دست‌های پشت پرده مانع از ساخت راه آهن رشت به آستارا می‌شود / تکمیل کریدور شمال به جنوب از نان شب واجب‌تر است + فیلم

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- مهران شفاعتی؛ طی هفته‌های اخیر پوتین؛ رئیس جمهور روسیه به ایران سفر یک روزه‌ای داشت. این درحالی است که با تحریم روسیه توسط غرب، بسیاری از کالا‌های ضروری و مورد نیاز مردم این کشور، دیگر توسط کشور‌های اروپایی تأمین نمی‌شود و به نظر می‌رسد که روسیه به بازار ایران نیاز پیدا کرده است و به طور کلی فرصت تجاری بسیار خوب و جدیدی در جهت صادرات برای تجار ایرانی فراهم شده است.

با توجه به مطالب مطرح شده بخش دوم گفتگوی ما با احمد صالحی؛ کارشناس مسائل اقتصادی با موضوع بررسی رابطه اقتصادی ایران و روسیه تقدیم شما می‌شود.
ما شاهد سفر یک روزه پوتین به ایران بودیم، هم زمان روسیه هم درگیر جنگ با غرب است و شرایط به گونه‌ای شده که ایران و روسیه در یک سطح ذیل تحریم‌های غرب و آمریکا قرار گرفتند. شما این سفر یک روزه را چه طور ارزیابی می‌کنید؟
من نگاهم به این سفر یک روزه نه بحث سوریه است، چون تخصص ندارم و نه بحث ژئوپلتیک اوکراین است که ما پهپاد بفروشیم یا نفروشیم و نه مناسبات نظم جهانی. من اتفاقا این سفر را در راستای پیگیری سفر‌های قبلی می‌بینم، یعنی در چهار یا پنج ماه گذشته آقای نوواک؛ رئیس کمیسیون مشترک ایران و روسیه هستند و معاون نخست وزیر با هیئت تجاری بزرگی به ایران آمدند. از طرف ایران از رئیس سازمان توسعه تجارت با هیئت‌های تجاری بزرگی به روسیه رفتند و معاونت ریاست جمهوری روسیه رفتند. برخی از وزرای ما مثل وزیر کشاورزی، وزیر اقتصاد، وزیر ارتباطات و ... سفر‌های متعددی همین طور از روسیه، رئیس مرکز صادرات و واردات روسیه و رئیس بزرگترین بانک روسیه و سفر‌های آقای پوتین، نقطه‌ای بود.
مثلا همین تفاهم ۴۰ میلیارد دلاری که در حوزه نفت و گاز انجام شده، من چند کلمه‌ای هم در باره این موضوع بگویم. عده‌ای معتقدند چه کسی داده و چه کسی گرفته و من هم معتقدم ممکن است دروغ باشد و ممکن است نباشد. چه طور می‌توانیم ارزیابی کنیم از سابقه. سال گذشته ابتدای همین سال میلادی، یک قرارداد ۴ میلیارد دلاری براساس تفاهمات قبلی در حوزه نفت و گاز بین ایران و روسیه منعقد شد. برای سرمایه گذاری طرف روس در خوزستان در حوزه صنعت نفت ما برای چاه‌های نفت که الان تجهیزاتش در حال نصب است. خط اعتباری ۴ میلیارد دلاری بود که آن هم در نیروگاه سیرک، پروژه پیشرفت فیزیکی دارد و انجام می‌شود ممکن است شما بگویید الان یک ماه هم تاخیر دارد، ولی درحال انجام است. در فضای واقعی نباید از یادمان رود که ۳ میلیون و خرده‌ای میلیارد دلار توتال در ایران سرمایه گذاری کرد و کار را رها کرد و رفت. یعنی اگر امروز فرانسه بخواهد با ما تفاهم ببندد و راجع به ۴۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری نفت و گاز این تردید و شک محلی از اعراب دارد، درست است، چون شما می‌گویید رکوردی که من از شما دارم رکورد و سابقه خوبی نیست و تو قبلاً قرارداد بستی و رها کردی و رفتی یک بار ۲۰ سال پیش و یکبارچهار سال پیش این کار را کردی. در حوزه خودرو دو بار این کار را کردی یعنی پر است از بدعهدی فلذا اگر یک تفاهم ۳۰، ۴۰ میلیارد دلاری ما با فرانسه ببندیم و کسانی این نقد را بکنند که نمی‌شود رویش حساب کرد نقد درستی است.
اما درباره روسیه در حوزه نفت و گاز درست نیست حالا ممکن است کسی بگوید نیروگاه بوشهر، چون مرتبط می‌دانم عرض می‌کنم یا مثلا تحویل سامانه اس ۳۰۰ من قبلا عرض کردم، شما ببینید رفتی یک سلاح راهبردی از روسیه خریدی به ذهنت خطور نکرده که به آمریکا بگویی به من بده، گفتی این چه جای سخن است آمریکا که معلوم است نمی‌دهد، چون سلاح‌های راهبردی برای این ابرقدرت‌ها خیلی ناموسی دارد. ولی روسیه گفته می‌دهم بلافاصله ما تحریم تسلیحاتی شدیم افت و خیز هم دارد روسیه خودش را یک قدرت بین المللی می‌داند خودش را در خدمت ما نمی‌داند ما هم قرار نیست در خدمت او باشیم ما اگر حرفی می‌زنیم می‌گوییم الان منافع ما با هم اورینته شده است با تاخیر به ما داده، ولی داده سلاح راهبردی را داده که ما حتی به ذهن مان خطور نکرده از آمریکا بخواهیم.
نیروگاه اتمی یک پروژه راهبردی در حوزه اقتصاد است و ساخت آن طولانی شده به دلیل اینکه من قبلا هم عرض کردم زیمنس آن را ساخته است. اگر آلمانی‌ها با ما قرارداد ببندند یا تفاهم نامه ۴۰، ۵۰ میلیارد دلار در حوزه انرژی و … امضا کنند، ما باید با دیده تردید نگاه کنیم بگوییم ما را رها کردی و رفتی و ما کلی هزینه دادیم سر این نیروگاه که سیستم‌های شرقی روسی به سیستم‌های زیمنس نخورد و بعد از چندین سال تلاش همه را دور ریختند به قیمت آهن قراضه و دوباره انگار نیروگاه ساختند. برنامه نویس‌ها و کسانی که پروژه ساختند می‌دانند از صفر یک چیزی را ساختند راحت‌تر است از چیزی که ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و بخواهی برگردی به ۲۰ درصد و فقط ساختمانش را نگاه داری و از اول طراحی خودت را به آن بخورانی و سیستم خودت را نصب کنی و جلو بیایی. تازه همان هم ما رقم هنگفتی را به روسیه بدهکاریم و پولش را هم ندادیم بعد می‌گوییم که روس‌ها بد عهد هستند. من این طوری نمی‌بینم البته دنبال منافع شان هستند این را من به رسمیت می‌شناسم ما هم باید زرنگ باشیم و جیب مان را سفت بچسبیم حواس مان هم باید جمع باشد حتما روس‌ها دنبال این هستند که در قرارداد اقتصادی شان سر ما کلاه بگذارند و من بدبینانه‌ترین حالتش را می‌گویم.
من همین الان از شما می‌پرسم مشتریان نفت روسیه که از آن درحال حاضرنفت نمی‌خرند اگر الان به سراغ دولت انقلابی ما بیایند بگویند نفت به ما بده ما با التماس می‌خواهیم بفروشیم آن‌ها نمی‌خرند، ولی اگر این اتفاق بیفتد ما به آن‌ها نفت نمی‌فروشیم بینی و بین الله اروپایی‌ها اگر بخواهند نفت ایران را با نفت روسیه جایگزین کنند ما می‌فروشیم یا نمی‌فروشیم؟ حتما می‌فروشیم. آن وقت این به معنی این است که ما یک دیو هستیم یا یک قدرت شرور که با روسیه این کار را کردیم و خنجر را از پشت زدیم. من یک مثالی قبلا در فضای مجازی زدم و برخی توقع دارند رابطه‌ای که روسیه می‌خواهد با ایران داشته باشد مثل رابطه زهیر با امام حسین علیه السلام باشد، چون زهیر بدن خودش تیر‌هایی که عمر بن سعد پرت کرد زمان نماز خواندن امام را گرفت که حضرت تیر نخورد بعد دو تا تیر را اگر جا خالی می‌داد الان چنین نقشی را برای روسیه برخی قائلند. می‌گویند آن عمربن سعد که آمریکاست پنج تا تیر زده و روسیه فقط دو تا از تیر‌ها را گرفته و سه تا هم که زهر آگین بوده را جا خالی داده و به چشم ما خورده است پس روسیه بد است. صحنه را ببینید که آمریکا تیر زده و اتهام روسیه این است که همه تیر‌ها را خوب نگرفته است. حالا باشد این بد است پس برویم در بغل آن یکی. می‌بینید چه قدر کاریکاتوری است این صحنه‌ای که الان برخی تصویر می‌کنند. ضمن اینکه من معتقدم آن چیزی که برای اقتصاد ایران زهرآگین بود قطعنامه شورای امنیت نبود، من نمی‌خواهم به این بحث وارد شوم و همه بهتر می‌دانند که تحریم نفت یا تحریم سوئیفت که تحریم‌های یک جانبه آمریکا بود به اقتصاد ایران آسیب جدی زد که آقای ظریف می‌گفتند اگر تحریم‌های سازمان ملل با برجام ملغی بشود این تحریم‌های آمریکا تکه پاره‌ای از کاغذ بیشتر نخواهد بود و در مجلس این را گفتند در حالی که همه می‌دانند آنی که موثر است تحریم یک جانبه سوئیفت و نفت است که از طرف آمریکا اعمال شده و تحریم‌های دیگر زهری ندارند یعنی ۱۹۲۹ بالاترین چیزی که در آن نوشته این است که اگر یک کانتینر یا کشتی داشت به مقصد ایران حرکت می‌کرد و وسط راه کشور‌هایی که در آن مسیر قرار دارند اگر شک کردند که تجهیزات دو آلیزه با کاربرد دوگانه در این کشتی وجود دارد می‌توانند این کشتی را متوقف و بازرسی کنند تا یک ماه هم نگه دارند در حالت‌هایی هم اگر تشخیص دادند مصادره کنند. این اصلا به اقتصاد آسیبی وارد نمی‌کند. این ادبیات و این قطعنامه حالا اینکه این زیر ساخت شده که تحریم‌های دیگری بدهد من کاری ندارم، آن هم حرف غلطی است، چون تحریم‌های یک جانبه آمریکا به اقتصاد ایران آسیب زده و لذا من معتقدم که در تعاملات اقتصادی بین ایران و روسیه فرصت‌های عجیب و غریبی امروز نهفته است که باید آن فرصت‌ها را دربیابیم و البته نظرات منتقدان را هم بشنویم به خاطر اینکه روسیه یک قدرت اقتصادی است که به دنبال منافع خودش است.

ما شاهد این بودیم که رئیس بانک مرکزی کشور گفتند قرار است دلار از مبادلات ایران و روسیه حذف شود به نظر شما انجام این کار می‌تواند نقشی را در تضعیف دلار در سطح بین الملل ایفا کند؟
پروژه دی دلارزایشن که در سطح بین المللی دارد پیاده می‌شود تقریبا ایران هیچ جایی از آن وجود ندارد. حجم اقتصادمان اقتصاد بزرگی نیست. من همیشه می‌گویم وفادارترین مدیران در دنیا به دلار آمریکا، مدیران ایران بودند. به خاطر اینکه تا زمانی که آمریکایی با لگد ما را از سوئیف بیرون نینداخت. ما بیرون نیامدیم اراده‌ای به خرج ندادیم که بیاییم بیرون در حالی که امروز یک سری از کشور‌ها در دنیا، چون خودش بحث بسیار مفصلی است خیلی دوست دارم مناظراتی در این زمینه برقرار بشود و گفتگو‌های سازنده داشته باشیم. به این بسنده می‌کنم که کشور‌هایی در دنیا مثل چین، ترکیه و روسیه مثل برخی از کشور‌های آمریکای جنوبی و حتی برخی از کشور‌های آفریقایی به این سمت رفتند. حتی شما در پیمان‌های پولی کشور‌هایی مثل قطر، کره جنوبی و هند را هم می‌بینید بحث مفصلی است. این طوری به شما بگویم گاو آمریکا یعنی عربستان سعودی هم متوجه شد و چند وقت پیش اعلام کرد که ما نفت را که کسر بزرگی از نفت شان هم الان به یوآن چین می‌فروشند. این یعنی کنار گذاشتن دلار. روسیه هم از سال ۲۰۰۱ خیلی پیشتاز بوده در این زمینه یعنی تبدیل ذخایر ارزی روسیه به طلا و چینی‌ها از سال ۲۰۰۸ شروع کردند و امروز از ۶۳۰ میلیارد دلار ذخایر ارزی روسیه ۱۶، ۱۷ درصد فقط دلار است و اتفاق بزرگی است. مثلا روابط تجاری بین روسیه و چین براساس گزارش آی ام اف در سال ۲۰۱۵، ۹۲ درصد با دلار انجام می‌شده و در سال ۲۰۲۰ یعنی دو سال پیش این عدد به ۴۶ درصد رسیده است. گام‌هایی عملیاتی روسیه در این زمینه برداشته و سال ۲۰۱۹ دولت روسیه یک طرحی را رونمایی کرد به نام دلار زدایی از کل اقتصاد در سال ۲۰۲۴ و همان طور که عرض کردم در این زمینه قدم‌های اجرایی برداشتند مثلا نظام پرداخت که روسیه در حوزه توسعه اقتصادی اورسیا دارد که بخشی زیادی از فرصت‌های اقتصادی ما در این اتحادیه نهفته است که من راجع به آن صحبت نکردم، اما در رابطه با ایران هم خیلی با تاخیر و هم خیلی دیرهنگام این کار دارد انجام می‌شود فلذا عملیاتی از نظر من خواهد بود به خاطر اینکه روسیه نشان داده که در این حوزه می‌تواند عملیاتی کار کند.
البته گیر و گرفتاری‌هایی وجود دارد مهمترین گرفتاری این است که تراز دو کشور بالانس نیست یعنی حدودا سه میلیارد دلار کالا از روسیه می‌آیدو ایران که عمدتا گندم و غلات و ... است یک میلیارد دلار کالا از ایران می‌رود روسیه حل این مشکل در راستای منافع اقتصادی ماست چه طوری طرف روس هم در دولت هم شبکه بانکی و هم بخش مرکز صادرات و واردات و بخش‌های خصوصی روسیه لیست‌هایی را دادند گفتند برای اینکه ما بتوانیم با پول ملی کار کنیم باید این تجارت را بالانس یعنی دو میلیارد دلار صادرات ایران به روسیه را باید افزایش دهیم، چون وقتی بالانس می‌شود صادرات و واردات دو کشور نسبت به همدیگر با پول ملی خیلی راحت می‌شود کار کرد بالانس هم نباشد راهکار‌هایی وجود دارد که خدمت تان عرض می‌کنم. طرف روس این لیست‌ها را داده به طرف ایران به شدت تجار بررسی و کار می‌کنند روی این لیست‌ها و من خواهش می‌کنم تمام کسانی که فکر می‌کنند توانایی صادرات به روسیه دارند به خصوص در حوزه‌هایی مثل محصولات کشاورزی که صادرات مان سنتی بوده در حوزه مصالح ساختمانی، مصالح ساختمانی را هم به پنج گروه تقسیم می‌کنم، یک متریال خام مثل سیمان و گچ و ... حالا آهن که خیلی نمی‌توانیم صادر کنیم به خاطر مصارف داخلی مان، دو کارگروه تجهیزات ساختمانی مثل ارکان یعنی در حوزه تهویه مثل آسانسور و پله برقی و چیلر و ...، سه در حوزه الکتریال و لایتینگ یعنی تجهیزات برقی و روشنایی مثل سیم و کابل و چراغ ...، چهار در حوزه کوتینگ یعنی انواع رنگ‌ها روکش‌های شیمیایی و ... و پنج در حوزه نازک کاری مثل موکت، سرامیک و آجر و ... کاغذ دیواری و کابینت و شیشه و ... در این حوزه، چون وزن می‌گیرد به خودش در صادرات. در حوزه پتروشیمی و محصولاتش که ایران صادرکننده به روسیه است و در حوزه لوازم خانگی این سه حوزه این‌ها وزن خواهند گرفت، ولی در بقیه حوزه‌ها کسانی که می‌توانند توانایی صادرات را دارند این کار را انجام دهند، چون طرف روسیه الان فهرست‌هایی را دادند به طرف ایران که تامین کنندگان معتبر، چون یک باری هم این فرصت را داشتیم وقتی ترکیه رابطه اش با روسیه به هم خورد برایمان ایجاد شد زدیم خراب کردیم الان به خاطر همین خیلی مهم است که مدیران دولتی تمرکز کنند روی اینکه ارتباطات دقیق یعنی تامین کنندگان دقیق قابل اتکا مورد اطمینان وصل شوند به طرف روسیه و این بازار را خراب نکنند و اگر یک بار برویم آنجا کلاهبرداری کنیم جنس بی کیفیت بدهیم بازار را خراب کنیم این فرصت تاریخی را از دست دادیم. ولی طرف روسیه گفته این لیست‌ها بیاید برای اینکه این سه به یکی که الان هستیم بشویم سه به سه که بتوانیم با پول ملی کار کنیم. برای حالتی هم که بالانس نباشیم باز نکات دیگری در دستور کار است که من از ذکر آن‌ها اگر اجازه بدهید خودداری کنم.

موضوع آخر ما همین بحث کریدور شمال به جنوب است بحث راه آهنی است که در آستارا ساخته نشده و مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد این کریدور از روسیه شروع می‌شود و تا هندوستان هم ادامه پیدا می‌کند و بخش بزرگی از این مسیر از ایران می‌گذرد. البته طبق گزارشاتی که رسید در هفته‌های اخیر اولین محموله ترانزیتی چند وجهی از طریق همین کریدور کار خودش را آغاز کرده. به نظر شما این مسیر چه نقشی می‌تواند در راستای افزایش مسیر‌های ترانزیتی در ایران و ارز آوری در ایران و به طوری کلی روابط اقتصادی ایران و روسیه ایفا کند و مشکلاتی هم که در این حوزه به نظرتان می‌رسد بفرمایید.
راه بزرگترین سازه تمدنی بشر است و توسعه همواره مقارن بوده با توسعه در راه‌ها همین امروز هم که برای آینده صحبت از هوش مصنوعی و فایو جی و اینترنت و ... می‌شود در توسعه کسانی پیشتاز خواهند بود که در آن حوزه‌ها پیشتاز باشند به این دلیل است که ارتباط برقرار می‌کند. حالا ارتباط در طول چهار پنج هزار سال گذشته راه فیزیکی بوده و الان راه مجازی اضافه شده است. نکته دوم این است که هندوستان روابط خودش با روسیه را حداقل تا سه چهار دهه آینده حفظ خواهد کرد چراکه ارتش هندوستان تجهیزاتش روسی است. این کریدوری است که از دریای خزر به آستارا می‌رود، همان من درآوردی جایگزینی است که ما الان با وضع موجود که راه آهن نیست، استفاده می‌کنیم.
هندوستان ارتشش روسی است بنابراین شما می‌بینید در مناسبات اخیر که هند را اگر بخواهی تقسیم بندی کنی در اردوگاه شرق رقیب چین است و در اردوگاه غرب تقسیم بندی می‌شود، ولی در اوکراین دیدید که چه مواضعی درباره روسیه گرفت و مواضع مثبت به نفع روسیه گرفت و این موضوع برای همه عجیب بود، ولی عجیب نیست. هندوستان در درگیری امنیتی با پاکستان ارتش برایش خیلی مهم است و ارتشش هم کلا روسی است. از این جهت برایش مهم است که ساپورت روسیه را روی تجهیزات داشته باشد که تجهیزاتش را از دست ندهد و توان نظامی اش در برابر پاکستان نیفتد فلذا از طرفی هندوستان یک امرجی آکانومی است حتی از چین هم توسعه هند در سال‌های آینده بیشتر خواهد بود.
پس اتصال بمبئی به سنپترزبورگ آنجا اگر روابط خوب باشد کنار خلیج فنلاند به اروپا هم می‌تواند کالای هندی برود، برای هند خیلی مهم است به خاطر همین آمد در چاربهار تا تجهیز کند حالا از بندر عباس شما فرض کنید این دو سه هزار کیلومتر کریدوری که از جنوب به شمال می‌رود یک دفعه ۱۶۰ کیلومترش از رشت به آستارا قطع است حالا کاری نداریم که بقیه اش هم راه آهن قدیمی است. یک جا‌هایی اش بازسازی شده، ولی ما فقط بحث مان ۱۶۰ کیلومتر نیست باید ناوگان ریلی اش ناوگان جاده‌ای اش بازسازی شود. ریلش اگر نیاز به بازسازی دارد کل آن مسیر بازسازی شود، ولی به هر حال این ۱۶۰ کیلومتر از نان شب واجب‌تر است.
متاسفانه ما پروژه دادیم به آذربایجانی‌ها و آن‌ها رقیب ما در تجارت کریدوری با روسیه هستند. البته چند ماهی است که خلع ید شدند فلذا اینکه گفتند که از نان شب واجب‌تر است نکته درستی بود. به عنوان رسانه به نظرم شما پرونده ویژه باز کنید. سوال جدی از خودمان باید بپرسیم راه که بزرگترین سازه تمدنی بشر است از قدیم می‌گفتند هارت لند ایران موقعیت جغرافیایی سوق الجیشی است، همه این‌ها را مدرسه می‌گفتند کریدور شرق به غرب کریدور شمال به جنوب این صلیب اگر از وسط خاک ایران رد شود هم امنیت اقتصادی و امنیت نظامی و خلاصه منافع اقتصادی ما برای صد سال آینده تضمین می‌شود و شما ۱۶۰ کیلومتر راه آهن داری که بیست سال است که می‌گویی فردا می‌سازیم. الان داریم می‌سازیم و نشده است. من نمی‌خواهم بروم در تئوری توهم و بگویم که دست‌هایی است اسم نمی‌آورم، ولی با خیلی از مسئولانی که صحبت می‌کردم گفتند دست‌هایی پشت پرده است من نمی‌دانم یک جایی می‌فهمم.
با یکی از معاونین وزارت راه دولت قبلی در فضای مجازی گفتگوی مناظره گونه داشتیم و ایشان ادعایشان این بود که این توجیه اقتصادی ندارد شما ببینید توجیه اقتصادی ندارد! دلیلش این بود که شرکت‌های خصوصی پرسیدیم هزینه حمل و نقل به روسیه ریلی اش این قدر گران می‌شود که ارزش ندارد. گفتم شما ببینید ما بچگی یادمان است که وقتی به عربستان حاجی می‌رفت می‌خواستیم تلفنی صحبت کنیم خیلی گران‌تر می‌شد تا وقتی با آمریکا و کانادا مثبت یک رای می‌گرفتیم می‌خواستیم صحبت کنیم همیشه برایم سوال بود ۱۵ هزار کیلومتر با ما فاصله دارد. برای چه هزینه مکالمه اش این قدر ارزان‌تر است. بعدا فهمیدم وقتی زیر ساخت ایجاد می‌کنی بعد هزینه‌ها سرشکن می‌شود و می‌افتد. این حرف است که این کریدوری که هندی‌ها و روس‌ها برایش بال بال می‌زنند. در جلسه‌ای که ما در سنپترزبورگ داشتیم معاون نخست وزیر گفت تقریبا در این فضا که شما فازتان چیست چیزی مصرف کردید که اینجا را نمی‌سازید. در هر جلسه‌ای که ما در آن هیئت تجاری که در حاشیه جلسه بودیم و می‌دیدیم گفتگو‌ها را همین آقا گفت که ما موافقتش را از دولت روسیه گرفتیم. اگر شما بودجه ندارید ما آن را می‌سازیم. فقط بگوییم حدودا چه قدر بودجه می‌خواهد بعد ما بگوییم توجیه اقتصادی ندارد؟ چند میلیارد دلار کالا از هند به روسیه می‌رود ایمرجینگ اکانامی است روابطش را با روسیه به هم نخواهد زد تا چند دهه آینده خود روسیه از کالای اساسی گرفته تا کالای واسطه‌ای تا کالای مصرفی که می‌خواهد وارد کند را می‌تواند به بندرعباس بیاورد آن‌هایی که از آفریقا می‌خواهد بیاورد الان مرز‌های غربی روسیه به مشکل خورده است دیگر بیاورد یا حتی از چین که راه آهن دارد از کشور‌های جنوب غربی هم باز بیاورد بندرعباس از اینجا براساس محاسبه‌ای که همین دوستان سفارت ما انجام دادند، حدودا سالی ۵ میلیارد دلار فقط از ترانزیت کالا‌ها یعنی کالا‌هایی که از هند یا جا‌های دیگر می‌خواهد به روسیه برود. ما می‌توانیم کسب درآمد داشته باشیم جدای از اینکه وقتی سرمایه گذاری در راه می‌کنید قیمت حمل و نقل می‌افتد. کالا‌های خودت هم توجیه پیدا می‌کند. شاید حرف آن معاون وزیر راه خیلی درست باشد. الان رفته زنگ زده به شرکت حمل و نقل گفته هزینه حمل چه قدر است. او هم حساب و کتاب می‌کند شرکت‌های حمل و نقل به آذری باید این قدر پول دهم سوار کشتی کنم ببرم هزینه تی اچ سی ترمینال هندلینگ کاست در بنادر را باید بدهم. یک هزینه می‌دهد این لیوان بخواهد از ایرانبه روسیه برود اصلا نمی‌صرفد. بعد به شما می‌گوید این معاون وزیر راه مثلا وقتی روی زیرساخت شما سرمایه گذاری می‌کنید، قیمت‌های تمام شده حمل را می‌اندازد. تازه صادرات کالای ایرانی هم توجیه پیدا می‌کند. من نمی‌دانم که این داستان واقعا بین خیانت و حماقت که ما این را نساختیم کدامش اس. من هنوز خودم نمی‌دانم برخی می‌گویند خیانت است برخی می‌گویند حماقت است، ولی به هر حال آن چیزی که مهم است این است که به هر قیمتی است این باید تکمیل شود.
حالا مثلا آن معاون وزیر این را به من گفته بود که ما همین الان به اینچه برون از ترکمنستان از شرق دریای خزر مسیر داریم از آنجا کالا نمی‌رود. شما ستپترزبورگ و غرب روسیه را با شرق مقایسه می‌کنید از شرق باید برود ترکمنستان از آنجا برود قزاقستان از وسط آنجا‌ها برود آنجا آدمی نیست این حرف سخیفی است قطعا اگر کالایی بخواهد از اصفهان از تبریز برود سرخس از آنجا اینچه برون برود ترکمنستان از شرق آنجا دور بزند آره راست می‌گویند حساب کتاب کردند نمی‌صرفد، ولی همان فاصله بین خیانت و حماقت است که باید کشفش کنیم.
فلذا این طرف البته ما اوراسیا را داریم یعنی قزاقستان، قرقیزستان، دو عضو مهم تجاری اتحادیه اوراسیا هستند من چند کلمه راجع به این اتحادیه تجاری عرض کنم. چون پنج تا کشور این دو تا کشور که قاف دارند قزاقستان و قرقیزستان به اضافه دو تایی که روسیه هستند. بلاروس و روسیه و ارمنستان پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا هستند مثل اتحادیه اروپا یعنی لغو روادید و لغو تعرفه است بین شان بازار حدود ۳۰۰ میلیارد دلاری دارند و در آبان سال ۹۸ قرارداد خیلی خوب دولت قبلی بود که باید انصافا ما این را و هر کار خوبی که انجام شده است را ذکر کنیم این قرارداد تعرفه ترجیحی بین ایران و اتحادیه تجاری اوراسیا با نظر مثبت روسیه انجام شد آبان ۹۸ معروف امضا شد.

در سال ۹۹ که کل صادرات ما نزولی بود به خاطر کرونا و به خاطر خروج ترامپ از برجام صادرات ما به اتحادیه تجاری اوراسیا ۶۰ درصد افزایش یافت با سرعت خیلی زیادی به این معنی که دوپینگ بین ۵ تا ۱۰ درصدی، چون این قرارداد طرف ترجیحی حدودا ۵۰۴ قلم کالایی که از ایران می‌رود به اتحادیه و حدود ۳۰۰ و ۳۰، ۴۰ قلمی کالایی که اتحادیه به ایران می‌آید بین ۵ تا ۱۰ درصدی مثلا تخفیف در تعرفه دادند. یعنی دوپینگ این ۱۰ درصد می‌آید تو را نسبت به رقیب ترکت جلو می‌اندازد. خیلی مهم است، چون همین ۱۰ درصد است که باعث می‌شود تو بفروشی و آن ترک نفروشد و بزرگترین رقبای ما در این اتحادیه چین و روسیه هستند.
همین آقای لاوروف که در گزارش شما هم بود تابستان سال گذشته مصاحبه اختصاصی با خبرنگار صدا و سیما انجام داد آنجا خبرنگار اقتصاد صدا و سیما با حرارت ویژه‌ای به صورت انتقادی از او پرسید که چرا علی رغم اینکه روابط سیاسی دو تا کشور در سطح خوبی قرار دارد، ولی روابط اقتصادی ما در سطح خوبی قرار ندارد و شما برای این چه کار کردید. لاوروف هم گفت ۳۰ کشور متقاضی انعقاد قرارداد تعرفه ترجیحی با اتحادیه تجاری اوراسیا بودند ما این امتیاز را به ایران دادیم علی رغم اینکه چین و ترکیه که هم پیمانان روسیه هستند شرکای بزرگ روسیه هستند در صف بودند، برای این که این قرارداد را ببندند، ولی ما این را به ایران دادیم دیگر باید چه کار کنیم. الان طرف روس یکسری لیست کالا داده گفته این‌ها را بدهید بیاید آن می‌گوید ما چه کار کنیم. آن‌ها هم قطعا در راستای منافع شان این کار را می‌کنند هر لحظه‌ای که مناسبات شان با جا‌های دیگر دنیا بهتر شود و این تحریم هایشان برداشته شود تغییر خواهند داد من اصلا تردیدی در این مسئله ندارم تغییر خواهند داد نه اینکه از شریک تجاری ایران بودن نه می‌روند سراغ اینکه از آنجا‌ها هم بخرند، ولی بالاخره ژئوپلتیک دنیا من راجع به این که اصلا بحث نکردم، چون ما حرف‌ها ژئوپلتیک که بزنیم احساس می‌کنند این‌ها ایدئولوژیک است نه این‌ها هم پراگماتیستی است این‌ها هم واقع بینانه است، ولی از آن حرف‌ها نزدم آنجا می‌توانیم ثابت کنیم که روابط تجاری روسیه و ایران و روابط راهبردی این دو کشور شکل خواهد گرفت و ادامه خواهد داشت، ولی به هر حال الان این فرصت تجاری هم وجود دارد و این فرصت را به ایران داده گفته بیا از این ۱۰۰ میلیارد دلاری که به قول وال استریت شرکت‌های غربی از بازار روسیه ضرر کردند هر چه قدرش ۵ میلیارد می‌توانی ۵ میلیارد ببر ۱۰ میلیارد می‌توانی ۱۰ میلیارد ببر ما راه نداریم ما اگر خریدار‌ها و فروشنده‌ها همه با هم توافق کنند همه با هم بیایند کالا‌ها را بار بزنند همه باید در ترافیک آنجا بایستند.
۶۰ درصد میانگین صادرات دنیا به همسایگان خودشان است ما می‌گوییم دستیابی به بازار‌های جهانی ۵۳ درصد صادرات انگلستان به همسایگان خودش است تازه انگلستان که یک قدرت جهانی است نفی این حرف من نفی بازار‌های جهانی نیست ما باید به جنوب شرقی آسیا برویم به آفریقا باید برویم به اروپا که نمی‌توانیم جنس بفروشیم همه اش دنبال این هستیم که به این چشم آبی‌ها جنس بفروشیم ما به این‌ها نمی‌توانیم جنس بفروشیم نه لیوان می‌توانیم بفروشیم نه موبایل، ولی ۵۰، ۶۰ درصد صادرات همه کشور‌ها و ما با داشتن ۱۵ تا همسایه‌ای که با مرز‌های آبی که حساب کنیم ۱۵ کشور هستند که ما بدون هیچ کشور واسطه‌ای می‌توانیم به آن‌ها برسیم فرصت بسیار بزرگی است بعد راه نداریم بیست سال است راه نداریم ما دقیقا حکم آن کسی را داریم که مرتب از خدا می‌خواست که مثلا در حساب قرعه کشی بانک برنده شود بعد حساب باز نکرده بود دنبال این می‌گردیم که با برجام در آن سوی بازار‌های جهانی ما بازار ایجاد کنیم بغل خودمان راه نداریم که جنس به آن‌ها بدهیم.
به عنوان جمع بندی اگر در عرض یک دقیقه بخواهید همه مطالب را بیان کنید بفرمایید.
جواب: جمع بندی که من می‌خواهم داشته باشم این است که فارغ از اینکه روسیه بد است یا خوب و در اوکراین دارد آدم می‌کشد که کاملا محکوم است، وزیر امور خارجه ما اینکه می‌گویند محکوم نکرده در دیداری که با آقای فرید زکریا در داووس داشت صراحتا محکوم کرد، ولی اگر انسانی بخواهیم نگاه کنیم آمریکا بیشتر آدم کشته و در مورد منافع ملی بخواهیم نگاه کنیم منافع ما اینجا بیشتر خوابیده است. حتما باید روسیه را محکوم کنیم، ولی برخی‌ها از محکوم کردن روسیه دنبال این هستند که بگویند حالا که محکوم کردی نباید رابطه داشته باشی. اگر میخواهد محکوم کردن روی روابط اقتصادی ما با روسیه تاثیر بگذارد آنجا از جنبه انسانی بخواهی نگاه کنی آن آمریکا و یک موزیسینی بود اخیرا با بی بی سی فارسی گفتگو کرده بود که گفته بود شما چرا تحریم نکردید، گفت اگر می‌خواستم تحریم کنم شما که این همه در افغانستان آدم کشتید در اولویت بودید علی ای‌ها الحال معتقدم که همسایه خیلی مهم است و وقتی همسایه قدرتمند می‌شود مهم‌تر می‌شود. وقتی همسایه پولدار است مهم‌تر می‌شود و وقتی همسایه بازار‌های دیگر برایش محدود شده است، باز هم مهم‌تر می‌شود. همه این‌ها نشان می‌دهد که ما روابط تجاری مان باید با روسیه افزایش پیدا کند.