به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو _ فاطمه قدیری، ناعدالتی و یا بی عدالتی در آموزش به معنای عدم برابری در دسترسی به منابع آموزشی، امکانات و فرصت‌های یادگیری است. این ناعدالتی می‌تواند به صورت‌های مختلفی ظاهر شود، از جمله تفاوت‌های جغرافیایی، اقتصادی، نژادی و جنسیتی. به عنوان مثال، دانش‌آموزان مناطق کم‌درآمد ممکن است به منابع آموزشی کمتری دسترسی داشته باشند یا از کیفیت پایین‌تری از آموزش برخوردار باشند. همچنین، ناعدالتی می‌تواند در قالب برتری‌های ناموجه آموزشی به دانش‌آموزان خاص و بی‌توجهی به نیاز‌های ویژه دیگر دانش‌آموزان نیز نمود پیدا کند.
این بی عدالتی به عنوان یکی از چالش‌های مهم نظام‌های آموزشی، می‌تواند تأثیرات منفی جدی بر نمرات دانش‌آموزان داشته باشد. تفاوت‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و زبانی، و همچنین تفاوت در کیفیت معلمان و امکانات آموزشی، می‌تواند به کاهش انگیزه، افت تحصیلی، و نابرابری‌های تحصیلی منجر شود. برای مقابله با این چالش، نیاز به اتخاذ راهکار‌هایی نظیر تخصیص منابع برابر، پشتیبانی از دانش‌آموزان کم‌درآمد، و توسعه معلمان وجود دارد. با اجرای این راهکارها، می‌توان به کاهش ناعدالتی آموزشی و بهبود عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دست یافت.
عوامل بی عدالتی در آموزش چیست؟
تفاوت‌های جغرافیایی و اقتصادی می‌توانند موجب نابرابری در کیفیت آموزش شوند. مدارس واقع در مناطق ثروتمندتر معمولاً از امکانات بهتری برخوردارند و قادر به جذب معلمان با تجربه‌تر و آموزش‌های با کیفیت‌تری هستند. این وضعیت باعث می‌شود که دانش‌آموزان در این مناطق نسبت به همتایان خود در مناطق کم‌درآمد، نمرات بهتری کسب کنند. به علاوه، فشار‌های اقتصادی در خانواده‌های کم‌درآمد می‌تواند بر تمرکز و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان تاثیر منفی بگذارد. مدارس واقع در مناطق کم‌درآمد ممکن است از امکاناتی نظیر کتاب‌های درسی جدید، فناوری‌های آموزشی و معلمان با تجربه کمتر برخوردار باشند. این کمبود‌ها می‌توانند تاثیر مستقیمی بر کیفیت آموزش و در نتیجه نمرات دانش‌آموزان داشته باشند. دانش‌آموزانی که از منابع کمتری بهره‌مند هستند، قادر به دستیابی به سطح بالاتری از یادگیری نخواهند بود. تفاوت در دسترسی به امکانات آموزشی نیز نقش مهمی در ناعدالتی آموزشی ایفا می‌کند. مدارس در مناطق کم‌برخوردار ممکن است به تجهیزات و منابع آموزشی کافی دسترسی نداشته باشند. عدم وجود کتابخانه‌های مناسب، آزمایشگاه‌های علمی، و امکانات ورزشی می‌تواند بر کیفیت و کمیت آموزش تأثیر بگذارد و آینده دانش‌آموزان را تحت تأثیر قرار دهد.
همچنین کیفیت تدریس و تخصص معلمان نیز یکی از عوامل کلیدی در ناعدالتی آموزشی است که در سال تحصیلی گذشته بیش از هر زمان به چشم می‌آمد، چراکه عده‌ای از دانش آموزان در هفته‌های ابتدایی سال تحصیلی گذشته از حضور معلم سر کلاس درس محروم بودند. معلمان با تجربه و متخصص می‌توانند تأثیر مثبتی بر یادگیری دانش‌آموزان داشته باشند، در حالی که معلمان کمتر مجرب ممکن است نتوانند نیاز‌های تحصیلی دانش‌آموزان را به خوبی برآورده کنند. ناعدالتی در توزیع معلمان مجرب میان مدارس مختلف می‌تواند به اختلافات عمده در نمرات دانش‌آموزان منجر شود. در بسیاری از موارد، مدارس با منابع مالی کم، قادر به جذب و نگه‌داشت معلمان با کیفیت بالا نیستند. معلمان کم‌تجربه یا کم‌مهارت می‌توانند به نوبه خود بر کیفیت آموزش و یادگیری تأثیر منفی بگذارند. این وضعیت می‌تواند منجر به کاهش کیفیت آموزش شود.
مسائل فرهنگی و نژادی نیز می‌توانند بر نمرات دانش‌آموزان تاثیر بگذارند. نابرابری‌های فرهنگی و نژادی در سیستم آموزشی ممکن است به تبعیض‌های آموزشی منجر شود، به ویژه اگر برنامه‌های درسی و روش‌های تدریس به گونه‌ای طراحی نشده باشند که نیاز‌های فرهنگی و نژادی و علی الخصوص جنسیتی مختلف را در نظر بگیرند که متاسفانه این موضوع در سیستم آموزشی ما دیده می‌شود.
تأثیر ناعدالتی بر نمرات
۱. کاهش انگیزه و اعتماد به نفس
یکی از اثرات مستقیم ناعدالتی آموزشی بر نمرات دانش‌آموزان، کاهش انگیزه و اعتماد به نفس آنهاست. دانش‌آموزانی که احساس می‌کنند به دلیل ناعدالتی از فرصت‌های آموزشی برابر برخوردار نیستند، ممکن است از تلاش و کوشش برای بهبود عملکرد تحصیلی خود دست بکشند. این موضوع می‌تواند به طور مستقیم بر نمرات آن‌ها تأثیر بگذارد و منجر به کاهش نتایج تحصیلی شود.
۲. افت تحصیلی و عدم موفقیت در آزمون‌ها
ناعدالتی در آموزش می‌تواند به طور مستقیم بر افت تحصیلی و عدم موفقیت در آزمون‌ها تأثیر بگذارد. دانش‌آموزانی که به دلیل کمبود منابع و امکانات آموزشی نتوانسته‌اند به خوبی درس بخوانند، احتمالاً در آزمون‌ها نتایج ضعیف‌تری خواهند داشت. این وضعیت می‌تواند به یک چرخه معیوب منجر شود که در آن ضعف تحصیلی باعث کاهش انگیزه و تلاش بیشتر می‌شود و همین موضوع تاثیرات سوء خود را بر جامعه خواهد گذاشت.
۳. پدید آمدن نابرابری‌های تحصیلی در بلندمدت
ناعدالتی آموزشی می‌تواند در بلندمدت به نابرابری‌های تحصیلی بیشتر منجر شود. دانش‌آموزانی که در مراحل ابتدایی تحصیلی با مشکلات ناعدالتی مواجه هستند، ممکن است در مراحل بالاتر تحصیلی نیز با چالش‌های بیشتری روبرو شوند. این موضوع می‌تواند به شکاف‌های تحصیلی و اجتماعی بیشتری در جامعه منجر شود.
کاهش فاصله ها و رفع ناعدالتی در آموزش
ضروری است که منابع آموزشی به صورت عادلانه توزیع شوند و مدارس در مناطق کم‌درآمد نیز به امکانات آموزشی کافی دسترسی داشته باشند. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های آموزشی و فراهم کردن تجهیزات لازم می‌تواند به کاهش ناعدالتی کمک کند. این اقدام می‌تواند شامل ارائه منابع مالی، تجهیزات آموزشی، و آموزش معلمان به طور مساوی در مناطق مختلف باشد. همچنین ایجاد برنامه‌های حمایتی برای دانش‌آموزان از خانواده‌های کم‌درآمد، از جمله ارائه کمک‌های مالی، تجهیزات آموزشی، و برنامه‌های آموزشی اضافی، می‌تواند به کاهش ناعدالتی کمک کند.
در کنار این موارد ارائه حمایت‌های ویژه به دانش‌آموزان با نیاز‌های خاص، از جمله برنامه‌های تقویتی، مشاوره تحصیلی و حمایت‌های مالی، می‌تواند به بهبود عملکرد تحصیلی آن‌ها کمک کند. شناسایی و حمایت از دانش‌آموزانی که به دلیل مشکلات اقتصادی یا خانوادگی در معرض خطر هستند در هر نظام آموزشی ضروری است.
آخرین نکته که مهم‌ترین مولفه آموزشی نیز هست، آموزش مداوم و توانمندسازی معلمان در جهت ارتقای کیفیت تدریس و بهبود مهارت‌های آن‌ها است. سرمایه‌گذاری در آموزش و توسعه معلمان، به ویژه در مدارس با منابع کم، می‌تواند به بهبود کیفیت آموزش و کاهش ناعدالتی کمک کند. برگزاری دوره‌های آموزشی و ارائه فرصت‌های حرفه‌ای برای معلمان می‌تواند به بهبود عملکرد آموزشی و در نتیجه بهبود نمرات دانش‌آموزان منجر شود. برنامه‌های آموزشی برای معلمان باید به گونه‌ای طراحی شوند که نیاز‌های مختلف دانش‌آموزان را در نظر بگیرند. بررسی و اصلاح سیاست‌های آموزشی به منظور کاهش ناعدالتی و تضمین فرصت‌های برابر برای تمامی دانش‌آموزان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین نباید این موضوع را فراموش کرد که سیاست‌گذاری‌ها باید بر پایه شواهد و نیاز‌های واقعی دانش‌آموزان طراحی شوند.