعا در هفته‌ای که گذشت کودکان ونوجوانان به سرزمین خیال سفر کردند یا سرزمینِ بی آب و علف بی خیالی. باید پرسید که لحاظ فرم و روایت، چقدر فیلم‌های راهیافته با شعار این دوره از جشنواره همخوانی داشت؟ با پایان یافتن این دوره از جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودک و نوجوان، کیفیت آثار راهیافته و شیوه‌ی برگزاری این رویداد را از نظر گذراندیم.
سینما سرزمین خیال؛ واقعیت یا هپروت؟
در یک نگاه کلی سینمای کودک و نوجوان، یکی از دستاور‌های سینمای پس از انقلاب بوده که سابقه‌ی آن به دهه ۶۰ باز می‌گردد و در این سال‌ها افت و خیز‌های فراوانی را از سر گذرانده؛ جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودک و نوجوان، یادگاری از دوران پررونق این شاخه از سینماست که امسال سیوچهارمین دوره آن با شعار 《سینما، سرزمین خیال》 به میزبانی اصفهان برگزار شد، اما واقعیت آن است که آثار راهیافته به این دوره از جشنواره چندان با شعار این دوره همخوانی نداشته و می‌توان گفت به طور ویژه‌ای شاهد عنصر تخیل و خیال انگیزی در آثار نبودیم و آن سرزمینی خیالی وحود خارجی نداشت. بیشتر آثار در موضوع اجتماعی ارائه شده بود. آثاری اندیشه‌محور که عناصر و مصادیق شگفتی و فانتزی در آنها محدود و حتی در برخی فیلم‌ها کلیشه‌ای بود. گفتگو با داوران کودک و نوجوان در جایگاه تنها مخاطبان این دوره از جشنواره که توانستند در سالن‌های سینما به تماشای آثار منتخب بنشینند، نشان می‌دهد انتظارات آنها برآورده نشده است.
این ماجرای امسال نیست، سالهاست نتوانسته‌ایم آثار سینمایی فانتزی درخور خواسته مخاطب کودک و نوجوان ارائه دهیم و نمره قبولی را کسب کنیم. با گذشت زمان و دسترسی این‌گروه سنی به تماشای آثار روز بین‌الملل کودک و نوجوان، انتظارات‌شان نیز روز به روز بیشتر شده و این مسئله مسئولیت فیلم‌سازان ایرانی را پیچیده‌تر ساخته. حالا تصور کنید کرونا، این مهمان ناخوانده هم در کنار تمام این مسائل، کیفیت و کمیت آثار سینمایی را تحت تاثیر قرار داده است.
بیشتر فیلم‌هایی که امسال در جشنواره حضور داشتند درباره کودکان بودند تا برای آنها. در تمام ادوار جشنواره این شعار مدام تکرار شده که رسالت این رویداد ساخت فیلم‌هایی برای کودکان است. اما هر سال ما بیشتر به تماشای آثاری درباره کودکان می‌نشینیم. در دسته بندی که برای سینمای کودک ارائه شده از سه نوع اثر نام برده می‌شود: درباره کودکان، برای کودکان و حتی با حضور کودکان.
طبیعتا حضور هیچ کدام از آثار این دسته‌بندی در این جشنواره با ممانعتی روبه رو نیست، اما اگر دنبال تاثیرگذاری هستیم باید فیلمی بسازیم که برای کودکان و نوجوانان باشد. در چنین شرایطی نمی‌توانیم انگشت اتهام را به سمت فیلم‌سازانی دراز کنیم که به ساخت آثاری درباره کودکان اکتفا کرده کرده‌اند. بلکه همه چیز تحت تاثیر نداشتن سیاست‌های مدون در زمینه سینمای کودک و نوجوان است. سیاست‌گذاری‌های نامشخص موجب شده به اعتقاد برخی‌ها اصلا چیزی به نام سینمای کودک و نوجوان وجود نداشته باشد. در مجموع می‌توان گفت امسال آثار بخش سینمای بلند داستانی نظر مخاطبانش را آنگونه که باید و شاید جلب نکرده است.
جشنواره‌ای بدون اکران عمومی
آثار راه یافته به جشنواره امسال، از تاریخ ۱۶ تا ۲۱ مهرماه، در برخی سینما‌های اصفهان (فلسطین و ساحل)، تهران (فرهنگ) و ۲۱ شهر دیگر، اکران شد. جشنواره علاوه بر اکران فیزیکی، به صورت آنلاین و در قالب پلتفرم‌های هاشور و فیلیمو برگزار شد. برنامه‌ریزی ستاد برگزاری به‌گونه‌ای بود که اکران فیلم‌ها تنها مخصوص داوران کودکان و نوجوان بود. یعنی خبری از اکران عمومی فیلم‌ها نبود. براساس مشاهدات خبرنگار خبرگزاری دانشجو در اصفهان، بسیاری از مردم، پس از مشاهده تبلیغات شهری جشنواره که بیشتر در مرکز شهر متمرکز بود، به دو سینمای میزبان جشنواره (ساحل و فلسطین) مراجعه می‌کردند و درمورد روش‌های تهیه بلیت پرس‌وجو می‌کردند، حتی برخی از مدارس جویای سانس ویژه مدارس بودند، اما امسال خبری از اکران عمومی نبود و بسیاری از مردم با این سوال مواجه بودند که جشنواره‌ای که اکران مردمی ندارند، پس به دنبال چه هدفی است و چرا به شکل فیزیکی در حال برگزاری است؟
ستاد جشنواره‌ای که انگار دل و دماغ نداشت
جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودک و نوجوان هرسال حوالی این روز‌ها و هفته ملی کودک در اصفهان برپا می‌شود. جشنواره‌ای که هرسال شهر را با خودش همراه می‌کرد و رویای کودکانه در میان روزمرگی‌ها پررنگ‌تر می‌شد. به همین خاطر شهروندان اصفهان نسبت به این رویداد تاحدودی مطلع‌اند و در حافظه‌ی آنها ثبت شده، اما در چند سال اخیر با توجه به شیوع ویروس کرونا و انتقال جشنواره به همدان، این رویداد تا حدودی به فراموشی سپرده شد و در این دوره به نظر می‌رسید به تبلیغات و فضاسازی بیشتری نیاز باشد.
شیوه تبلیغات ستاد برگزاری جشنواره امسال درجهت فضاسازی شهری به گونه‌ای بود که اگر در این چند روز گذرتان به مرکز شهر و محل اکران فیلم‌ها (خیابان چهارباغ) می‌افتاد شاید می‌فهمیدید رویدادی بین‌المللی و برای کودکان در حال برگزاری ایست. حال هر چه از مرکز دور میشویم و به سمت مناطق جنوبی حرکت می‌کنیم، عملا تبلیغاتی از جشنواره فیلم کودک به چشم نمی‌آید. تعادلی در فضاسازی دیده نمیشد و این یعنی آیا جشنواره صرفا برای بچه‌های بالاشهر است؟ آیا این جشنواره برای مناطق جنوبی اصفهان موضوعیتی ندارد خصوصا در شرایطی که نقش رسانه ملی در انعکاس این رویداد بسیار اندک بود و ممکن بود بیشتر ساکنان اصفهان از طریق تبلیغات شهری در جریان این رویداد قرار گیرند.
از طرفی دیگر در هر دوره از جشنواره، جمعی از کودکان و نوجوانان به‌عنوان داور حضور دارند. سال‌های گذشته این مسئله تنها محدود به استان میزبان جشنواره بود، اما امسال گسترده‌تر برگزار شد و در مجموع ۲۲۲۰ کودک و نوجوان، از ۲۲ شهر کشور متقاضی داوری آثار در سیوچهارمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان شدند. از این تعداد حدود ۷۰۰ نفر متقاضی کودک و نوجوان در فراخوان داوری اصفهان شرکت کردند و ۳۷۰ نفر به صورت حضوری در یکی از سالن‌های اختصاص داده شده فیلم‌ها را تماشا کردند و سایر افراد به‌صورت آنلاین فیلم‌ها را داوری کردند.
اما فراموش نکنیم هدف از این ایده و حضور بچه‌ها به عنوان داور، آشنایی و آگاهی آنها با شیوه تحلیل ابتدایی آثار سینمایی است؛ در سال‌های گذشته حدود یک ماه قبل از برگزاری این رویداد داوران کودک و نوجوان کارگاه‌هایی را در جهت آشنایی با مقوله‌های متصل به سینما می‌گذراندند تا برای داوری آثار پیش زمینه و آمادگی لازم را داشته باشند، اما امسال دبیرخانه جشنواره اصفهان در این زمینه اقدامی نکردد و ما با جمعی از داورانی روبرو بودیم که برخی از آنها درباره روند داوری اطلاعی نداشته و تنها مخاطبانی منفعل محسوب می‌شدند. می‌توان گفت فراخوان داوری امسال عملا به ارتقای شناخت و آگاهی کودکان و نوجوانان از سینما کمکی نکرده است و تنها گزینه‌ای برای انتخاب مخاطبان در جهت تماشای محدود فیلم‌ها بوده است.
روایت یک میزبانی نصفه‌نیمه
جشنواره‌ای بین‌المللی به میزبانی اصفهان برگزار شد، اما آیا عملا اصفهان میزبان تمام و کمال این رویداد بود؟ از سال گذشته و برگزاری برخط جشنواره، دبیرخانه جشنواره در تهران مسئولیت برگزاری برنامه‌های جنبی و کارگاه‌ها، نشست‌های پرسش و پاسخ، نشست‌های تخصصی و اختتامیه را برعهده گرفت و سینما فرهنگ تهران، خانه جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودک و نوجوان نامیده شد. حالا دوسال است که نشست‌های پرسش و پاسخ آثار در سینما فرهنگ برگزار می‌شود. هرچند برنامه‌ای از نشست‌های خبری اصفهان منتشر شد، اما بسیاری از آنها لغو و بخشی دیگر با حضور تعداد معدودی از عوامل حتی گاهی یک نفر برگزار شد. می‌توان گفت سهم اصفهان از این جشنواره تنها برگزاری افتتاحیه و چند نشست پرسش و پاسخ بود. یک میزبانی ظاهری! بسیاری از فعالان حوزه فرهنگ و هنر از این شیوه برگزاری جشنواره گله‌مندند و معتقدند این جشنواره تنها با سرمایه اصفهان در حال برگزاری است و هیچ ثمره‌ای جز برچسب برخورداری برای شهر اصفهان به‌دنبال نداشته است.
المپیاد فیلم‌سازی؛ نقطه قوت این دوره از جشنواره
برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی تخصصی سینما از جمله المپیاد فیلم‌سازی یکی از برنامه‌های اصلی هرساله جشنواره است که توانسته نوجوانان بسیاری از سراسر کشور را در فضایی کارگاهی و گروهی گردهم آورد تا تجربه آموزش سینما را در بهترین مقطع سنی عمر خود تجربه کنند. المپیاد فیلم‌سازی فرصتی برای کشف استعداد‌های ناشناخته و ظرفیتی برای ارائه آثار هنرمندان نوجوان است که تا کنون در این پنج دوره با استقبال خوبی روبرو شده است.
برگزاری المپیاد باعث شده جشنواره بیش از گذشته متعلق به کودکان و نوجوانان باشد و بخشی از خالقان و صاحبان اثر، خود نوجوان‌ها باشند و حضوری فعالانه داشته باشند. رویدادی که در تلاش است جمعی از نوجوانان علاقمند به سینما را به مخاطبانی آگاه‌تر و حرفه‌ای‌تر تبدیل سازد. محتوای ارائه شده در کارکاه‌های المپیاد و فرایند پیشبرد ایده‌ها نشان می‌د‌هند در این بازه چند روزه، چند گام رو به جلو در کنار منتور‌ها و مربیان حرفه‌ای طی می‌شود. المپیاد تنها نقطه‌ی خوب جشنواره امسال است که به نوجوانان فهم عمیق‌تری از سینما را هدیه می‌دهد.
سی‌چهارمین جشنواره فیلم‌های کودک نوجوانان در حالی به ایستگاه پایانی رسید که از اکران مردمی خبری نبود و عملا بر بازگشت رونق به سینما‌ها کمکی نکرد؛ امسال کودکان و نوجوانان بسیاری از قافله جشنواره و سفر به سرزمین نچندان خیالی جا ماندند. تجربه امسال نشان داد جشنواره‌ای که برای تمام کودکان نباشد و تنها به اسم آنها باشد، موفق واقع نخواهد شد.
ارسال نظرات