گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ نامگذاری سال «تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی» از سوی مقام معظم رهبری، زمینه را برای حمایت‌های همه جانبه و فرا بخشی از تولید داخلی فراهم کرده است.
از دیدگاه مقام معظم رهبری علوم و تحقیقات، رمز واقعی و کلید پیشرفت ملت ایران و دستیابی آن به نقطه معلوم در زمینه علمی است.
ایشان بارها بر لزوم تسریع روند حرکت ایران به سمت قله‌های پیشرفت و توسعه تاکید کرده‌اند.
از این رو در راستای «گفتمان پیشرفت علم و فناوری» با یک پژوهشگر موفق در حوزه ازن به عنوان یک فناوری بسیار مهم و کاربردی و جدید گفت‌وگو کرده‌ایم.
ازن به عنوان یک تصفیه کننده و ضدعفونی کننده کم خطر و با تاثیرگذاری زیاد، جایگزین بسیار مناسبی برای مواد دیگر است که هم اکنون در کشورهای توسعه یافته، استفاده از آن رایج است.
از جمله کاربردهای گسترده ازن می‌توان به صنایع مواد غذایی، کشاورزی، دامداری و مرغداری، رنگبری و بسیاری دیگر اشاره کرد.
دکتر امیر آقایی در کنار همکاران خود که تحصیلکردگان رشته‌های شیمی، مهندسی شیمی و برق هستند، اخیراً به پژوهش در حوزه ازن اقدام کرده و دستاوردهای ارزشمندی داشته‌اند.
این پژوهشگر حوزه ازن می گوید: در حال حاضر با وجود کاربرد گسترده ازن در صنایع، کشاورزی و دامپروری،استفاده از این دستگاه ها در داخل بسیار محدود است و البته همین بازار نیز در اختیار واردکنندگان می باشد وتولیدکنندگان محدودی در این حوزه فعالیت دارند.
وی می افزاید: ازن اکسنده بسیار قوی است که به دلیل این خاصیت جهت ضد عفونی و تصفیه، در آب و هوا مورد استفاده قرار می گیرد؛ در حال حاضر در کشور ما از کلر به عنوان ماده ضد عفونی کننده آب استفاده می‌شود که ترکیبات مضری را ایجاد می‌کند، مانند کلررامین وتیر کلرو متان که موجب تغییرPHآب شده و خارش و سوزش در پی دارد؛ همچنین به لحاظ اقتصادی بسیار شیوه گران‌قیمتی است و نگهداری آن نیز هزینه‌زاست.
آقایی می گوید: برای ضدعفونی کردن هوا از فرمالین، پرمنگنات استفاده می‌شود که ماده‌ای سمی و مضر است و مانند کلر ترکیبات مضری را در مجاورت دیگر مواد موجود در هوا تولید می‌کند؛ در این حوزه نیز ازن جایگزین مناسبی است، به عنوان مثال در مرغداری‌ها با استفاده از ازن، تلفات دام بسیار کاسته خواهد شد.
وی تصریح می کند: در حوزه تصفیه فاضلاب بهداشتی که شامل آب حمام و ظرفشویی می شود و یکی از منابع مهم آبی‌اند و معمولاً دور ریخته می‌شوند نیز می‌توان با بهره‌گیری از ازن مجدداً از آنها در حوزه کشاورزی بهره‌برداری کرد.
در دامپروری برای جلوگیری از آلودگی بدن دام‌ها که باعث آلودگی شیر می‌شود و بسیار دردسرزاست ازن قابل استفاده است؛ این در حالی است که مواد تصفیه‌کننده دیگر، روغن موجود در شیر را اکسید می‌کنند که شیر را سمی می‌کند، لذا باید از قبل به ضدعفونی کردن اقدام کرد.
همچنین در صنایع رنگبری برای ضدعفونی، تصفیه،استریل تجهیزات آزمایشگاهی و بسته‌بندی و نگهداری مواد غذایی می‌توان از ازن بهره برد.
آقایی می گوید: این مزایای گسترده ما را بر آن داشت تا با راه‌اندازی یک مرکز، به پژوهش و ترویج این فناوری دست بزنیم؛ چرا که اکثراً تولیدکنندگان داخلی برای استفاده از آن به دلیل جدیدبودن و کم اطلاعی با مشکل روبرو هستند، لذا در قدم اول تلاش کردیم صرفه اقتصادی این حوزه را نشان دهیم.
متاسفانه به علت آگاهی اندک تولیدکنندگان و واحدهای اقتصادی، تمایل به این روش کم است؛ به عنوان مثال از حدود 22 هزار مرغداری کمتر از 100 واحد از این روش بهره می‌برند.
وی می افزاید: در بلندمدت این روش بسیار اقتصادی و به صرفه خواهد بود؛ زیرا نیاز به ماده اولیه ندارد و بسیار کم هزینه است؛ در یک مرغداری در طول یکدوره جوجه کشی هزینه کل دستگاه برخواهدگشت و با توجه به اینکه هر دوره حدود دو ماه است، در طول یک سال شش برابر هزینه دستگاه برمی‌گردد و در استخرها نیز در یک بازه سه ساله، این دستگاه هزینه خود را جبران می‌کند.
آقایی می گوید: از مزایای استفاده از دستگاه‌های ازن ساز این است که هیچ ماده اولیه‌ای نمی‌خواهد؛ چرا که هوا را به ازن تبدیل می‌کند، در واقع ازن مولکول سه اتمی اکسیژن است و از آنجایی که پس از یک ربع مجدداً به اکسیژن تبدیل می‌شود، پسماند خاصی ندارد و مضر نیست.
این پژوهشگر تصریح می کند: به لحاظ بهداشتی و زیست محیطی نیز ازن بهتر از شیوه‌های سابق است؛ اگر چه استفاده از ازن حد مجاز دارد، اما این میزان بسیار بیشتر از میزان مورد نیاز برای تصفیه است؛ به عنوان مثال برای تصفیه آب با کلربه سهPPM کلر احتیاج داریم که به هر صورت مضر است، اما برای این کار با استفاده از ازن، تنها به چهارصدم PPMازن نیاز است، در صورتی که تا نیم واحد مجاز است.
وی خاطرنشان می کند: در کشورهای توسعه یافته، تمامی صنایع برای تصفیه و بهداشت از ازن بهره می‌برند، اما متاسفانه در داخل کشور ما اینگونه نیست و شاید یک دلیل آن افرادی هستند که در واردات برخی مواد شیمیایی ذی‌نفع هستند و ترجیح می‌دهند از موادی مانند فرمالین و پرمنگنات همچنان استفاده شود، حتی در وزارت بهداشت نیز تمهیداتی برای جایگزینی ازن با کلر دیده نشده استو همچنان برای سنجش عدم آلودگی آب، میزان کلر مورد سنجش قرار می‌گیرد که ساده‌تر و ارزان تر است نه ازن؛ این خود عاملی است که همچنان تولیدکنندگان به سمت استفاده از کلر ترغیب شوند.
این پژوهشگر ادامه می دهد: در حال حاضر تولید دستگاه‌های ازن ساز به صورت واحدی است و تولید گسترده و انبوه وجود ندارد، این دستگاه‌ها اکثراً وارداتی هستند و این درحالی است که نمونه‌های داخلی حدوداً یک سوم قیمت دستگاه‌های خارجی هستند و کیفیت آنها برابری می‌کند؛ همچنین تولیدات داخل، خدمات، تضمین و نصب دارند.
وی می افزاید: ظرفیت تولید دستگاه‌های ازن ساز در داخل بسیار بیشتر از آمارهایی فعلی است و به نظر می‌رسد علل عدم تولید عمده و گسترده در داخل دو مورد است؛ یکی ناشناخته بودن این حوزه نسبت به شیوه‌های قدیمی‌تر و دیگری واردکنندگانی که به علت منافع خود سیاه نمایی می‌کنند و دید مشتری‌ها را خراب می‌نماید.
وی می گوید: در خصوص دستاورد این مرکز پژوهشی سیستم محاسبات دقیق از مهم‌ترین کارهای ما بوده است، یک مسئله اساسی برای نصب دستگاه‌های ازن ساز قبل از هر چیز تشخیص دستگاه مناسب برای نیاز یک واحد صنعتی است؛ اگر میزان ازن استفاده شده کم باشد، طبیعتاً بی‌تاثیر خواهد بود و اگر بیش از حد مجاز باشد، ممکن است آسیب‌زا باشد.
اهمیت و حساسیت این مرحله در این است که ازن نیمه عمر دارد و میزان پایداری آن به عواملی مانند دما، محیط و PHوابستهاست. ما در این حوزه اطلاعات خوبی داریم و به تولیدکنندگان مشاوره و کمک می‌دهیم و در حال حاضر از بسیاری از کشورهای توسعه یافته در حوزه پژوهش جلوتر هستیم.
وی تصریح می کند: ازن یک حوزه است در میان دیگر حوزه‌های صنعتیکه متاسفانه مانند دیگر صنایع برخلاف وجود نمونه‌های مناسب داخلی، همچنان اقبال عمومی به سمت کالاهای خارجی است، در حالی که این فرهنگ عمومی باید تغییر کند و مردم به کالاهای داخلی اعتماد کنند تا تولید ملی رونق بیشتری داشته باشد.