فلسفه شاخه‌ای از دین است/ غفلت غرب از روح داشتن زندگی

به گزارش گروه دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»، آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، رییس بنیاد حکمت اسلامی صدرا در هفدهمین همایش بزرگداشت ملاصدرا که امسال با موضوع «فلسفه و راه زندگی» و به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا با حضور متفکران، اندیشمندان و پژوهشگران در مجتمع فرهنگی آدینه برگزار شد، با اشاره به مراحل حیات بشری از نگاه دین و فلسفه گفت: زندگی که در قرآن با لفظ حیات از آن یاد شده است به دو صورت کاربرد پیدا می‌کند یکی زنده‌بودن و دیگری زندگی ‌کردن.

وی افزود: زندگی‌کردن انسان در دنیا مهم‌ترین بحث قدما و علما از ابتدای خلقت بشریت بوده و عمر هر انسان مسیری است که آدمی طی می‌کند و بستر این سفر، زمان و محرک آن حرکت جوهری آدمی است.

آیت‌الله خامنه‌ای با تفهیم معنای حیات در زندگی بشری تصریح کرد: چطور زندگی‌کردن و حیات برای بشریت بسیار اهمیت دارد و انسان باید حالت خود را در جهان کشف کرده و با اتخاذ راهکاری کاربردی بهترین تصمیم را بگیرد تا به مقاصد خود دست یابد.

رییس بنیاد حکمت اسلامی صدرا با اشاره به نگاه فلسفی به موضوعات حیات و زندگی عنوان کرد: موجود زنده از نظر فلسفی کسی است که دو خاصیت ادراک برحسب وجود خودش و قدرت عمل را دارا باشد. همچنین در تعبیرات قرآنی نیز از حیات و جوانب آن بسیار یاد شده و در جای جای قرآن ذکر شده که یک ندای آسمانی به ایمان‌آورندگان فرمان می‌دهد وقتی پیامبر (ص) شما را می‌خواند و به چیزی که برای شما زندگی می‌آورد، دعوت می‌کند سخن او را لبیک بگویید.

آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به دو جنبه اصلی حیات و زندگی و مشترکات آن با دیگر موجودات عالم بیان کرد: حیات و زندگی دو مسیر دارد، یکی زندگی مشترک با حیوانیت که شامل ادراک و علامات حیات بوده که در همه موجودات متجلی است و دوم ادراک انسانی است که خودشناسی می‌آورد و برای آدمی مسئولیت‌زاست. همچنین گام دوم پس از انسانیت مسئولیت‌ داشتن است و هر کس باید وظیفه خود را بداند. همچنین فلسفه شاخه‌ای از دین بوده که برای افرادی که از حالت ناپختگی درآمده باشند، سخن می‌آورد.

وی با بیان این مطلب که ادراک انسانی برای نوع بشر مسئولیت می‌آورد، ابراز کرد: دین متعلق به همه انسان‌هاست و در فرمایشات اسلامی و دینی از ادراک و مسئولیت به ایمان تعبیر می‌شود و ایمان یعنی قلبی مطمئن که جهان‌بینی درست دارد و با اتخاذ همین ایمان عمل صالح خود را عرضه می‌کند.

آیت الله خامنه ای با تبیین چگونگی رابطه انسان با عالم گفت: انسان شی‌ای در حال تکامل و رشد بوده و به طور طبیعی موجودی پویاست و پس از ورود به جهان شروع به تسلط بر جهان می‌کند و از نگاهی دیگر آبادسازی و عمران که یکی از مراحل مادی وظایف بشری است را در عالم محقق می‌سازد.

وی افزود: انسان در نگاه عرفا مقامی عالی دارد و جهان انگشتری در دستان آدمی است. همچنین خالق انسان‌ها از مردمک چشم بشریت به دنیا می‌نگرد و انسان جزیی از عالمی بوده که مجموعه‌ای متحد و هماهنگ است.

آیت الله خامنه ای عنوان کرد: فلسفه آموزش می‌دهد که انسان با جهان دوست باشد و برخلاف جریان طبیعت حرکت نکند و در یک کلام فلسفه راه زندگی را به بشریت نشان داده و قائل به اصل تبعیت جز از کل است.

وی تصریح کرد: قوانینی در عالم حاکم است که با حساب و کتاب منطقی قابل احصا نیست، همچون که گفته‌ام تو نیکی کن و در دجله انداز که ایزد در بیابان‌ات دهد باز، یعنی نیکی‌کردن در جایی پاسخ‌اش در جای دیگر از سوی خداوند داده می‌شود که این از قوانین عالم است که این امر بر لزوم تبعیت بیش از پیش جز از کل تأکید می‌کند.

رییس بنیاد حکمت اسلامی صدرا با اشاره به مشکلات عصر کنونی بشریت و گم‌کردن راه زندگی عنوان کرد: تولد جدید بشریت با عنوان رنسانس، آغاز مشکلات عصر کنونی بود که با کنار گذاشتن اصول قدما تسری یافت تا جایی که تفکرات چند قرن اخیر غرب به جایی رسید که راه را گم کردند و برخی از فلاسفه غربی نظراتی همچون پوچی انسانی را مطرح ساختند، یعنی انسان اشتباها به این دنیا آمده است.

وی تاکید کرد: همچنین برخی از متفکران غربی معتقد شدند که راه زندگی انسان خود یک هدف بوده یعنی آدمی کودکی می‌کند، جوان می‌شود، پیر شده و از دنیا می‌رود و این خود یک هدف است، حال آنکه زندگی روح دارد و غرب از این نکته غفلت کرده و در چند سال اخیر فلاسفه غربی به این فکر فرو رفتند که معنای زندگی چیست.

آیت‌الله خامنه‌ای ابراز کرد: شناخت صحیح عالم احساس مسئولیت می‌آورد و انسان باید نسبت به طبیعت خود بدون دلیل تعرض نکند. اگر قایل به روح زندگی نباشیم نتیجه آن افکار پوچ‌گرایی متفکران غربی است.

وی با اشاره به دیگر نظرات فلاسفه غربی در خصوص لذ‌ت‌بردن انسان از دنیا تصریح کرد: گروهی معتقدند انسان فقط برای لذت‌بردن به دنیا آمده و تعریف خود را از لذت خاستگاه حیوانی مطرح می‌کند که در این نگاه باز به بن‌بست خورده و افراد چون از لذات تمام‌شدنی بهره کامل نمی‌برند، به پوچی رسیده و دست به خودکشی می‌زدند؛ حال آنکه راه درست زندگی این است که انسان هیچ‌وقت به پوچی نرسد و از راه پرت نشود و اگر رنجی کشید برای رسیدن به تکامل انسانی باشد.

آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کرد: سعادت، هدف فلسفه است و نباید از اصل تبعیت جز از کل غافل شد. افرادی که دارای مقام عالیه هستند تا جایی پیش رفتند که به دنیای پیرامون خود امر و نهی می‌کردند و این نشان از آن است که انسان راه‌اش تا بی‌نهایت باز است و در آخرت هم زندگی جاودان، مشتاق حضور انسان‌های سعادتمند در دنیاست.

وی افزود: یکی از وظایف فلسفه تأ‌کید پیروی انسان از امور فطری است. همچنین فلسفه راه حکمت عملی را به انسان می‌آموزد و در کنار همه این مضامین به سیاست هم می‌پردازد زیرا سیاست یعنی سپردن مسئولیت با ادراک منطقی نه عاطفی به دست انسانی دیگر و همین سیاست جزیی از ذات دین است و ائمه معصومین (ع) در ادعیه خود به امور سیاسی توجه داشتند، حتی اگر در زندان‌ها به دور از ارتباط مستقیم با مردم‌ بودند توسط نمایندگانی در امور سیاسی حضور مؤثر داشتند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بهترین خدمتی که فلسفه به بشریت می‌کند نشان دادن راه زندگی است و باید توجه داشت اگر ریزبرنامه‌های زندگی بشری را فلسفه مشخص کند دین به طور کامل به آن پرداخته است.