به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، سفر پوتین به تهران در شرایطی انجام می‌شود که دو کشور روسیه و ایران زیر فشار‌های اقتصادی و سیاسی غرب قرار دارند. جنگ اوکراین، روسیه را از نظر سیاسی در سطح بینالمللی منزوی کرده و منجر به اعمال تحریمهای اقتصادی بیسابقهای از سوی غرب و متحدانش علیه این کشور شده است. جمهوری اسلامی ایران نیز که در پی خروج دولت سابق آمریکا از برجام زیر فشار‌های اقتصادی و سیاسی گستردهای قرار گرفت، در پی ناکامی مذاکرات احیای برجام، با دور جدیدی از فشار‌های سیاسی و اقتصادی از سوی آمریکا مواجه شده است.
با توجه به تداوم جنگ در اوکراین و احتمال شکست کامل مذاکرات هستهای، به نظر میرسد چشمانداز این فشار‌ها نیز افزایشی است. در چنین شرایطی، هر دو کشور ایران و روسیه کاهش اثرات این فشار‌ها را در پیگیری سیاست «نگاه به شرق» جستجو می‌کنند. در سیاست نگاه به شرق جمهوری اسلامی ایران، روسیه جایگاه بسیار برجستهای دارد و در مقابل، جمهوری اسلامی ایران نیز در سیاست نگاه به شرق روسیه از اهمیت زیادی برخوردار است.
علاوه بر اینکه مواضع جمهوری اسلامی ایران در ضدیت با غرب و مخالفت با نظم بینالمللی تکقطبی مورد پسند روسیه است، بعد از جنگ اوکراین، روسیه به ایران بهعنوان کریدور بسیاری مهمی برای کاهش پیامد‌های تحریمهای غرب و متحدانش نگاه میکند. جمهوری اسلامی ایران نیز با مواضع روسیه در مورد نظم بینالمللی موافق است و تمایل به استفاده از فرصتهای موجود همکاری با روسیه برای کاهش فشار‌های غرب علیه خود دارد.
علاوه بر این، در جریان سفر پوتین به تهران قرار است در چارچوب مذاکرات آستانه نشستی میان روسای جمهوری ایران، ترکیه و روسیه برگزار شود؛ که با توجه به بحثها در مورد احتمال کاهش حضور روسیه در سوریه با توجه به درگیری این کشور در جنگ اوکراین و احتمال انجام عملیات جدیدی از سوی ترکیه در شمال سوریه اهمیت بسیار زیادی دارد.
حضور پوتین در تهران در شرایطی که روسیه در حال پیشبرد سیاستی توسعهطلبانه در اوکراین است، برای جمهوری اسلامی ایران که همواره مخالف هرگونه تجاوز به استقلال و حاکمیت دولتها در هرجای جهان بوده، وجهه بینالمللی مطلوبی ندارد. البته اینکه حضور پوتین در چارچوب مذاکرات آستانه و با مشارکت رئیس جمهور ترکیه خواهد بود، تا حدودی قابل توجیهتر است. با وجود این، به نظر میرسد مقامات کشورمان بهتر است در برخورد با پوتین، فاصلهشان را با او حفظ کنند و بهگونهای نشان دهند که مخالف جنگ اوکراین هستند. نمایش نزدیکی و دوستی جمهوری اسلامی ایران با روسیه پوتین در شرایط کنونی نه تنها امتیازی برای کشورمان ندارد، بلکه ضرر هم دارد.
ضمن اینکه باید در مورد ظرفیتهای واقعی ایران و روسیه برای کمک به یکدیگر در راستای مقابله با فشار‌های غرب واقعبین بود. روسیه و ایران اقتصاد‌های مشابهی دارند و در بازار انرژی رقیب یک‌دیگرند. تجربه تحریمها علیه جمهوری اسلامی ایران نشان داده برخلاف چین، روسیه از اراده و ظرفیت اقتصادی چندانی برای کاهش فشار‌ها علیه ایران برخوردار نبوده است. در شرایطی که خود روسیه با تحریمهای شدید بینالمللی مواجه است، طبیعی است که این ظرفیت حتی کمتر نیز شده است؛ هرچند ممکن است اراده روسها بیشتر شده باشد.
کاهش حضور روسیه در سوریه ممکن است امکان بازیگری بیشتری برای ایران فراهم کند، اما هزینههای ایران در سوریه را به شدت بالا خواهد برد. بنابراین، به نظر میرسد به نفع ایران نیست که روسیه از سوریه خارج شود یا حضور خویش را در این کشور به شکل قابل توجهی کاهش دهد. البته بهترین سناریو این است که در جریان نشست روسای جمهوری ایران، ترکیه و روسیه در تهران، طرفین به راهحلی پایدار برای پایان دادن به بحران سوریه پیدا کنند.
سیاست خاورمیانهای روسیه در دوران پوتین مبتنی بر روابط متوازن با کشور‌های منطقه بوده است. به نظر میرسد با توجه به فشار‌های غرب علیه روسیه و مواضع ملایم و بیطرفانه کشور‌های منطقه در واکنش به حمله روسیه به اوکراین، روسها مصمم به پیگیری پرقدرتتر این مسیر هستند. روسیه بیش از گذشته به همکاری عربستان سعودی و متحدانش برای تنظیم بازار نفت نیاز دارد. جلوگیری از حمایت تسلیحاتی اسرائیل از اوکراین برای روسیه بسیار مهم است و این نیازمند توجه مسکو به منافع این رژیم در منطقه است. حفظ و تقویت روابط با ترکیه نیز برای روسیه اهمیت فروانی دارد. بنابراین، سیاست خاورمیانهای روسیه، قرارگرفتن در یکطرف رقابتهای منطقهای نیست.
ارسال نظرات