به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو _ فاطمه قدیری، امنیت به‌عنوان یکی از اصول بنیادی جوامع انسانی، نقشی حیاتی در تضمین سلامت، توسعه و آرامش اجتماعی دارد. در ایران، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا) مسئولیت برقراری نظم و امنیت در سطح ملی و محلی را بر عهده دارد. این نهاد وظایف متعددی از جمله مقابله با جرم و جنایت، جلوگیری از ناامنی‌های اجتماعی، مبارزه با قاچاق مواد مخدر و جلوگیری از اختلالات در نظم عمومی را به‌عهده دارد. نیروی انتظامی یکی از بزرگ‌ترین نیرو‌های پلیس در منطقه است، اما در سال‌های اخیر با چالش‌های متعدد، از جمله کمبود شدید نیروی انسانی و همچنین محدودیت‌های مالی و تجهیزاتی، روبه‌رو شده است. این مشکلات به‌ویژه در مناطق روستایی، مرزی و کمتر توسعه‌یافته نمایان است و در بسیاری از موارد، این کمبود منابع و نیرو باعث افزایش فشار کاری روی نیرو‌های پلیس شده است.
وضعیت کنونی نیروی پلیس در ایران
نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، با مأموریت تأمین امنیت و نظم عمومی، در سال‌های اخیر با مشکلاتی در زمینه تأمین نیروی انسانی روبه‌رو بوده است. این نیروی پلیس در حالی مسئولیت حفاظت از جمعیت بالغ بر ۸۳ میلیون نفر را بر عهده دارد که براساس استاندارد‌های جهانی، برای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت باید حداقل ۵ نیروی پلیس در دسترس باشد، درحالی که ما در ایران به ازای هر هزار نفر تعداد ۲.۵ پلیس داریم. با این حساب، طبق محاسبات اولیه، کشور ایران به‌طور میانگین به بیش از ۴۰۰ هزار نیروی پلیس نیاز دارد. این تعداد نیرو برای پوشش نیاز‌های امنیتی کشور کافی نیست. بخصوص در برخی از مناطق مرزی، شهری و روستایی که با چالش‌های امنیتی بیشتری مواجه هستند، کمبود نیروی پلیس کاملاً مشهود است. به‌عنوان مثال، در مناطق مرزی استان سیستان و بلوچستان، که به دلیل وجود تهدیدات مختلف از جمله قاچاق مواد مخدر، تروریسم و ناآرامی‌های اجتماعی با بحران امنیتی روبه‌رو است، عدم حضور گسترده و مستمر نیرو‌های پلیس مشکلات جدی در تأمین امنیت عمومی ایجاد کرده است.
این کمبود نیرو همچنین موجب می‌شود که پلیس قادر به پوشش مناسب در مناطق روستایی و دورافتاده نباشد. در این مناطق، پاسگاه‌های پلیس نه تنها از کمبود نیروی انسانی رنج می‌برند، بلکه بسیاری از این پاسگاه‌ها با مشکلات زیرساختی جدی، از جمله نبود امکانات کافی و تجهیزات مدرن، مواجه هستند. بنابراین، علاوه بر کمبود نیروی انسانی، مشکلات تجهیزاتی نیز باعث کاهش توان عملیاتی نیروی انتظامی در بسیاری از مناطق کشور می‌شود. در نتیجه، بسیاری از مناطق کشور از لحاظ امنیتی در معرض آسیب قرار دارند، به‌ویژه در مناطق مرزی که با تهدیدات خاص مواجه هستند. طبق گفته سردار علی مویدی، رئیس پلیس پیشگیری فراجا، ما ۵۶۰۰ تا روستا، دهستان و شهرستان داریم که همه اینها کلانتری و پاسگاه دارند، اما باز بخواهیم با عدد و رقم استاندارد حساب کنیم باید بگویم کهتعداد ۲۶۰۰ کلانتری و پاسگاه کم داریم.
عوامل موثر در کمبود نیروی پلیس و پاسگاه‌ها
کمبود نیروی پلیس و پاسگاه‌ها در ایران ناشی از مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، اجتماعی و ساختاری است که در کنار هم باعث کاهش توان پلیس در تأمین امنیت عمومی شده است. یکی از مهم‌ترین دلایل این کمبود، مشکلات مالی و اقتصادی کشور است که به‌طور مستقیم بر تأمین منابع مالی نیروی انتظامی تأثیر گذاشته است. با توجه به محدودیت‌های موجود در منابع اقتصادی کشور و همچنین تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی داخلی، بودجه تخصیص‌یافته به نیروی انتظامی به‌طور قابل توجهی کاهش یافته است. این کاهش منابع مالی موجب شده که نیروی انتظامی نتواند نیروی انسانی جدید جذب کند، آموزش‌های لازم را برای نیرو‌های فعلی فراهم آورد، و تجهیزات و امکانات مورد نیاز خود را تأمین کند. علاوه بر این، کاهش بودجه و عدم تخصیص منابع کافی باعث می‌شود که بسیاری از پاسگاه‌های پلیس در مناطق دورافتاده و مرزی با مشکلات اساسی در زمینه تأمین تجهیزات اولیه و حتی ساختمان‌های مناسب مواجه شوند.
عامل دیگری که به کمبود نیروی پلیس دامن می‌زند، شرایط دشوار و پرمخاطره خدمت در این نهاد است. بسیاری از نیرو‌های پلیس به‌ویژه در مناطق روستایی، مرزی و محروم با شرایط سختی مواجه هستند که از جمله آن می‌توان به ساعات طولانی کار، خطرات احتمالی ناشی از وظایف اجرایی در مناطق ناامن، و نبود تسهیلات رفاهی اشاره کرد. این شرایط باعث می‌شود که بسیاری از نیرو‌های پلیس تمایلی به خدمت در این مناطق نداشته باشند یا پس از مدت کوتاهی خدمت، تصمیم به ترک شغل خود بگیرند. به‌علاوه، مهاجرت نیرو‌های پلیس به دلیل شرایط بهتر کاری در دیگر نهاد‌ها و همچنین کاهش اشتغال در دیگر بخش‌ها، باعث شده که نیروی انتظامی با کمبود مداوم نیروی انسانی مواجه شود.
تأثیرات کمبود نیروی پلیس بر امنیت عمومی
کمبود نیروی پلیس و پاسگاه‌های پلیس در ایران تأثیرات منفی بسیاری بر امنیت عمومی و نظم اجتماعی دارد. یکی از مهم‌ترین این تأثیرات، افزایش میزان جرم و جنایت در مناطق مختلف کشور است. در مناطقی که نیرو‌های پلیس به اندازه کافی حضور ندارند، بخصوص در مناطق روستایی و شهری با تراکم پایین جمعیت، فرصت‌های بیشتری برای مجرمان فراهم می‌شود تا فعالیت‌های غیرقانونی خود را ادامه دهند. سرقت‌های مسلحانه، درگیری‌های اجتماعی، قاچاق مواد مخدر و سایر جرایم از جمله مسائلی هستند که در نبود نظارت و حضور مستمر پلیس در این مناطق شایع‌تر می‌شوند. افزون بر این، در مناطقی که پلیس قادر به مقابله با جرم و جنایت نیست، مردم به‌طور طبیعی احساس امنیت کمتری خواهند داشت و ممکن است خود به‌طور غیررسمی برای تأمین امنیت خود دست به اقدامات خطرناک بزنند.
علاوه بر افزایش جرم و جنایت، کمبود نیروی پلیس در مقابله با بحران‌های اجتماعی و طبیعی نیز مشکل‌ساز است. نیروی پلیس یکی از ارکان اصلی در مدیریت بحران‌ها و حفظ نظم در زمان‌هایی، چون زلزله، سیل یا ناآرامی‌های اجتماعی است. عدم حضور نیرو‌های کافی در این مواقع می‌تواند منجر به بی‌نظمی‌های گسترده، سرقت، تخریب و تهدیدات جدی به جان و مال مردم شود. در این شرایط، ناتوانی پلیس در تأمین امنیت عمومی نه تنها موجب خسارت‌های مادی و جانی می‌شود، بلکه اعتماد عمومی به این نهاد نیز به‌شدت کاهش می‌یابد.
برای حل مشکلات کمبود نیروی پلیس و پاسگاه‌ها در ایران، ضروری است که اقدامات جامع و بلندمدتی در زمینه‌های مختلف انجام شود. یکی از اصلی‌ترین راهکارها، افزایش بودجه تخصیص‌یافته به نیروی انتظامی است. دولت باید با تخصیص منابع مالی بیشتر به این نهاد، شرایط جذب نیرو‌های جدید، آموزش و تجهیز آنها را فراهم کند. همچنین، این بودجه باید به‌طور خاص برای تقویت پایگاه‌های پلیس در مناطق محروم، روستایی و مرزی هزینه شود تا نیروی انتظامی بتواند در تمامی نقاط کشور از امنیت مناسبی برخوردار شود.
راهکار دیگری که می‌تواند به حل مشکل کمبود نیروی پلیس کمک کند، بهبود شرایط کاری و رفاهی نیرو‌های پلیس است. با ارائه تسهیلات رفاهی بهتر، افزایش حقوق و مزایا، و ایجاد شرایط کاری مطلوب‌تر، می‌توان نیرو‌های پلیس را تشویق به خدمت در مناطق محروم و مرزی کرد. همچنین، این اقدامات می‌تواند از مهاجرت نیرو‌ها جلوگیری کرده و امکان جذب نیرو‌های جدید را نیز فراهم آورد.
در نهایت، توجه به استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت امنیت عمومی می‌تواند یکی دیگر از راهکار‌های موثر باشد. استفاده از دوربین‌های نظارتی، ربات‌های امنیتی و دیگر فناوری‌های مدرن می‌تواند نیروی پلیس را در انجام وظایف خود یاری کند و نیاز به نیروی انسانی را تا حدی کاهش دهد.
کمبود نیروی پلیس و پاسگاه‌های پلیس در ایران از مشکلاتی است که می‌تواند به کاهش امنیت عمومی، افزایش جرم و جنایت و آسیب به اعتماد عمومی منجر شود. این مشکلات به‌ویژه در مناطق مرزی و روستایی که با کمبود نیروی انسانی و تجهیزات مواجه هستند، شدیدتر احساس می‌شود. برای حل این مسائل، باید به بهبود شرایط کاری نیرو‌های پلیس، افزایش بودجه و تأمین منابع مالی، و همچنین استفاده از فناوری‌های نوین توجه ویژه‌ای صورت گیرد. تنها در این صورت است که می‌توان به امنیت عمومی پایدار در سطح کشور دست یافت و تهدیدات موجود را به‌طور مؤثر مدیریت کرد.