وزارت ارشاد حریف صدا و سیما نمی‌شود!

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ درباره کار فرهنگی روی مساله حجاب و مدل ترغیب جوان ها به این موضوع و تبلیغات آن و ... فراوان صحبت شده و میان آنها، حرف حساب هم کم نبوده ولی به حوزه عمل که رسیده، نه که کاری نکرده باشیم، کردیم و بیشتر هم، خرابکاری!

از چند سال پیش آدم هایی، احتمالا از سر دلسوزی، مدل های جدیدی از چادرهای ملی و لبنانی و قجری و ... وارد بازار کردند تا شاید درمانی بر مساله بدحجابی باشد، اما نشد. چادرهای جدید مولفه های حجاب اسلامی را نداشت و از قضا جای اینکه کسانی را به حجاب کامل تر تشویق کند، با رنگ و لعابش، چادر رسمی خانم های ایرانی را هم از چشم جوان ترها انداخت.

و از سال گذشته هم که وزارت ارشاد با نمایشگاه مد و لباس رسما وارد این ماجرا شد، نتوانست چاره ای برای این بی سر و سامانی بیندیشد و حجاب اسلامی، کماکان میان چادرهای سنگ و پولک دوزی شده و مدل های عجیب و غریب نمایشگاهی، گم است.

 سراغ خانم عفت شریعتی، مشاور امور بانوان وزیر ارشاد رفتیم تا با او درباره حوزه فعالیتش در ارشاد و برنامه های این وزارتخانه برای مساله حجاب و نمایشگاه مد و لباس اسلامی و ... صحبت کنیم، گفت وگویی که متاسفانه چشم انداز روشنی پیش روی مان باز نکرد. 

«خبرگزاری دانشجو»- شما از خرداد پارسال به ارشادآمدید، درست است؟

شریعتی: بله،حدود یک سال است.

«خبرگزاری دانشجو»- از قبل هم رابطه‌ای با ارشاد داشتید؟

شریعتی: بله، سال 71 که هنوز خراسان تقسیم نشده بود، موسس اولین انجمن ادبی بانوان بودم که زیر مجموعه وزارت ارشاد از نظر نظارتی و برنامه‌ریزی بود. بنابراین با فعالیت‌های وزارت ارشاد از نظر کمی و کیفی آشنا بودم.

«خبرگزاری دانشجو»-  حالا که وارد وزارت ارشاد شده‌اید آن را چگونه می بینید؟ می‌شود در آن کاری انجام داد؟

شریعتی: بستگی دارد انسان با چه هدفی بیاید. بعد از دو دوره که مجلس و بیشتر در کمیسیون فرهنگی و کمیسیون اجتماعی بودم، با مسائل فرهنگی و مشکلات و مقولات این عرصه آشنایی داشتم. به همین دلیل بعد از فراغت از دوران مجلس با توجه به اینکه وزیر فرهنگ یک وجهه فرهنگی، علمی و معنوی دارد توفیق شد به این وزارت خانه بیایم.

در این یک سال نیز الحمد‌الله کارهای خوبی صورت گرفته است. وزارت فرهنگ از نظر برنامه‌ریزی برای فرهنگ کشور یک وزارتخانه مادر است. هیچ وزارتخانه‌ای با این تنوع نمی‌توانید پیدا کنید. در این وزراتخانه از مسائل مربوط به امور مساجد پیگیری می‌شود تا ادب و کتاب، تا امور سینمایی، تا امور هنری مثل تئاتر و موسیقی و تا رسانه و اصحاب قلم. یعنی اگر نگوییم این وزارتخانه جمع اضداد است؛ باید گفت مجموعه متنوعی از برنامه‌ها را در خود جای داده است.

«خبرگزاری دانشجو»-  اما اتاق کوچکی دارید!

شریعتی: ساختمان این وزارتخانه بسیاری قدیمی است و تنگنای مکانی دارد. اما سعی کرده‌ایم در همین فضای کوچک کارهای خوبی انجام دهیم.

در اینجا مسائل کاری مطرح است شاید اگر اهل دم و دستگاه های آنچنانی بودم، اتاقی بزرگ‌تر می‌گرفتم. می‌خواستیم محلی برای کار و ارتباط با مردم، مخصوصا کسانی که به هر شکلی با این وزارتخانه سروکار دارند، باشد. یعنی اینجا گوشه دنجی است که هم به تفکر و هم به برنامه ها می‌رسیم.

«خبرگزاری دانشجو»- برای تنظیم برنامه ها و تصمیم گیرها اتاق فکر دارید؟

شریعتی: وزارت ارشاد در طول سا‌ل‌های گذشته تشکیلات منسجمی برای امور بانوان نداشته است. فکر می‌کنم پس از این سال‌های طولانی من اولین کسی باشم که به‌عنوان مشاور امور بانوان وزارت ارشاد خدمت می‌کنم، یعنی این سمت سبقه‌ای نداشت. بنابراین ساختار خاصی ندارد. این امر کار را دشوار می‌کند، من خودم با اتکا به توان خودم باید کار کنم و بااستفاده از کمک معاونت های مختلف کار به وجود بیاورم. البته این موجب می شود از ظرفیت های دستگاه های مختلف استفاده کنیم.

 «خبرگزاری دانشجو»- پس دست‌ تنها هستید؟

شریعتی: بله، تنها هستم.

 «خبرگزاری دانشجو»- در یک سال گذشته چه کارهایی انجام دادید؟

شریعتی: از 8 خرداد که به این وزارتخانه آمدم شیب ملایمی را برنامه‌ریزی کرده و با پرسنل وزارت دیدار کردم. اینجا در به روی همه باز است، هر کس چه نیاز مشورت شخصی داشته باشد و چه مشورت کلی برای پیش برد اهداف باشد، می‌تواند به این اتاق بیاید. این برنامه‌ها هم اهداف درون سازمانی دارد و برون سازمانی.

یکی دیگر از کارهایی که خداوند توفیق داد انجام دهم سفر به استان‌های مختلف برای رسیدگی به مسائل امور زنان در آن استان‌ها بوده است. بنابراین تا الان هم دیدارهای خوبی صورت گرفته است.

من مدت‌ زمان زیادی نیست که اینجا هستم و شما می‌دانید کارهای کلان باید زیرساخت‌های خود را داشته باشد و این امر زمانمند است. اما همین مدت کوتاه نیز باعث نشد که برنامه‌ریزی نکنیم. علاوه بر برنامه‌های استانی و ارتباطاتی که با وزارت خانه‌ها و ارگان های مختلف داشتیم چند کار کلان صورت گرفت.

مثلا بهمن سال گذشته ما جشنواره بین ‌المللی بزرگداشت هزار و پانصدمین سال تولد اول زن مسلمان، حضرت خدیجه (س) برگزار کردیم. این یک کار نو بود. این ایده به واسطه بیداری اسلامی شکل گرفت. در این اتفاق بزرگ جهانی ایران نقش الگویی داشته است، اگر ما برنامه‌ای معرفی نکنیم طبیعی است وهابیون، امریکا و اسرائیل برنامه خود را غالب می‌کنند. ما به این وسیله هم می‌خواستیم اول زن مسلمان را به‌عنوان الگو معرفی کنیم هم به نوعی پاسخ اهانت‌های به پیامبر و قرآن را بدهیم.

با وجود فرصت کم توانستیم اوایل بهمن این جشنواره را برگزار کنیم. استقبال خوبی نیز از سوی کشورهای مختلف جهان از این جشنواره شد به گونه ای که از کشورهای مختلف جهان اسلام حدود 15 هزار اثر رسید.
 

«خبرگزاری دانشجو»- این جشنواره دبیرخانه دائمی دارد؟ در سال‌های آینده هم برگزار می شود؟

شریعتی: من به وزیر پیشنهاد کردم این جشنواره دائمی باشد، چون اگر مقطعی باشد، فایده‌ای ندارد. از طرف دیگر روز زن تبدیل به بک روز معمول و مراسم‌های سطحی مثل هدیه گرفتن شده و آن اهداف عالی کمرنگ شده است.

یکی دیگر از برنامه های کلان، جشنواره ملی و بین‌المللی کوثر بود. این جشنواره را امسال در هفته میلاد حضرت زهرا (س) داشتیم. افتتاحیه آن سوم اردیبهشت در تالار وحدت و اختتامیه آن 13 اردیبهشت در مشهد بود. در حاشیه این جشنواره اولین نمایشگاه مد و لباس اسلامی برگزار شد. این نمایشگاه فراخوانی به بخش خصوصی تولیدکنندگان و طراحان بود که مسئله مد و پوشش ساماندهی شود تا هم حفظ کرامت و شأن را داشته باشد و هم جنبه آراستگی و زیبایی مورد توجه قرار گیرد. همچنین نمایشگاه کتاب نمایشگاه پوستر و عکس، شبی با قرآن، شب شعر و... در حاشیه این جشنواره برگزار شد.

در مجموع فکر می‌کنم این وزارت خانه می‌تواند محمل خوبی برای تحقق برنامه‌هایی باشد که بانوان در نظر دارند.

هفته گذشته هم که خدمت مقام معظم رهبری بودیم به همین موارد اشاره داشتند. هم تکریم زنان صورت بگیرد و هم از شیوه شعار خارج شود و صورت عملی‌تر بگیرد.

 «خبرگزاری دانشجو»- یکی از حوزه‌های مهم وزارت ارشاد حوزه فرهنگی عمومی و مسئله مد و پوشش است. در نمایشگاه‌های مد و لباس که در یک سال گذشته برگزار شده‌، لباس‌هایی عرضه شد که برای چادری‌هاخیلی قابل استفاده نبود. به نظر می‌رسد برای آنکه حجاب را برای کسانی که اهل حجاب نیستند جذاب کنیم، داریم حدود اصلی حجاب را تقلیل می دهیم و به حداقل ها رضایت می‌دهیم. موافقید؟

شریعتی: ما در مجلس هفتم یک طرح به نام طرح «ساماندهی مد و لباس» تصویب کردیم، یک سال روی آن طرح کار کردیم و شورای محترم نگهبان هم تأیید کرد. در این طرح دستگاه‌های مختلف، مجری اجرای آن بودند. منتها در اجرا اهتمام ویژه‌ای صورت نگرفت.

در نمایشگاه‌ها هم درست می‌فرمایید که حق مطلب ادا نشد. چون این کار تازه شروع شده و تنها دیکته نانوشته است که غلط ندارد. حجاب نیاز به زیبایی ظاهری ندارد. اما با توجه به تمام مسائلی که اعتقاد داریم، در نظر گرفتن سلایق مختلف که بیان‌گر پوشش باشد نیز می‌تواند هنر باشد. مقصود از زیبایی، زیبایی زرق و برق نیست بلکه منظور وزانت ظاهری است به هر حال زنان ممکن است کارمند، پزشک، جراح یا کارگر باشند. این زنان لباسی می‌خواهند که هم نمایانگر عفاف و تقوا باشد و هم این لباس برازنده باشد. اما در این زمینه خیلی موفق نبودیم.

مهم‌ترین هنر این نمایشگاه‌ها این بود که اعتماد بخش خصوصی، تولیدکنندگان و طراحان جلب شد. اما نمایشگاه تمام راهکارهای موجود در خصوص حجاب نیست. مجلس باید در این زمینه کمک کند، دولت هم باید کمک کند. این مسئله ای نیست که یک وزارت‌خانه بتواند به تنهایی کار کند.

از طرف دیگر پس از سفر مقام معظم رهبری به خراسان شمالی و طرح 20 سوال در خصوص سبک زندگی من این 20 سوال را استخراج کردم و در اختیار مشاوران و معاونان وزارت قرار دادم.

سپس جلسات متعددی برگزار کردیم تا پاسخ‌های مناسبی برای آن 20 سوال پیدا کنیم. اگر همکاری صورت گیرد، این وزارتخانه می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در سلامت فکری، ظاهری و عمقی جامعه داشته باشد.

«خبرگزاری دانشجو»- شما می‌فرمایید نمایشگاه های مدولباس هنوز در مرحله آزمون و خطا است. مهم‌ترین هنر این نمایشگاه هم جلب اعتماد تولید کنندگان و طراحان بوده است. اما این حرف تا زمانی درست است که لباس‌های این نمایشگاه به بازار عرضه نشده باشد. در حالی که الان برخی از انواع چادرهایی که خود شما هم با آن نوع طرح‌ها مشکل دارید به فروش می‌رسد...

 شریعتی: چادر یک پوشش ساده و وزین و حجاب برتر است. من همان موقع هم با اینکه روی چادرها نقش‌های مختلف طرح کنند موافق نبودم، اما به هر حال سلیقه‌ها متنوع است.

 من فکر می‌کنم اگر این نمایشگاه‌ها را به طور مستمر داشته باشیم و تمام کسانی که در این زمینه نظر دارند، انتقادهای سازنده خود را مطرح کنند، می‌توانیم به سطحی برسیم که قابل قبول باشد.  پوشش جامعه به گونه‌ای هست که روی آن وقت گذاشته شود و سرمایه فکری نیز داشته باشد.

 «خبرگزاری دانشجو»- آسیب این اتفاق این است که وقتی چادر ملی وارد کشورمان شد فکر می کردیم افراد غیرچادری را جذب چادر می کنیم. اما در عمل بعضی از کسانی که چادر سنتی سر می‌کردند همان را هم رها کردند...

 شریعتی: نمایشگاه‌ها، ظاهر است و اصل، فرهنگ‌سازی است. برخی کشورهای اسلامی در حجاب بانوان در سطح اجتماع تعادل دارند. ولی در کشور ما این گونه نشد. اگر از سال‌های اول انقلاب، فعالان فرهنگی تلاش و برنامه‌ریزی می کردند، شاید می‌توانستیم در کنار چادر یک لباس متحدالشکل داشته باشیم که انتظارات ما از چادر را برآورده کند، اما نشد.

 اما کاری که به نظر من می‌رسد این است که حوزه‌های علمیه را وارد جریان کنند. وحدت حوزه و دانشگاه که امام خمینی(ره) فرمودند این مسئله را در بر می گیرد که خروجی این دو جریان جامعه را بسازد، سپس وزارت خانه‌ها در زمینه اجرایی کار کنند.

 «خبرگزاری دانشجو»- شما تلاش کرده‌اید که حوزه‌های علمیه را وارد جریان کنید؟

شریعتی: من خودم به عنوان یک فرد تلاش کرده‌ام. حوزه‌های علمیه نقش تعیین کننده دارند. در این زمینه باید مراجع تقلید وارد شوند. تمام مردم به جز اقلیت‌های دینی به قوانین اسلامی پایبند هستند.

 «خبرگزاری دانشجو»- حوزه‌های علمیه به جز ورود مستقیم، طبعاً باید در پس زمینه طرح‌ها و عقبه فکری وارد شوند و این طرح‌ها به دستگاه‌های اجرایی منتقل شوند. اتاق فکر که در ابتدای مصاحبه مطرح کردیم ناظر به همین زمینه بود...

 شریعتی: ما برنامه داریم که از نظرات مختلف بهره‌ ببریم. اما یک تناقض وجود دارد. آیا آیینه پوشش در اجتماع غیر از صدا و سیما است؟ مگر امام نفرمودند صدا و سیما دانشگاه است؟ آیا بازیگران و هنرمندان ما می‌توانند آیینه مردم باشند؟ یادم هست آقای لاریجانی 12 سال قبل به عنوان رئیس صدا و سیما در مشهد – نقل به مضمون- می گفت آیا شما حاضرید دخترتان با روسری سرخ به خیابان برود؟ اما الان بین مجریان تلویزیون چنین چیزهایی عادی شده است.

 ما هر چه نمایشگاه بگذاریم و هر چه تلاش کنیم، صدا و سیما در این زمینه نقش دارد. حال اگر بخواهیم یک اتاق فکر شکل بگیرد، این اتاق فکر در یک وزارت خانه شکل نمی گیرد. باید تمام وزارت خانه‌ها جمع شوند، نه آنکه تنها مشاورین امور بانوان وزارت خانه‌ها اتاق فکر تشکیل دهند این مشاورین اختیار اجرایی ندارند. اتاق فکر باید به صورت کلان شکل بگیرد.

 «خبرگزاری دانشجو»- شما نمی‌توانید مطالبه ایجاد کنید. شما در یک نهاد کوچک نیستید، اینجا وزارت ارشاد است و شما در ابتدای صحبت تان گفتید وزارت ارشاد از نظر برنامه‌ریزی برای فرهنگ کشور یک وزارتخانه مادر است...

 شریعتی: من مطالبه ایجاد می‌کنم اما چگونه؟ من وقتی خبرنگاران را می‌بینم مطالبه می‌کنم. باید اهرمی برای فشار وجود داشته باشد. شما دیده‌اید روزنامه‌ای تیتر در این گونه مسائل بزنند؟ زمانی یک مشاور امور بانوان می‌تواند کار کند که ساختار مهیا باشد.

 «خبرگزاری دانشجو»- خب البته ما معمولا منتظریم دیگری کار را درست کند!

شریعتی: خب این وزارتخانه در حد توان خود بنیاد ملی مد و لباس راه انداخته است. در حال حاضر این بنیاد دائمی شده است.

 «خبرگزاری دانشجو»- البته این اقدام وزارت ارشاد، یکی از نقاط قوت دوره دکتر حسینی است. اما ما با وزارت خانه‌ای روبه رو هستیم که قطعاً حد توانش این اندازه نیست. با وزارت ارشادی طرف هستیم که راهبردهای فرهنگی کشور را در دست دارد و باید تمام ساختارهای فرهنگی کشور را زیرنظر داشته باشد.

 شریعتی: اینگونه به نظر می‌رسد که شما می‌گویید، ولی در واقع اینگونه نیست. امور زیر نظر وزارت ارشاد همه ماجرای فرهنگی کشور نیست، چگونه است در طول این سال‌ها توانسته‌ایم کمربند ایمنی را جا بیاندازیم اما برای حجاب چنین کاری نکرده‌ایم. من 9 ماه است کار را کامل دست گرفته‌ام. در این مدت هیچ چیز نبوده. حواشی و تنازعات نیز وقت را می گیرد. البته خوشبختانه خود وزیر از حواشی برکنار بود.

 سال قبل در ترکیه نمایشگاه لباس داشتیم ایران همه هنرش را آنجا برده بود، اما چیزی نبود. من خودم حاضرم اتاق فکر از حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها را تشکیل دهم اما آیا واقعاً پای کار می‌آیند؟

ما الان در حوزه واردات، صادرات، لباس‌هایی که حتی قشر مذهبی می‌خواهند به تن کنند، یا حتی امور ریزتر مثل مانکن‌هایی که پشت ویترین‌ها می‌گذارند با دردسر مواجهیم. من خودم یک تنه حاضرم در مقابل همه این مسائل بایستیم ولی نیاز به کمک داریم.

 «خبرگزاری دانشجو»- الان میان مردم مذهبی مطالبه شکل گرفته اما باید از جای محکمی این مطالبه فریاد زده شود تا مطالبه عمومی شکل بگیرد...

شریعتی: ما آمادگی داریم. من خودم به تنهایی چند کار کلان انجام داده‌ام و این امر به هر حال آسان نیست. اما باز هم من آمادگی دارم. منتها در این زمینه خبرگزاری‌ها و جراید بیایند.

مثلاً یک خبرگزاری ستونی برای نظرسنجی قرار دهد که مردم چه نوع لباسی را ترجیح می‌دهند، با این کار یک ملاک دستمان می‌آید. الان نمایشگاه‌ها سلیقه‌ای هستند.

«خبرگزاری دانشجو»- شما در حوزه مسائل سینمایی چقدر می‌توانید ورود کنید؟

شریعتی: معاونت سینمایی نیز زیر نظر وزارت ارشاد است، ما می‌توانیم انتقاد کنیم، روزهای دوشنبه هر هفته جلسه معاونین و مشاورین وزارتخانه برگزار می‌شود، انتقادها را در آن جا مطرح می کنیم.

 «خبرگزاری دانشجو»- حیطه کاری امور بانوان چگونه است؟ یک بخش مجزا مانند دیگر معاونت‌های وزارت است که حداکثر می‌تواند به دیگر بخش‌های وزارتخانه نقد کند یا حوزه فعالیت بالاسری دارد و می‌تواند نظارت داشته باشد؟

 شریعتی: تعریف خوبی است اما عملاً اینگونه نیست. تنها جایی که امور بانوان سازماندهی شده دارد وزارت کشور است که کمیسیون بانوان در سراسر کشور دارد. اما اینجا اداره کلی به نام اداره امور بانوان نداریم. معاونت نیز نداریم. جایگاه من «مشاور امور بانوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی» است. فقط عرصه مشاوره را به ما محول شده است؛ اما بدون آنکه قانون چیزی گفته باشد در عرصه فعالیت نیز وارده شده‌ایم.

ما علاقه داریم امور بانوان حداقل یک اداره کل باشد البته در صحبتی که رئیس جمهور در 9 اردیبهشت مطرح کرد که مشاور امور بانوان به معاونت تبدیل می‌شود، خانم مجتهدزاده هم مطرح کرد که مشاورین امور بانوان وزارتخانه‌ها نیز به عنوان معاون وزیر مطرح شوند.

«خبرگزاری دانشجو»- هنوز هم کتاب می نویسید؟

شریعتی: مجموعه‌ای به نام «سرّدلبران» است. در این مجموعه امیرمومنان از منظر عرفای اهل تسنن بررسی شده، یعنی از دل آثار محی‌الدین عربی، ابن‌فارس، صدرالدین قونوی و ... اعترافاتشان نسبت به امام علی (ع) را بیرون کشیده‌ام. غرض این بود که به وهابیون و سلفی‌ها بگوییم حداقل اگر به مذهب خود پایبند هستید این مطالب را علمای خودتان مطرح کرده‌اند.