ولایت یافتن رسانه‌ها بر بشر در دوران کنونی

گروه دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو» - منصوره حجاری؛ اگر گفته شود تکنولوژی ابزاری برای رسیدن به غایتی است، در جای خود می‌تواند حرف درستی باشد، ولی بایستی بدانیم این حرف دستاوردهای تکنولوژی را در نظر گرفته است، نه ماهیت آن را. اگر کسی برای تکنولوژی ماهیتی قائل نباشد، در واقع از درک حقیقت آن عاجز مانده است؛ منظور ما از ماهیت، در این جا جنس، فصل و مقوله مقوم و... نیست، بلکه شناسنامه تفصیلی و تحلیلی آن است که شرایط و بستر تحقق آن را باز می‌نمایاند. (1)

در این جا فارغ از بحث مهم ماهیت تکنولوژی، زمینه‌ها و بسترهای پیدایش و فلسفه فکری حاکم بر دستاوردهای آن (که در جای دیگری به آن خواهیم پرداخت)، رسانه‌ها را به عنوان مهمترین دستاورد تکنولوژیک غرب مورد بررسی قرار می‌دهیم.

تحریف واقعیت‌ها، کارکرد مهم رسانه‌ها

کنترل افکار عمومی جامعه از کارکردهای مهم رسانه‌ها در دنیای تکنولوژیک امروز می‌باشد. اگر افکار عمومی با نشان دادن هست‌ها و واقعیت‌ها شکل می‌گرفت، نتیجه مطلوبی به دست می‌آمد و به رشد و بالندگی اجتماع می‌انجامید، اما اشکال کار اینجاست که رسانه‌های غربی با فاصله انداختن میان واقعیت‎ها و انسان‌ها، مولفه‌های صحیح قضاوت را در اختیار او نمی‌گذارند؛ کاری که ابلیس نیز از ابتدای خلقت آدم در پیش گرفته است.

شیطان همان روز اول به هنگام رانده شدن جمله‌ای به درگاه الهی گفت که با آن ماهیت خود را افشا کرد؛ (2) سخنی به زبان راند که از حقیقتی که حضرت آدم شنیده بود، دور بود. او با این کار واقعیت را آن‌طور که بود به آدم نشان نداد. (3)

تلاش قدرت رسانه‌ای در جهت دور کردن مخاطبین از نیازهای اساسی خویش

در واقع تحریف واقعیات و نشان دادن جذابیت‌های وهم‌آلود، کار طراحان یا بهتر بگوییم دلالان رسانه‌ای دنیاست؛ این تخدیر رسانه‌ای و غفلت بشر از حقیقت و وضعیت خویش، بسیار شدیدتر از گذشته است.
 

رسانه‌ها برای تمدن غرب، وسیله سرگرمی صرف نیستند، بلکه ماندگاری غرب وابسته به حکومت آن‌ها بر اذهان بشر است که با یاری همین رسانه‌های تصویری به دست می‌آید. (3)

در حال حاضر قدرت رسانه‌ای دنیا در دست طاغوت است و تا توانسته است از این قدرت در جهت دور کردن مخاطبین خود از نیازهای اساسی خویش کوشیده است. روح تفکر غربی در رسانه نیز مانند سایر مصنوعات غرب دمیده شده است.

رسانه‌ها بر بشر ولایت پیدا کرده‌اند!! / نیازمندی بیشتر و دوری از آسودگی

کسی که می‌خواهد واقعیت را تحریف کند، سرعت بیشتری در به کارگیری رسانه به عهده می‌گیرد تا کسانی که می‌خواهند حقیقت را بیان کنند؛ شیطان و عمال او همه توان خود را به کار گرفته‌اند تا انسان را از حقیقت وجودی خویش دور کنند. آن‌ها با نادیده گرفتن نیازهای فطری و تحریف نیازهای غریزی وی، بدون این که خود او درک کند، همه جوانب زندگی بشر را تحت سیطره خود قرار داده‌اند.

به جاست در این جا تعبیر ولایت طاغوت را که در قرآن نیز به آن اشاره شده است به کار ببریم و بگوییم رسانه‌ها بر بشر ولایت پیدا کرده‌اند.

وقتی خداوند از زندگی بیرون رفت و هدف‌های متکثری که به راحتی در دسترس نیستند، مقصد انسان شدند، انسان می‌ماند و نیازهای فراوان او به ابزارهایی که باید او را به اهداف وهمی‌اش نزدیک کند. این است که هر جامعه‌ای که هدف خود را تکنولوژی برتر قرار داده در واقع نیازمندی خود را شدت بخشیده و از آسودگی برای همیشه محروم شده است. (4)

آیا می‌توان رسانه را از سیطره طاغوت خارج کرد؟

به نظر می‌رسد، اگر رسانه را مستقل از گردانندگان آن در نظر بگیریم می‌توان آن را به تدریج از سیطره طاغوت خارج کرد و تحت ولایت الهی درآورد.

شهید آوینی در این رابطه می‌گوید: «ولایت تکنولوژی، مطلق نیست که نتوان آن را شکست. ولایت تکنولوژی در جهان سوم بسیار ضعیف است و به تمام معنا محقق نشده؛ علتش هم این است که جهان سوم مشارکت تاریخی در سیر تحول تکنولوژی و صنعتی شدن را ندارد، فقط توانسته با جهان صنعتی نسبتی ضعیف برقرار کند و این نسبت ضعیف قادر نیست ولایت تکنولوژی را در جهان سوم مطلق کند.

دلیل دیگر خود انسان غربی است که در متن این تحول تاریخی زندگی کرده و ولایت تکنیک بر او اعمال شده، در حالی که انسان شرقی چموشی می‌کند و به ولایت تکنیک گردن نمی‌نهد.» و در جای دیگر به این نکته اشاره می‌کند که «پذیرش ولایت تکنیک، آدم را به پرستش لوازم و مقتضیات تکنولوژی نیز می‌کشاند، اما خود شیء فی نفسه نمی‌تواند بد باشد؛ اگرچه با خود اقتضاهای فرهنگی و اخلاقی خاصی نیز به همراه دارد.

باید به فکر راهکارهایی برای انتقال حقیقت به بشر از طریق رسانه‌ها بود

صرف‌نظر از فرهنگی که رسانه‌ای مانند تلویزیون با خود به همراه دارد، می‌توان از آن در مسیر حق بهره جست؛ یعنی هست‌ها و واقعیت‌ها چیزهایی هستند که می‌توانند از مجرای رسانه عبور کرده و به مخاطب رسانده شوند، البته به دلیل این‌که همه هست‌ها مادی نیستند، نه تنها نمی‌توان از رسانه‌ها این توقع را داشت، بلکه در توانایی و ظرفیت آن‌ها هم نیست که همه آن چه از حقایق وجود دارد را به مخاطبین خود بنمایانند.

سید شهیدان اهل قلم: اختیار انسان اهل ولایت فوق هر چیزی است

رسانه‌ها حتی گاهی اوقات در نشان دادن بخشی از واقعیت نیز ناتوان هستند. اما این موضوع نمی‌تواند مانع سعی و تلاش در به دست گرفتن قدرت رسانه‌ای باشد، بلکه باید به فکر راهکارهایی برای انتقال حقیقت به بشر از طریق رسانه‌ها بود و این خود کوششی مضاعف می‌طلبد، و باز هم به قول سید شهیدان اهل قلم، اختیار انسان اهل ولایت فوق هر چیزی است، خواه تکنولوژی و خواه هر چیز دیگر...

 

1- محمد حسنی، موجودیت غرب و رسانه های تکنولوژیک، ص 120
2- لاَُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِى الاَْرْضِ وَ لاَُغْوِیَنَّهُمْ اَجْمَعینَ. (سوره حجر آیه 39)
3- تعبیری از حجت الاسلام پناهیان
3- محمد حسنی، موجودیت غرب و رسانه‌های تکنولوژیک، ص 19
4- اصغر طاهرزاده، گزینش تکنولوژی از دریچه بینش توحیدی، ص 53
5- سید مرتضی آوینی، آیینه جادو، جلد3