معرفي مراكز و كانون هاي علمي فعال دانشجويي- 10/بخش اول
گروه علمي «خبرگزاري دانشجو»؛ با وقوع انقلاب اسلامي كه از آن به عنوان رخدادي در مقابل تمدن موجود غالب در جهان جديد يعني مدرنيته نام برده مي‌شود، آنچه بيش از همه اهميت يافت ضرورت وجود نظام معرفتي و علمي جديدي بود كه مي‌بايست متناسب با اين رخداد عظيم تمدني به وقوع مي‌پيوست و از اين رو بود كه پرداختن به مسائل بنيادين علمي جايگاه ويژه‌اي در فضاي سياستگذاري كشورمان يافت.
برهمين اساس دكترين جديد طرح شده از سوي مقام معظم رهبري با عنوان جنبش نرم افزاري كه از آن با عنوان اساس تمدن سازي نام برده مي‌شود آني شد كه مي‌بايست جامعه پردازي اسلامي را محقق سازد. امري كه رسالت ويژه اي را بر دوش قشر دانشجو مي نهاد.
بر همين اساس در اين سال ها شاهد تلاش هاي گروه هاي دانشجويي در راستاي تحقق اين خواست رهبري بودم كه در اين بين شايد در ميان دانشجويان دانشگاه‌هاي تهران گروه موسوم به «علم و دين» در اين سال‌ها نام آشناترين نامي باشد كه در ميان گروه‌هاي فعال دانشجويي كه در اين زمينه فعال بودند، به گوش رسيده است.
اين گروه كه ريشه آن به مهرماه سال 83 و دانشگاه امام صادق(ع) باز مي‌گردد از مجموعه تلاش هايي بود كه در ذيل موسسه اشراق صورت مي گرفت؛ كه هدف آن ارتقاء كمي و كيفي كادر مركزي اين موسسه بود.
اين گروه دانشجويي كه در طي اين سال ها برنامه هايي بسيار متعددي را در فضاي دانشجويي برگزار كرده، حالا اعضايش جزوء اركان اصلي فضاي فعال دانشجويي مي باشند كه در قالب گروه هاي مختلف به فعاليت خود ادامه مي دهند.
لذا برآنيم در طي چند بخش در ذيل معرفي مراكز و كانون هاي فعال علمي دانشجويي به معرفي اين گروه دانشجويي بپردازيم، كه در اين بخش مباني فكري اين موسسه تشريح خواهد شد.
ضرورت: توانايي تهيه خوراك براي دستگاه‌هاي اجرايي و قانون‌گذاري كشور امري اساسي
انقلاب اسلامي ايران پديده‌اي است بديع كه تصميم‌گيري صحيح براي نحوه اداره آن به گونه‌اي كه متناسب با بافت فرهنگي ايران باشد و امكان رسيدن به آرمان‌هاي بلندش را فراهم كند، همچنان بي‌پاسخ مانده است. اگر روند حركت آن از ابتدا تاكنون بازنگري شود، به روشني مشخص مي‌گردد كه انقلاب حركتي رو به جلو اما كند را تجربه مي‌كند و نيازمند بازسازي اساسي در همه ساختارهاي خود است.
اما متاسفانه جو موجود در دانشگاه‌ها و پژوهشكده‌ها و مراكز تحقيقاتي كشور تنها به پاسخگويي به شبهات نظري محدود گشته و توانايي تهيه خوراك براي دستگاه‌هاي اجرايي و قانون‌گذاري كشور را نداشته و حتي درك درستي از مسائل روز انقلاب ندارند.
مطالعه انقلاب اسلامي و آسيب‌شناسي آن و شناسايي تمدن رقيبش كه هم‌اكنون همه جهان را به شدت متاثر كرده است، همچنين بررسي مراكز مدعي پاسخگويي به مسائل انقلاب اسلامي، نارسايي فعاليت‌هاي آنان را براي حل همه جانبه ناكارآمدي‌‌هاي نظام مقدس جمهوري اسلامي روشن مي سازد.
لذا گروهي تحت عنوان موسسه اشراق انديشه دور هم جمع گشته‌اند تا با عنايات حضرت حق تعالي، جهت ارائه الگويي عملي براي دستيابي به اهداف تمدني انقلاب اسلامي تلاش كرده و زمينه‌هاي چنين تحولي را آماده سازند.
بيان مسئله: وجود رويكردهاي معارض و فاقد هر گونه سنخيت و هماهنگي در اصول و مباني اسلامي در كشور
ارائه طرحي جامع و متناسب براي گذر از وضعيت نامطلوب سياسي، فرهنگي و اقتصادي كشور و وصول به جامعه آرماني ترسيم شده توسط امام خميني (ره) نيازمند آسيب شناسي و شناخت تمامي عوامل دخيل در ساخت و ساز اجتماعي و اولويت بندي و نسبت سازي بين آنهاست تا در پي آن قادر به كنترل، محدود سازي و رفع و محو آسيب‌ها و دستيابي به اهداف باشيم.
مشكل اساسي كشور ما جريان مهندسي توسعه اجتماعي غربي(سرمايه داري ليبرال)، در بستر نامتناسب (نظام فرهنگي اسلامي- ايراني) است، بدين گونه الگوها، دانش‌ها و معادلات نظام سرمايه داري ليبرال كه براساس فرهنگ مادي مي‌باشد و با فرهنگ اسلامي- ايراني در تعارضند در تمام عرصه‌هاي حيات بشري جريان فتنه كه علاوه بر اينكه در حل معضلات ناكارآمد بوده‌اند، موجب بروز ناهنجاري‌ها و آسيب‌هايي گرديده‌اند.
بدين سان نفوذ مفاهيم، ساختارها و محصولات نظام غربي در پيدايش چالش‌ها و آسيب‌ها سهم عمده‌اي را داشته‌اند، براي اشاره به اين نفوذ مي‌توان برنامه‌هاي توسعه كشور را مثال زد كه علاوه بر حاكميت روش‌ها و الگوهاي غربي بر آنها و در شيوه دسته بندي امور و فعاليت‌ها، تعيين اهداف، سياست‌هاي كلان، شاخص‌هاي توسعه، نحوه توزيع بودجه و ساير ابعاد و مراحل برنامه ريزي را نيز در بر مي‌گيرد.
اما ناهنجاري‌هاي موجود نمي‌توانند بر رويكرد كشور به سوي سرمايه‌داري ليبرال منحصر شوند، زيرا همزمان با ترويج نظام سرمايه داري در نظام مديريتي كشور، برخي روش‌ها و آثار و گرايش‌هاي سوسياليستي (كه طي دهه نخست انقلاب به منظور تحقق عدالت اجتماعي در جريان مديرتي كلان كشور بكارگرفته شد) در بستر جامعه اسلامي كه نه تنها فاقد هر گونه سنخيت و هماهنگي در اصول و مباني اسلامي، بلكه دقيقاً معارض با آنهاست و همچنين طرح و كاربست علايق و سلايق شخصي گاه معارض و متضاد در مهندسي تكامل اجتماعي ما رخنه كرده و در نهايت سامان و سازمان مطلوب را گسسته و التقاط و تشتت و به تبع آن، ناكارآمدي ديني را به تمام پيكره نظام سرايت داده است، البته مواردي چون رهبري نظام و عمل برخي مسئولين دلسوز انقلابي و همچنين فرهنگ اسلامي جامعه مانع تحقق كامل سرمايه داري ليبرال در ايران اسلامي گرديده است ولي در عين حال سهم تاثير اصلي در ايجاد ناهنجاري‌ها و آسيب‌ها اصالتاً بر خصوصيات و ذات بحران آفرين نظام سرمايه داري مربوط است.
بنابراين عدم وجود مديريت يكپارچه اجتماعي بر پايه مباني و آموزه‌هاي اسلام ناب، علت اصلي آسيب‌ها و عقب ماندگي از آرمان‌هاست.
1-خلاء تئوريك
به اين ترتيب ناهماهنگي در مديريت اجتماعي موجب ناهماهنگي در حوزه‌هاي مديريت سياسي، فرهنگي و اقتصادي گرديده است كه در پايه و اساس ناشي از عدم دستيابي جامعه ما به نظام مفاهيم و منظومه علوم يكپارچه و هماهنگ ديني يا به بيان ديگر نظام فكري الهي كه جهت مديريت ديني تمام عرصه‌هاي اجتماعي ضروريست.
به ديگر سخن از هنگامي كه ورود اسلام به عرصه اجتماعي و حكومت بقا و توسعه ديني جامعه در گرو توليد فكر عهده دار عمل ديني مي‌باشد فكري كه عمل اجتماعي يكپارچه را تامين و تضمين كند بدين سان با توليد فكر و نظام مفاهيم ديني علوم و سپس مدل‌ها و الگوهاي توسعه كشور كه مقدمه تمدن سازيست سامان مي‌يابند.
در كنار خلاء مفاهيم لازم انقلاب اسلامي، مفاهيم روشي كه از بنيادي‌ترين و ضروري ترين اجزاي نظام مفاهيم ديني مي‌باشد كه امكان توليد و جهت دادن به مفهوم را مهيا مي‌كند. روش با ارائه روش تحقيق‌هاي علوم مختلف و همچنين ارائه اصول فقه حكومتي، دانشگاه و حوزه را در امر تئوري پردازي و مفهوم سازي و توليد علم توانا مي‌گرداند و پايگاه هماهنگ كننده كليه علوم حوزوي و دانشگاهي مي‌باشد.
غرب نيز به وسيله روشي روش پوزيتيويستي، كه به سراسر جهان صادر نموده، قادر به ايجاد هماهنگي در تمام علوم در جهت اهداف خود، به صورت شبكه جهاني توليد علم گرديده و تمدن خويش را جهاني ساخته است.
در جهت استقلال تمدني خويش نه استقلال حاكميتي كه اكثر كشورها دارا هستند و جامعه پردازي ديني، ما نيز نيازمند توليد علوم هماهنگ (نظام مفاهيم) و پيش از آن روش توليد علم ديني مي‌باشيم پرواضح است در ميان تمام نقايص و كمبودهاي جامعه ما در حوزه فرهنگ و علم، مفاهيم روشي از اهميت و جايگاه بنيادي و راهبردي خاصي برخوردار مي‌باشد كه بايد در قالب نهضت توليد علم بدان دست يابيم.
2-چالش در مديريت تحقيقات
يكي از عوامل مهم و اساسي در فقدان نظام مفاهيم ديني بويژه مفاهيم روشي، چالش در مديريت فرهنگي كشور بخصوص در مديريت تحقيقات مي‌باشد چرا كه اساساً توليد علم فارق از وجود يك شبكه و نهضت اجتماعي هدايت و كنترل شده ممكن نيست و عهده دار مديريت، كنترل و هدايت اين شبكه، مديريت تحقيقات كشور مي‌باشد كه دچار نقايص و مشكلاتي است، پيش از بررسي تحقيقات كشور، نگاهي بازشناسانه به مديريت فرهنگي كشور ضروريست زيرا كه در صورت نقص و ضعف در آن به مديريت تحقيقات و توليد علم كشور به عنوان زيرمجموعه آن سرايت مي‌كند.
مديريت فرهنگي جامعه ما به علت فقدان استراتژي فرهنگي و كمبود خط مشي مستقل و عدم اعمال مديريت همه جانبه و فراگير، نتوانسته وضعيت فرهنگي و نيز علمي كشور را ساماندهي و سازماندهي كند.
بدين ترتيب تهاجم فرهنگي دشمن به نتيجه رسيده و گرفتار فرسايش فرهنگي مي شويم.
معين نبودن استراتژي فرهنگي و عدم اعمال مديريت يكپارچه در اين حوزه ناهماهنگي و تشتت فعاليت‌هاي فرهنگي و سازمان‌هاي فرهنگي و ايجاد خلاء‌هاي كه فرصت نفوذ فرهنگ رقيب است را موجب گرديده است.
آثار آن نيز در ناهماهنگي و عدم وحدت همگرايي فعاليت‌هاي نهادهاي فرهنگ ساز مانند صدا و سيما تا نهادهاي مولد انديشه مانند حوزه و دانشگاه نمايان است.
اين ضعف به نوبه خود در مديريت تحقيقات اثرات سويي در برداشته و آن را با چالش‌هايي روبه رو ساخته است كه از جمله آن مي توان به فقدان استراتژي هماهنگ در جامه و مديريت يكپارچه در آن اشاره نمود.
واز آنجايي كه به عنوان موتور مولد انديشه در جامعه مطرح است از ناهمخواني سمت و سوي حركت آن با آرمان‌هاي انقلاب رنج مي‌برد.
از نقايض و مشكلات مديريت تحقيقات و توليد علم در ايران مي‌توان به عدم حساسيت آن نسبت به ضروريات انقلاب اسلامي و نياز مفهومي و ضرورت نظريه پردازي در قلمرو فكر ديني ياد كرد كه در اين زمينه گامي جدي برداشته نشده است.
حتي سر و سامان دادن به وضعيت تحقيقات كشور با جهت رايج جهاني و بومي سازي آن نيز دچار ضعف است مديريت تحقيقات در تحقق نظام تحقيقات جامع كشور و تنظيم روابط نهادهاي تحقيقاتي از جمله حوزه و دانشگاه حتي براي بومي سازي و سامان دادن به توليد علم كنوني و رشد در R&D و نه توليد انديشه و فكر ديني عمل مدار عاجز بوده است عدم اعمال مديريت تحقيقات ارائه نظام موضوعات تحقيقاتي ديني اجتماعي را جهت پاسخگويي به نيازمندي‌هاي جامعه تكاملي اسلامي را واگذاشته كه در اثر آن يا موضوعات تحقيق و پژوهش ديني نيستند يا برخاسته از نيازمندي‌هاي اجتماعي نيستند و يا گرفتار سطحي بودن و عدم برآيند تاثير اجتماعي شده‌اند و در نهايت تتبع گرايي به معارف و آموزه‌هاي مدرنيته و گسيختگي و تشتت در تحقيق و پژوهش فراگير گرديده است از سوي ديگر يكي از نقص‌هاي اساسي به آن عدم حمايت مالي، امكاني و يا سياسي گروه‌ها و نهادهاي جهادگر در توليد انديشه ديني به علت قوانين و روابط نادرست مي‌باشد.
چالش در مقوله مديريت توليد علم و تحقيقات مانع جدي و اساسي توليد انديشه و فكر ديني كاربردي به ويژه مفاهيم روشي گرديده است.
مديريت شبكه تحقيقات بواسطه مشاركت كليه سطوح و تعامل و پالايش افكار و گمانه‌ها و برهم افزايي آنها در تئوري پردازي و مفهوم سازي و توليد مفاهيم ديني كاربردي نقش اصلي را ايفا مي كند از سوي ديگر تسهيل ارتباطات و ايجاد امكانات و زمينه سازي رقابتي شدن فعاليت‌هاي علمي و مناسب سازي ساختارها و فضاسازي جهت مشاركت عمومي كه همه تاثير بسزايي در مفهوم سازي دارند، از طريق سازماندهي و مديريت يكپارچه آن تحقق پيدا مي‌كند.
3- ضعف و عدم حساسيت فرهنگ عمومي و تخصصي پيرامون علم ديني
نقش فرهنگ جامعه در سياستگذاري‌ها شايسته تامل است به درستي كه حسب نگاه فرهنگ اجتماعي، اعم از عمومي و تخصصي پيرامون مقولات اجتماعي، مديريت كلان جامعه خود را سازمان مي‌دهد سپس سياستگذاري‌ها، برنامه ريزي‌ها و تخصيص منابع را همسو مي‌گرداند.
بدين سان اهميت توليد فكر و انديشه و جايگاه آن در توسعه كشور از منظر عموم و خواص، تاثير بسزايي در پي ريزي، ساخت يابي و سرانجام آن دارد.
فرهنگ اجتماعي بسترساز غالب تصميم سازي‌ها، تصويب قوانين و تصميم گيري‌هاست و به واسطه مكانيزم‌هاي خاص خود روي فرآيندهاي سياستگذاري، برنامه ريزي و اقدامات اجتماعي تاثير مي‌نهد.
در حقيقت، خواست و طلب اجتماعي، كه خواستگاه آن فرهنگ اجتماعي مي‌باشد، هدف ساز و نظام دهنده روابط اجتماعي مي‌باشد اين از آنجا ناشي مي‌شود كه نياز موثر اجتماعي تحت هر مديريتي اجتماعي موتور محرك جامعه است.
علاوه بر نقش هدف سازي و جهت دهي فرهنگ اجتماعي، دو نقش مهم ديگر براي آن احصاء مي‌شود، نخست پشتيباني و حمايت از سياست‌ها و برنامه‌هايي كه در پي رفع نيازهاي اجتماعي هستند كه در نازل ترين سطح آن، اختصاص منابع مالي و امكاني به صورت خيريه و وقف است.
و ديگري پرسشگري و سئوال از مراحل تحقق اقدامات مي‌باشد، بدين واسطه از انحراف برنامه‌ها جلوگيري مي‌شود و كنترل و هدايت مدام جريان پاسخگويي به خواست اجتماعي و تحقق عملي سياست‌ها به طور حتم صورت مي‌پذيرد.
اما پژوهش و تحقيق و توليد علوم اسلامي در فرهنگ جامعه ما به ويژه دانشگاهيان و حوزويان چندان منزلتي ندارد و نقش آن در حل بحران‌هاي اجتماعي مغفول است و تكرار بدون عمل ايجابي اين مسئله و تنها نقد علوم غربي، آن را در حد شعار نگه داشته و موجبات نااميدي نسبت به تحقق آن را فراهم كرده است.
مهجور ماندن علوم اسلامي در فرهنگ ما سبب عدم اهتمام پرشور، رسمي و برنامه ريزي شده و در نتيجه ورود بدون مديريت و نظارت علم و تكنولوژي غرب گرديده است.
در اين ميان نيز بيماري مدرك گرايي، تتبع گرايي در تحقيقات و فقدان تحقيقات بومي جامعه علمي كشور را فراگرفته است و حركت اميدواركننده‌اي جهت ساماندهي اوضاع نبوده است.
از اين رو فرهنگ سازي در تمام سطوح جامعه به ويژه در ميان دانشجويان و طلاب بعنوان يكي از ماموريت‌هاي ضروري نهضت توليد علم مي‌بايست پيگيري شود و حضور فعال وزارتخانه‌ها و نهادهايي را مانند صدا و سيما، آموزش و پرورش و وزارت علوم را طلب مي‌كند.
از آثار و بركاتي كه فرهنگ سازي در اين مقوله به همراه خواهد داشت مي‌توان به اين موارد اشاره كرد، تصويب سياست‌ها، برنامه‌ها و تخصيص منابع و بسيج و هماهنگي نهادها و خصوصاً تحرك مديريت فرهنگي و تحقيقات كشور به سوي توليد علم و انجام تمهيدات لازم، رشد تعداد پژوهشگران و افزايش عمق و علاقه آنان.
گسترش، عمق يافتن و انسجام پژوهش‌ها و تحقيقات و افزايش ارتباط و تعامل آنها با نيازهاي اصيل جامعه ديني ما و در نهايت آمادگي جهت توليد اجتماعي علوم.
استراتژي: تحقق شبكه تحقيقات جهت پاسخگويي به نيازهاي جامعه اسلامي
تحقق شبكه تحقيقات جهت پاسخگويي به نيازهاي جامعه اسلامي در مرحله عبور از تمدن فعلي و حركت به سمت تمدن اسلامي، خود نيازمند توليد علم مديريت تحقيقات و آماده سازي بسترهاي اجتماعي، فرهنگي و قانوني متناظر و همچنين كادر شبكه ساز با شاخصه‌هاي كمي و كيفي لازم است.
لذا موسسه با هدف ارائه مدل كارآمد شبكه تحقيقات، سعي نموده است تا در درون خود، شبكه‌اي عمل نموده و با ايجاد الگوي ارتباطي بين انجمن‌هاي علمي خود، توانايي مديريت هماهنگ گروه‌هاي پژوهشي سراسر كشور را در همه رشته‌ها و زمينه‌ها و در سطوح بنيادي، راهبردي و كاربردي بدست آورد.
در راستاي دستيابي به اين مهم، ساختار آموزش و پرورش در موسسه، كادر مورد نياز را تربيت كرده و در اختيار انجمن‌هاي علمي قرار مي‌دهد، اين افراد در دوره‌هاي فرهنگي- ترويجي برگزار شده توسط موسسه، شناسايي و جذب شده‌اند.
از آنجا كه فرهنگ جامعه در سياست گذاري‌ها نقش ويژه‌اي دارد و بر حسب نگاه فرهنگ اجتماعي، اعم از عمومي و تخصصي پيرامون مقولات اجتماعي، مديريت كلان جامعه خود را سازمان مي‌دهد و سپس سياست گذاري‌ها، برنامه ريزي‌ها و تخصيص منابع را همسو مي‌گرداند، موسسه با برگزاري دوره‌هاي فرهنگي- ترويجي، سعي در ايجاد تفاهم در مباني نهضت نرم افزاري و استراتژي حركت انقلاب اسلامي در بين جوانان بسيجي سراسر كشور به عنوان گام نخست فرهنگ سازي در جامعه دارد؛ تا از اين رهگذر بتواند با ايجاد همدلي و همفكري بين فعالان بسيجي دانشگاه‌ها و مراكز مذهبي، پيش زمينه‌اي ايجاد شبكه فرهنگي به عنوان جزء مهمي از شبكه تحقيقات را فراهم آورد.
ادامه دارد...
ارسال نظرات