تصویری نو از روحانیت در برنامه «یکی از ما»
ابراهیم فیاض، جامعه‌شناس در ابتدا به اهمیت ساخت برنامه‌ای مانند «یکی از ما» اشاره کرد و گفت: «این برنامه، روحانیون را به‌عنوان انسان‌هایی واقعی و درگیر با مشکلات روزمره مردم به تصویر می‌کشد.»
تصور کنید یک روحانی را که نه تنها در محراب مسجد، بلکه در تلاش برای حل مشکلات روزمره مردم است؛ مثلاً رفع مشکل قطعی برق و آب یا کمک به باغدارانی که در اثر بی‌توجهی آسیب دیده‌اند. یا روحانی دیگری که با تلاش‌های خستگی‌ناپذیرش امکاناتی مانند پارک، سنگ‌فرش خیابان‌ها و مدرسه را برای روستاییان فراهم کرده است. این تصویر، از روحانیونی است که برنامه تلویزیونی «یکی از ما» به نمایش می‌گذارد؛ روحانیونی که مردمی بودنشان را با عمل ثابت کرده‌اند. این برنامه در ۱۸ قسمت، به معرفی روحانیونی می‌پردازد که با فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خود، تأثیری ماندگار بر زندگی مردم مناطق مختلف گذاشته‌اند. هر قسمت شامل گفت‌وگویی صمیمانه با مهمان، مستندی از تلاش‌های او، و بخش‌هایی جذاب و متنوع است. در پایان، از خدمات این روحانیون توسط چهره‌های مطرح دینی تقدیر می‌شود.
«یکی از ما» کاری از مرکز هنری رسانه‌ای نهضت و گروه فرهنگ و معارف اسلامی شبکه سه سیما است که از امشب ساعت ۱۸ پخش می‌شود. دکتر ابراهیم فیاض، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه تهران، در ادامه به اهمیت این برنامه و تأثیر آن بر جامعه پرداخته است.
روحانیت مردمی؛ چراغی برای جامعه امروز
ابراهیم فیاض، جامعه‌شناس در ابتدا به اهمیت ساخت برنامه‌ای مانند «یکی از ما» اشاره کرد و گفت: «این برنامه، روحانیون را به‌عنوان انسان‌هایی واقعی و درگیر با مشکلات روزمره مردم به تصویر می‌کشد. روحانیونی که کار اقتصادی می‌کنند، مستقل هستند و به دولت یا کمک مردم نیازی ندارند. همین استقلال و خوداتکایی باعث می‌شود که صداقتشان در رفتار و عمل، برای مردم جذاب باشد. این افراد، زندگی‌شان نه تنها بر اساس آموزه‌های دینی، بلکه بر پایه عمل و تلاش شکل گرفته است.»
او ادامه داد: «روحانیونی که در این برنامه معرفی می‌شوند، نمونه‌هایی از همان الگوی پیامبرگونه‌ای هستند که مردم را به زندگی باعزت و سازندگی تشویق می‌کنند. جامعه امروز به این تصویر‌ها نیاز دارد، زیرا نسل جوان دنبال الگو‌هایی واقعی است، نه شخصیت‌های ساختگی یا تبلیغاتی.»
فیاض در بخش دیگری از صحبت‌هایش به تأثیر کار اقتصادی روحانیون بر محبوبیت و ارتباطشان با مردم پرداخت: «روحانی‌ای که کار اقتصادی می‌کند، نشان می‌دهد که از مردم است و با مردم زندگی می‌کند. در فرایند کار، صداقت، صبر و عقلانیتش به چشم می‌آید و همین ویژگی‌ها او را به شخصیتی قابل‌اعتماد تبدیل می‌کند. مثلاً در کازرون، روحانیونی داریم که یکی دکترای فلسفه دارد و دیگری منبری است، اما هر دو در کنار کار آخوندی، فعالیت‌های کشاورزی انجام می‌دهند. مردم این صداقت و تلاش را می‌بینند و از آنها حمایت می‌کنند.»
فیاض همچنین به نقش استقلال مالی در موفقیت چهره‌هایی مانند شهید مطهری اشاره کرد: «شهید مطهری وقتی به استخدام دانشگاه تهران درآمد و از نظر مالی تأمین شد، توانست به‌دور از وابستگی‌های عوام‌گرایانه، بحث‌های عمیق علمی و فکری خود را پیش ببرد. این استقلال به او امکان داد تا بدون نگرانی از فشار‌های اقتصادی، به رسالتش عمل کند. مطهری، بهشتی و باهنر نمونه‌هایی از روحانیونی بودند که به‌واسطه تخصص و استقلالشان، مردمی شدند و در تاریخ ماندگار شدند.»
روحانیت مردمی، پلی به سوی نسل جوان
فیاض با نگاهی جامعه‌شناسانه به نقش روحانیون در زندگی مردم و تأثیر برنامه‌هایی مانند «یکی از ما» پرداخت. این برنامه با تمرکز بر جنبه‌های مردمی فعالیت روحانیون، تلاش می‌کند تا تصویر متفاوت و ملموسی از آنان ارائه دهد. فیاض معتقد است این رویکرد می‌تواند ارتباط عمیق‌تری میان نسل جوان و نهاد‌های دینی برقرار کند.
او در توضیح این دیدگاه به نمونه‌هایی از سینما و تلویزیون اشاره کرد: «فیلم‌هایی مثل «مارمولک» یا «زیر نور ماه»، روحانی را به عنوان فردی مردمی به تصویر کشیدند. حتی در آثار کمدی مثل اخراجی‌ها، روحانیونی نمایش داده شدند که در دل زندگی مردم حضور داشتند. این نوع نمایش‌ها، برخلاف روایت‌های رسمی و حاکمیتی، برای مخاطب جذاب‌تر و باورپذیرتر است.»
فیاض با ذکر مثال‌هایی از روحانیونی که به‌طور مستقیم در فعالیت‌های مردمی و اقتصادی شرکت داشتند، به اهمیت این حضور اشاره کرد. او گفت: «افرادی مثل مرحوم نصرالله شاه‌آبادی در جنوب شهر یا مرحوم عارف‌آبادی نمونه‌هایی از روحانیونی بودند که زندگی‌شان با مردم گره خورده بود. حتی فرزندانشان هم در کار‌های روزمره و اقتصادی مشارکت داشتند. این صداقت و مردمی‌بودن باعث می‌شود نسل جوان به چنین شخصیت‌هایی نزدیک‌تر شود.»
وی ادامه داد که این صداقت در زندگی مردمی از ویژگی‌های بارز شخصیت‌هایی مثل آیت‌الله طالقانی یا حاج قاسم سلیمانی بوده است: «وقتی آقای طالقانی از دنیا رفت، همه مردم، از جمله خود من و مادرم، اشک ریختیم. چرا؟ چون او روحانی‌ای بود که مردم را در زندگی خود شریک می‌دانست. یا سردار سلیمانی، که نه‌تن‌ها یک فرمانده نظامی، بلکه یک قهرمان مردمی بود. این ویژگی‌ها همان چیزی است که نسل جوان را جذب می‌کند.»
فیاض تأکید کرد که برنامه‌هایی مانند «یکی از ما» می‌توانند فاصله میان نسل جوان و نهاد‌های دینی را کاهش دهند. او گفت: «اینکه روحانی را نه به عنوان یک مقام رسمی، بلکه به عنوان یک انسان با زندگی واقعی نشان دهیم، می‌تواند نسل جوان را به دین و معنویت نزدیک‌تر کند. مردم به کسی اعتماد می‌کنند که صداقت دارد و در زندگی آنها حضور واقعی دارد.»
این استاد دانشگاه با اشاره به اهمیت این گونه روایت‌ها، ابراز امیدواری کرد که چنین برنامه‌هایی بتوانند روحانیت را به‌عنوان پلی برای تقویت ارتباط اجتماعی و معنوی میان مردم و نسل جوان معرفی کنند. او گفت: «روحانیتی که مردمی باشد، همیشه در قلب‌ها جای دارد. همین مردمی‌بودن، تأثیری دارد که هیچ تبلیغ رسمی نمی‌تواند جایگزین آن شود.»
فیاض برنامه «یکی از ما» را نه‌تن‌ها فرصتی برای بازسازی تصویر روحانیت در جامعه، بلکه الگویی برای تولید برنامه‌های مشابه در دیگر حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی دانست. او با تأکید بر اهمیت تمایز میان فعالیت‌های مردمی و تجاری، گفت: «یکی از ما می‌تواند الگوی جدیدی برای روحانیت ایجاد کند، الگویی که بر کار‌های اقتصادی و اجتماعی مردمی تمرکز دارد. اما نکته مهم این است که این فعالیت‌ها نباید به تجارت و زدوبند‌های مالی آلوده شود. کار‌های تجاری، رانت‌خواری و امتیازگیری تنها تنفر مردم را بیشتر می‌کند و این چیزی است که متأسفانه در برخی بخش‌ها شاهد آن بوده‌ایم.»
او با یادآوری دوران پیش از انقلاب، افزود: «مراجع بزرگ قبل از انقلاب، مثل بزرگان حوزه علمیه قم، شهر را آباد می‌کردند. بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و پروژه‌های عام‌المنفعه‌ای که به دست این روحانیون ساخته می‌شد، مردم را به آنها نزدیک می‌کرد. این همان روحانیت مردمی بود که باید دوباره احیا شود. متأسفانه بعد از انقلاب، برخی جریان‌های رانت‌خواری به نام روحانیت، این اعتماد را خدشه‌دار کرد و برنامه‌هایی مثل یکی از ما می‌توانند این تصویر را اصلاح کنند.»
فیاض تأکید کرد: «این برنامه‌ها نه‌تن‌ها به مردم، بلکه به خود روحانیون هم نشان می‌دهند که چگونه می‌توانند به زندگی مردمی بازگردند. چنین رویکرد‌هایی می‌توانند به حوزه‌های دیگر نیز تسری پیدا کنند؛ از فعالان اجتماعی گرفته تا حوزه‌های فرهنگی و هنری. مردم به الگو‌هایی نیاز دارند که زندگی‌شان را با ارزش‌های اخلاقی و مردمی پیوند بزنند.»
ارسال نظرات