به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو؛ سمانه سلمانی دکتر کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت دولت دوازدهم پیرامون مسئله مسمومیت‌ها و فراگیر شدن این پدیده گفت: ما با یک پدیده‌ی رو به گسترش و مشاهده موارد مکرر و متعدد علائم مشکوک به مسمومیت در دبیرستان‌های اغلب دخترانه مواجه هستیم که ابتدا در مدارسی در یک شهر و امروزهم مدارسی در شهر‌های مختلف اتفاق افتاد.
او ادامه داد: طبعا در گام اول تشخیص افتراقی موارد مختلفی را شامل میشود و در گام دوم باید علل جسمی ارگانیک و مسمومیت‌های احتمالی رد بشود تا شما بتوانید از یک تشخیص روانی-اجتماعی صحبت کنید.
وی افزود: بعد از سه ماه از گذشت این ماجرا و در کنارهم قرار دادن قطعات این پازل و با رصد اخبار، گزارش ها، تصاویر و زمینه‌های روانی-اجتماعی که در ماه‌های اخیر کشور وجود داشته موضوع پدیده‌ی روانی-اجتماعی از جنس اختلالات تبدیلی جمعی که اصطلاحا به آن هیستری جمعی اطلاق میشود بسیار پررنگ است.
سخنگوی سابق وزارت بهداشت: حتی اگر فرض را بر این بگذاریم که مواردی از مسمومیت احتمالی در گوشه‌ای از این ماجرا وجود داشته است، آنچه که شما در هفته‌های اخیر مشاهده می‌کنید و امروز به روشنی قابل درک است، یک پدیده روانی-اجتماعی است. این پدیده‌ی روانی-اجتماعی در این ابعاد ناشی از شکل گیری یک تفکر گروهی است که به هر حال ایجاد هراس جمعی می‌کند.
جهانپور اذعان داشت: با رصد این ماجرا و سابقه ذهنی که از گزارش‌های علمی در کشور خودمان و کشور‌های دیگر داریم این موضوع به شدت پررنگ است. به حدی که میشود با اطمینان بسیار بالایی بگوییم که کلیت ماجرا یک پدیده روانی-اجتماعی از جنس هیستری جمعی است. حتی اگر موارد استثنایی هم مشخص بشود کلیت ماجرا تغییر نخواهد کرد.
وی تصریح کرد: در فلسطین، افغانستان، ایالات متحده، اروپا، پرتغال و شرق آسیا موارد متعددی بسیار شبیه به این پدیده را داشتیم که نهاد‌های علمی، دانشگاه‌ها و محققین نهایتا گزارشی که داشتند، پدیده‌ی هیستری جمعی بود.
جهانپور توضیح داد: پدیده‌ی افغانستان هم که روی آن مانور داده میشود از ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۴ یا ۲۰۱۶، سازمان بهداشت جهانی و برخی نهاد‌های وابسته به سازمان ملل به صورت مکرر و مستمر در آنجا مطالعات عمیقی داشتند و در نهایت هیستری جمعی گزارش شد و چیزی جز آن یافت نشد. در فلسطین هم موضوعی خیلی شبیه به این ماجرا وجود داشت که بازهم مطالعات نهایی هیستری جمعی را اعلام کرد.
سخنگوی سابق وزارت بهداشت اظهار داشت: اما چیزی که در کشور ما محل توجه است، این آشفتگی در اطلاع رسانی از موضوع است که حتی به ابهام افزوده. در مقاطعی از سه نهاد و دستگاه اجرایی، پنج اظهار نظر متفاوت را می‌شنوید که این به هیچ وجه پذیرفتنی نیست. از ابتدا تا امروز منبع و مرجع رسمی خبر را نمی‌شناسید و افراد مختلف اظهار نظر‌های متفاوتی می‌کنند.
وی در ادامه افزود: این که گفته شده به عنوان یک منبع آگاه یا از یک مرجع رسمی که گاز «N۲» منتشر شده، درحالی که این گاز جزو گاز‌های نجیب است و این مسمومیت‌ها و سناریو‌هایی که هست با مسمومیتی که می‌تواند از یک گاز نجیب مثل نیتروژن حاصل شود انطباق ندارد.
وی تاکید کرد: این اظهار نظر‌های عجیب و غریب نه تنها کمکی به مدیریت ماجرا نکرده، بلکه به شدت به ابعاد آن هم ممکن است افزوده باشد و به نوعی به این پدیده‌ی روانی-اجتماعی دامن زده شده باشد.
جهانپور در انتها گفت: در نهایت کلیت ماجرا، حتی اگر موارد نقض آن به صورت معدود مشخص باشد از جنس پدیده‌ی روانی-اجتماعی از جنس هیستری جمعی است.
وی گفت: هیستری جمعی، اختلالی تبدیلی است و زمانی رخ می‌دهد که افراد یک جامعه همزمان تحت یک محرک تنش زا واقع شوند و تشخیص با رد عوامل جسمی و ارگانیک، مطرح میشود.سال ۱۳۷۳ در خلال روز‌های ملی پولیو چنین رخدادی با تابلوی فلج در ۲۱ دانش آموز دختر در روستای احمدآباد اردکان یزد اتفاق افتاد! تاکنون حداقل چهار مورد از هیستری_جمعی در ایران دیده و مستند شده است، مورد اول در سال ۱۳۶۳ در یک منطقه معدنی در نزدیکی کرمان، مورد دوم در سال ۱۳۷۱ در روستایی از استان کرمان و مورد سوم در سال ۱۳۷۳ در روستایی واقع در اطراف یزد، چهارمین مورد هم در روستایی در اطراف شهرستان سردشت.
جهانپور ادامه داد: اردیبهشت ۱۳۸۱ در روستایی در شهرستان سردشت استان آذربایجان غربی، بیماری ناشناخته‌ای شیوع پیدا کرد، بیماری از یک مدرسه راهنمایی دخترانه آغاز شد و شیوع آن فقط در جنس مونث بود، در مدت کوتاهی تعداد موارد به ۶۴ نفر رسید. با بررسی و رد عوامل جسمی احتمالی، تشخیص هیستری جمعی مطرح شد سال ۱۹۸۳، ۹۴۳ دختر فلسطینی که بیشتر آن‌ها محصل بودند چک دچار غش و و احساس تهوع می‌شدند. تبعا نگاه‌ها به سمت صهیونیست‌ها رفت که مبادا ماده شیمیایی مهلکی به کار برده باشند. اما باز هم بررسی‌ها نشان دادند که مشکل جسمی یا آلودگی در کار نیست و مشکل همان هیستری_جمعی است.
وی گفت: سال ۲۰۰۶، در پرتغال یک شوی تلویزیونی پخش می‌شد که بین دختران نوجوان محبوبیت زیادی داشت، بنام توت‌فرنگی با شکر، در یکی از قسمت‌ها، ویروس مهلکی یک مدرسه را درگیر کرد، بعد از پخش این قسمت ۳۰۰ دختر در ۱۴ مدرسه، علایم مشابهی را از خود بروز دادند، ولی باز هم مشکل جسمی در کار نبود! همچنین در سال ۲۰۰۷، در مدرسه‌ای روستایی در نزدیکی مکزیکوستی، شمار زیادی از دانش‌آموزان دچار دشواری در راه رفتن، تب و تهوع شدند. تیم‌های اورژانسی و بهداشتی اعزام شدند و بررسی‌های متعددی انجام شد، اما باز هم خبری از مشکل جسمی یا ارگانیک یا مسمومیت نبود و تکرار همان هیستری جمعی بود. هیستری فراگیر به شیوع رفتارها، افکار و احساسات غیرمعمول و یا علائم بیماری مشترک در میان گروهی از افراد اشاره دارد.
جهانپور بیان کرد: افرادی که تحت تأثیر هیستری جمعی قرار دارند: معمولاً معتقدند که چیزی خاص یا عاملی ویژه باعث ایجاد این علائم در آن‌ها شده است.عوامل متعددی از جمله تفکر گروهی، استرس و فشار اجتماعی می‌توانند در ایجاد این پدیده نقش داشته باشند. برخی روانشناسان بر این باورند که هیستری_جمعی نوعی تفکر گروهی است. در موارد هیستری جمعی، همه اعضای گروه دچار ترس مشترکی می‌شوند که اغلب به وحشت تبدیل میشود. القائات و استرسور‌های سیاسی، اجتماعی، رسانه‌ای بر بروز رخداد‌های هیستری جمعی موثرند. لکن هیستری جمعی، آخرین تشخیص احتمالی است نه اولین!