چه چیزی مانع قیام ائمه در طول تاریخ بوده است؟

گروه دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»، راحیل طهوری؛ عوامل بسیاری در پیروزی قیام‌ها اهمیت دارند، اما در این میان برخی عوامل وزن سنگین‌تری نسبت به سایرین دارند و رهبری و اطاعت از رهبری دو عنصر بسیار مهم در هر نهضتی است؛ به طوری که اگر سایر عوامل فراهم باشد، اما رهبری مقتدر وجود نداشته باشد تا این عناصر را یکپارچه و یکدست کند، انتظار پیروزی نهضت توهمی بیش نیست.

متقابلا هم اگر یک رهبر مقتدر و سرآمد وجود داشته باشد، اما مردمی برای اطاعت از رهبری و گوش سپردن به ندای او در میان افراد جامعه وجود نداشته باشند اندیشیدن به پیروزی یک خیال پوچ است.

چیزی که مانع قیام ائمه در طول تاریخ بوده است

ائمه (ع) همواره بعنوان رهبرانی مقتدر و کارآمد و به دور از هر گونه خطا و اشتباهی مردم را به قیام علیه حکومت دعوت می‌کردند، اما حلقه مفقوده در این میان، انسان‌هایی مطیع و وارسته بودند؛ انسان‌هایی که در مقابل امام و فرمان ایشان هیچ گونه استقلال و هستی برای خود و نظراتشان قائل نباشند، کسانی که با صدور فرمان امام به شکست یا سرانجام یا ضرورت یا عدم ضرورت آن نیندیشند، بلکه سمعا و طاعتا پذیرای فرمان امام باشند.

آنچه در تمام طول تاریخ، مانع قیام ائمه اطهار (ع) می‌شد، فقدان یارانی مطیع و فرمانبردار بود؛ یارانی که اطاعت از اهل بیت(ع) را در مقابل دیدگان خود قرار دهند تا غیر از اهل بیت(ع) و فرامین ایشان نه چیزی را ببینند و نه بشنوند.

امام علی (ع) می‌فرمایند: «مردم! به اهل بیت پیامبرتان بنگرید، از آن سو که گام بر مى‏دارند بروید و قدم جاى قدمشان بگذارید، آنها شما را هرگز از راه هدایت بیرون نمى‏برند و به پستى و هلاکت باز نمى‏گردانند، اگر سکوت کردند سکوت کنید و اگر قیام کردند قیام کنید، از آنها پیشى نگیرید که گمراه مى‏شوید و از آنان عقب نمانید که نابود مى‏گردید.» (1)

عاملی که باعث شد مختار امام را تنها بگذارد

برخی کوفیان با گمان اینکه اکنون موقعیت مناسبی برای جنگ نیست و امام در شرایط خوبی دست به قیام نزده است پشت امام را خالی کردند، هرچند بسیاری از عوامل دیگر نیز در بی وفایی کوفیان موثر بود، اما برخی افراد چون مختار ثقفی با بیان اینکه من تنها زمانی می‌جنگم که پیروز میدان باشم پشت امام را خالی کردند، در واقع کسانی چون مختار که برای خود رای و نظری داشتند و مهمتر از آن، نظر خود را بر نظر امام مقدم می‌داشتند جا مانده دشت کربلا شدند.

از راهی که به سوی فتنه کشیده می‌شود دوری کنید

امیر مومنان فرمودند: «اى مردم! مهار بار سنگین گناهان را رها کنید و امام خود را تنها مگذارید که در آینده خود را سرزنش مى‏کنید. خود را در آتش فتنه‏اى که پیشاپیش افروخته‏اید نیفکنید، راه خود گیرید و از راهى که به سوى فتنه‏ها کشانده مى‏شود دورى کنید.

به جانم سوگند که مؤمن در شعله آن فتنه‏ها نابود شود، اما مدعیان دروغین اسلام در امان خواهند بود. همانا من در میان شما چونان چراغ درخشنده در تاریکى هستم که هر کس به آن روى مى‏آورد از نورش بهره‌مند مى‏گردد. اى مردم! سخنان مرا بشنوید و به خوبى حفظ کنید، گوش دل خود را باز کنید تا گفته‏هاى مرا بفهمید.» (2)

کسی چون مختار بنا بر رای و نظر خود عمل کرد و نتیجه امر نیز چیزی جز پشیمانی و سرزنش نبود؛ نه تنها مختار بلکه بسیاری دیگر نیز در مقام اصلاح عمل خود برآمدند و از کرده خود پشیمان بودند، اما دیگر برای پشیمانی بسیار دیر بود.

چه هنگام خداوند دولت اسلام را از ما می‌گیرد؟

علی (ع) فرمودند: «همانا حکومت الهى حافظ امور شماست، بنابراین زمام امور خود را بى آن که نفاق ورزید یا کراهتى داشته باشید به دست امام خود سپارید. به خدا سوگند اگر در پیروى از حکومت و امام، اخلاص نداشته باشید، خدا دولت اسلام را از شما خواهد گرفت که هرگز به شما باز نخواهد گردانید و در دست دیگران قرار خواهد داد.» (3)

اسلام و تشیع امانات الهی هستند که به ما شیعیان سپرده شده‌اند و ما نیز باید در حفظ و حراست از این عناصر گرانبها از جان و دل مایه بگذاریم، در این میان اگر ما خود را داناتر و هوشیارتر از امام معصوم تصور کنیم قطعا به ورطه هلاکت سقوط خواهیم کرد.

مطمئنا چیزی که نجات دهنده ما از مهلکه‌هاست خلوص در تبعیت از امام است، در واقع اخلاص در تبعیت از امام، ضامن سعادت در دنیا و آخرت ما است.

پی‌نوشت‌ها:

1- نهج البلاغه، ترجمه دشتى، ص 181.
2- نهج البلاغه، ترجمه دشتى، ص323.
3- نهج البلاغه، ترجمه دشتى، ص 369.