احیا و مرمت بافت‌های تاریخی یزد با مشارکت مردم / نوسازی آثار تاریخی از اولویت‌های مهم استان

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، یزد اولین شهر خشتی و دومین شهر تاریخی در جهان به شمار می‌رود و بافت تاریخی این شهر به دلیل دارا بودن میراثی جهانی و جاذبه‌های منحصر بفرد به عنوان اولین شهر از ایران در ۱۸ تیر ماه سال ۱۳۹۶ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

گرچه بافت تاریخی یزد پس از جهانی شدن در یونسکو بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و رونق بیشتری پیدا کرد امابرخی از ساکنان قدیمی بومی این نقطه از برخی کاستی‌ها و خدمات شهروندی در آن گلایه دارند در حالی که مسئولان استانی در سال‌های گذشته و حتی پیش از ثبت جهانی هم شعار احیای زندگی در بافت تاریخی و پویایی بافت تاریخی را داشته، اما خودشان هم به اجرای آن اعتقادی نداشتند.

بافت فرسوده شهر یزد قبل از آن که نمود تاریخ و تحولات شهر در گذر زمان باشد، دارای فرهنگ و هویت انسانی است و با دارا بودن ارزش‌ها و ویژگی‌های منحصر به فرد تکرار نشدنی، در حکم سرمایه ملی امروز ما و فردای نسل‌های آینده محسوب می‌شود.

در دهه‌های اخیر با رشد و توسعه سریع شهرنشینی این بافت با مشکلاتی دست به گریبان است که موجودیت و حیات آن را تهدید می‌کند. از این رو مداخله هر چه سریعتر در این بافت به منظور افزایش کیفیت زندگی در آن لازم و ضروری است. برای احیای بافت فرسوده شهر یزد باید راهکار‌های مهمی در زمینه احیای بافت فرسوده بر پایه ضرورت‌های واقعی مدنظر قرار گیرد.

بازدید رئیس جمهور از بافت تاریخی یزد

اخیرا سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور در دوازدهمین سفر استانی خود به یزد سفر کرد و از بافت تاریخی این شهر و برخی اماکن مرمت شده یا نیازمند احیا و بازسازی دارند بازدید کرد.

در این بازدید وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و کارشناسان آثار تاریخی خواستار تسهیل در ضوابط احیا و مرمت بافت‌های تاریخی در راستای افزایش مشارکت مردم و بخش خصوصی در این امر شدند.

رئیس جمهور مردم یزد را مردمی خیر دانست و خاطرنشان کرد: ایرانی‌هایی که خارج از کشور ساکنند همانطور که در بحث سلامت علاقه‌مند به کمک برای کشور بودند برای کمک به میراث فرهنگی هم مشتاق هستند.

رئیسی افزود: بهترین روش برای احیای بافت‌های سنتی و فرسوده روش احیا به کمک خود مردم است که به جای زحمت برای آن‌ها خودشان اینکار را انجام دهند.

بافت تاریخی یزد دچار فرسودگی اجتماعی، اقتصادی و کالبدی شده

یکی از عمده دلایلی که باعث شده بافت تاریخی یزد خالی از سکونت یزدی‌ها باشد و جوانان این شهرستان در این عرصه جهانی سکونت داشته باشند دیدگاه‌های نادرست و ضعف مدیریت و در عین حال افراطی عده‌ای در سازمان میراث فرهنگی در دهه‌های گذشته است که باعث شده در بافت تاریخی یزد مخروبه‌های با قابلیت جرم خیزی داشته باشیم.

مسعود کوچک زاده؛ استادیار دانشکده معماری، بافت تاریخی شهر یزد در این باره می‌گوید: به رغم مساحت قابل توجه و قابلیت‌های ویژه بسرعت در حال تخلیه شدن از جمعیت جوان و بومی است. این امر زمینه فرسودگی جمعیتی بافت و به طور خاص حاکمیت ساختار سنی سالخورده را فراهم کرده است. جایگزین این جمعیت، اما مهاجرانی هستند که احساس مسئولیت و وظیفه کمتری نسبت به حفظ محلات بافت قدیم و ارزش‌های آن دارند.

به عقیده وی، بافت تاریخی یزد دچار فرسودگی اجتماعی، اقتصادی و کالبدی- کارکردی با توجه به گرایش‌ها و ارزش‌های مورد پذیرش جوانان است، اما دارای ارزش اجتماعی- فرهنگی، متعددی برای سکونت قشر جوان است که در فرایند هویت یابی جوانان به عنوان محیط زندگی آن‌ها مؤثر باشد.

سکونت در بافت تاریخی به آرامش که از نیاز‌های اساسی بشر است نیاز دارد و آرامش در سایه امنیت است. بافت تاریخی به دلیل تعدد واحد‌های مخروبه و متروکه که محل تجمع معتادان و بزهکاران شده، به اذعان بسیاری از مردم، امنیت و آرامش ندارد و به عنوان مهم‌ترین مشکل تلقی می‌شود.

بافت تاریخی یزد در دست غیربومی‎‌ها

محمدصالح جوکار، رئیس مجمع نمایندگان یزد در نشست شورای توسعه گردشگری استان یزد می‌گوید: تشکیل شورای توسعه گردشگری استان یزد، گامی در مسیر توجه بیشتر و جدی‌تر به بحث گردشگری است.

رئیس مجمع نمایندگان یزد با بیان اینکه یزد ظرفیت بسیار خوبی در حوزه گردشگری دارد و تا سال ۹۸ هم سرمایه گذاری و هم فعالیت‌های عمرانی مرتبط با حوزه گردشگری در استان یزد سیر صعود داشت، می‌افزاید: پس از شیوع کرونا و اعمال محدودیت‌ها و کاهش ناگزیر سفرها، این روند سیر نزولی به خود گرفته است.

وی ادامه با تاکید بر اینکه حمایت از صنعت گردشگری در شرایط فعلی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، عنوان می‌کند: موضوع بسیار مهمی فعلی این است که نباید در الفاظ و استناد گیر کنیم، زیرا به نظر می‌رسد از قوانین ظاهری درست کرده ایم و حاضر نیستیم مسائل را حل کنیم.

جوکار با بیان اینکه متولیان بوم‌گردی‌های استان یزد اغلب غیربومی و غیریزدی هستند، عنوان کرد: این اصلاً معنی ندارد که بافت تاریخی یزد در دست غیریزدی‌ها باشد و شهروندان خودمان سهمی در این مدیریت ندارند و این موضوعی است مردم بافت تاریخی نسبت به آن گلایه‌های بسیاری دارند.

یزد، سال ۱۳۹۶ به‌عنوان نخستین شهر تاریخی ایران و بیست‌ودومین اثر تاریخی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. ۱۹۵ هکتار از بافت تاریخی شهر یزد ثبت جهانی و ۷۵۵ هکتار ثبت ملی شده است.

این شهر با دارا بودن وسیع‌ترین بافت تاریخی و فرسوده توجه ویژه‌ای می‌طلبد، شهر جهانی یزد به عنوان یکی از مکان‌های ارزشی همواره در طول سال‌ها پذیرای گردشگران داخلی و خارجی است و یکی از اولویت‌های مهم استان یزد حفظ و نوسازی آثار تاریخی ارزشمند شهر است.