چرا امام صادق(ع) زراره را با سلمان و ابوذر مقایسه کرد؟

گروه دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»- حامد صارم؛ لوحی به رنگ سبز که جابر صحابی پیامبر گمان کرد که زمردین است را در دستان حضرت زهرا سلام الله علیها دید. آن لوحی بود که خداوند متعال به حبیب خویش رسول خدا هدیه داده بود و در آن اسم پنج تن آل عبا و اسماء اوصیای پیامبر از فرزندان حضرت زهرا سلام الله علیها آمده بود و پیامبر برای اینکه حضرت زهرا سلام الله علیها را خوشحال کند آن لوح را به تنها دختر خویش اعطاء کردند و حضرت زهرا سلام الله علیها به جابر اذن استنساخ از آن لوح را می‌دهد.

خداوند مدح کننده امام صادق

از جمله کسانی که از اوصیای رسول خدا (ص) در آن لوح آمده است نام شریف امام صادق (ع) است. حضرت جعفرین محمد الصادق را خداوند در آن لوح مکتوب اینگونه مدح می‌کند: «سَیَهْلِکُ الْمُرْتَابُونَ فِی جَعْفَرٍ الرَّادُّ عَلَیْهِ کَالرَّادِّ عَلَیَّ حَقَّ الْقَوْلُ مِنِّی لَأُکْرِمَنَّ مَثْوَى جَعْفَرٍ وَ لَأَسُرَّنَّهُ فِی أَشْیَاعِهِ وَ أَنْصَارِهِ وَ أَوْلِیَائِه‏»؛( 1) شک کنندگان در باره جعفربن محمد هلاک خواهند شد. رد کننده او مانند رد کننده من است بر من است که این مطلب را محقق سازم مطمئنا گرامی خواهم داشت مقام جعفربن محمد را و او را خوشحال می‌کنم در باره شیعیانش و یارانش و اولیائش.

این لوح که برای شاد نمودن حضرت زهرا به ایشان هدیه داده شده است کلمات خداوند است و حضرت حق در ابتدا با تهدید مخالفان امام صادق علیه السلام شروع کرده است و خبر از هلاکت و نابودی شک کنندگان در باره حضرت امام صادق علیه السلام را داداه است و منکرین آن امام را مانند انکار کننده خداوند متعال اعلام می‌دارد سپس خداوند متعال وعده ای حق به پیامبر و حضرت زهرا سلام الله علیهما می‌دهد که مقام حضرت جعفربن محمد را گرامی خواهد داشت و ایشان را در باره شیعیانش خوشحال خواهد نمود.

شیعیان امام صادق علیه السلام مورد عنایت ویژه خداوند

بی شک هم در دنیا و هم در آخرت خداوند متعال شیعیان و یاران و دوستان امام صادق علیه السلام را گرامی خواهد داشت؛ چرا که وعده به پیامبرش و حبیبش و وعده به کنیزش؛ حضرت زهرا سلام الله علیها داده است که در این خصوص حضرت جعفر بن محمد را خوشحال کند.

شاید اولین چیزی که به ذهن متبادر شود در این مورد این خواهد بود که شفاعت شفاعت کنندگان در باره شیعیان و یاران حضرت امام صادق علیه السلام پذیرفته خواهد شد و بلکه شفاعت شیعیان و یاران امام صادق علیه السلام درباره اشخاص دیگر نیز پذیرفته خواهد شد.

عظمت امام صادق علیه السلام

مقام و منزلت امام صادق علیه السلام فوق توان درک و فهم بشری می‌باشد؛ چرا که خداوند متعال که خالق بی مثال عالم هستی است. تنها موجودی است که شایستگی بندگی را دارد. و همه کائنات تحت اراده و سیطره او لباس وجود را بر اندام کرده‌اند. از این جهت همه عالم هستی در پی عبادت او و کسب رضایت خداوند و دوری از سخط و غضب او می‌باشند. هر کسی که عبادت می‌کند به دنبال این است که رضایت و خشنودی حضرت حق را به دست آورد. اما در این حدیث خداوند متعال به دنبال خوشحال کردن امام صادق علیه السلام است. خداوند متعال وعده می‌دهد که او را خوشحال و شاد خواهم کرد. به راستی امام صادق علیه السلام در چه مقام و منزلتی قرار دارد که خداوند برای خوشحال نمودن حضرت زهرا و پیامبر وعده خوشحال کردن امام صادق علیه السلام را می‌دهد؟

این از مقام بلند امام صادق علیه السلام و عظمت ایشان است است که خداوند متعال شیعیان و یاران و دوستان آن حضرت را آن مقدار مورد لطف و عنایت قرار خواهد داد که امام صادق علیه السلام مسرور شود. به راستی آیا این بدان معنا نیست که یاران امام صادق علیه السلام همان یاران خداوند متعال هستند؟ و شیعیان امام صادق علیه السلام همان متقینی هستند که بارها و بارها خداوند در قرآن کریم وعده بهشت و رستگاری را به ایشان داداه است؟ و آیا اینگونه نیست که دوستان امام صادق علیه السلام همان دوستان خداوند متعال می‌باشند؟ و خداوند به غیر از شیعیان و یاران و دوستان امام صادق علیه السلام، عبادت کننده و یاور و دوست داری ندارد.

زراره بن اعین یار حقیقی امام صادق علیه السلام

چه کسی از یاوران حضرت امام صادق علیه السلام می‌باشد؟ برخی از اصحاب امام صادق علیه السلام آن چنان در یاری حضرتش کوشیدند و ایثار کردند که امام صادق علیه السلام درباره ایشان فرمود: «اینان از کسانی هستند که خداوند متعال در باره ایشان فرمود السابقون السابقون اولئک المقربون»

به درستیکه امثال زراره بن اعین و محمد بن مسلم با همه وجودشان امام عصرشان را یاری کردند و وجود آن‌ها یک سره محو انجام اوامر مولا و مقتدایشان حضرت جعفربن محمد الصادق شد. در روایتی از امام صادق علیه السلام ایشان بین زراره و اصحاب امیرالمومنین مقایسه می‌کنند. ابوبصیر می‌گوید به امام صادق علیه السلام گفتم: «پدر شما من را حدیث کرد که زبیر و مقداد و سلمان فارسی حلق راس کردند (موهای سر خویش را تراشیدند) تا با ابوبکر (خلیفه غاصب) مقاتله کنند. امام علیه السلام در جواب او فرمود: «اگر زراره نبود گمان می کنم که احادیث پدرم (امام باقر علیه السلام)کلا می رفت(نابود می شد)».(2)

امام صادق علیه السلام در این روایت شریف به مخاطب می‌فهماند که کار زراره در حد مقاتله با غاصب خلافت و قاتل حضرت زهرا (س) است و بلکه بالاتر از مجاهده با غاصبین حق اهل بیت است؛ چرا که اگر مجاهدت‌های زراره نبود احادیث امام باقر از میان می‌رفت و از بین رفتن احادیث یعنی از بین رفتن آن دینی که خداوند به آن راضی است و از دین خشنود است. و شاید امام علیه السلام به کنایه می‌خواهد به ابابصیر بفهمان تو نیز اگر می‌خواهی مانند سلمان فارسی باشی یا مثل مقداد مدافع حریم ولایت باشی، مانند زراره عمل کن شمشیر تو زبان تو و نیزه‌ات قلمت باشد تا علوم آل الله محفوظ بماند.

در نقلی دیگر امام صادق علیه السلام در باره زراره کلمات بلندی می‌فرماید: ایشان در مدح زراره این تعبیر را به کار می‌برد: «رحم الله زرارة بن أعین لو لا زرارة بن أعین لو لا زرارة و نظراؤه لاندرست أحادیث أبی (علیه السلام).»(3)؛ رحمت خداوند بر زراره بن اعین اگر زراره نبود اگر زراره و امثال زراره نبودند احادیث پدرم مندرس می‌شد.

و در روایت دیگر می‌فرماید:  «زراره و ابوبصیر و محمدبن مسلم و برید از کسانی هستند که خداوند در باره ایشان فرموده است: السابقون السابقون اولئک المقربون»(4)

زراره و امثال زراره چگونه امام صادق علیه السلام را یاری کردند؟

به راستی زراره و امثال زراره چگونه امام زمان خویش را یاری نمودند تا به این مقام و مرتبه بالا رسیدند؟ بی شک سر این تعریف و مدح امام از زراره و دیگر اصحاب خویش در یاری رساندن ایشان به امام زمان خویش است. ایشان مصداق کلام خداوند هستند که در حدیث لوح فرمود: «جعفربن محمد را درباره شیعیان و یارانش خوشحال می کنم» باید دید که چگونه می‌توان امام را یاری کرد؟ و زراره و امثال زراره چگونه توانسته‌اند که امام زمان خویش را یاری کنند؟ در روایتی دیگر امام علیه السلام به نحوه یاری کردن زراره و و دیگر اصحاب خویش اشاره می‌کند باشد که این روایت درسی برای همه شیعیان امروز و فردا قرار گیرد تا در زمان غیبت نیز هر شیعه ای برای امام زمانش «زراره» باشد.

امام صادق علیه السلام می‌فرمود: «هیچ کس نیست که احیاء ذکر ما اهل بیت و احادیث پدرم امام باقر علیه السلام را نماید به جز زراره و ابوبصیر و محمدبن مسلم و برید بن معاویه العجلی اگر این گروه نبودند هیچ کس نمی‌توانست دین خدا را متوجه شود اینان حفاظ الدین و امین های پدرم بر حلال و حرامش هستند و ایشان سبقت گیرنده به سمت ما اهل بیت در دنیا هستند و سبقت گیرنده به سمت ما در آخرت خواهند بود»(5)

بنا براین کلام نورانی امام صادق علیه السلام یاری امام زمان به وسیله احیای ذکر اهل بیت است و احیای ذکر اهل بیت نمی‌شود الا به وسیله ترویج احادیث ایشان. این کار باعث می‌شود که دین خداوند در میان جامعه زنده بماند و دارای حیات و نشاط باشد. کسانی که در این دنیا به تشکیل جلسات قرائت حدیثم بپردازند یا در راه احیای معارف اهل بیت کوشش می‌کنند از سبقت گیرندگان به سمت اهل بیت در این دنیا هستند. امروز شیعیان امام صادق علیه السلم باید در تمام عرصه‌ها یاور امام صادق علیه السلام باشند. 

وظیفه جوان شیعه

شاید زشت‌ترین و ننگ آورترین مساله برای یک جوان شیعه جعفری آشنا نبودن با کلمات امام صادق علیه السلام باشد. یعنی اینکه چنین شخصی دست یاری امام زمانش را نفشرده است و به آن بی اعتنا بوده است و چه چیزی از این قبیح تر و زشت تر؟ این درحالی است که مخالفین ما در احیاء کتبی که بهره ای زیاد از صدق و راستی نبرده و بیش‌ترین چیزی که در این کتب است کذب و افترا می‌باشد ممارست و جدیت بسیاری دارند. از چاپ‌های مختلف این کتب و یا بازنویسی این کتب برای سنین مختلف و یا تشکیل جلسات قرائت این کتب به طور گسترده و...

اما با تاسف فراوان باید گفت که هنوز جلسات قرائت کتاب‌های امام صادق علیه السلام در میان شیعیان مرسوم نشده است و یا بعد از گذشت چندین سال هنوز که هنوز است بازنویسی کتاب‌های مهم شیعی مثل کتاب شریف کافی را برای سنین مختلف بالاخص کودکان نداریم. این در حالی است که در گذشته جلسات قرائت حدیث در میان شیعه رواج داشته است و در برخی از نقل‌ها است که کلمات امام صادق علیه السلام را در مساجد گذاشته بودند و بعد از هر نماز این جملات نورانی را قرائت می‌کردند.

دستور امام صادق علیه السلام به شیعیان

روایات نشان می‌دهد که هم شیعیان در این گونه مجالس را تشکیل می‌دادند و هم ائمه علیهم السلام به تشکیل این گونه مجالس امر و ترغیب می‌نمود در یک روایت امام صادق علیه السلام می‌فرماید: «یکدیگر را زیارت کنید؛ زیرا زیارت شما باعث احیای قلب‌های شما می شود و زیارت های شما باعث ذکر احادیث ما می شود و احادیث ما شما را به یکدیگر معطوف می کند پس اگر احادیث ما را اخذ کردید هدایت می شوید و نجات خواهید یافت و اگر احادیث ما را رها کردید گمراه می شوید و هلاک خواهید شد پس احادیث ما را اخذ کنید که در این صورت من به نجات شما ضامن هستم»(6)

در این روایت صریحا امام صادق علیه السلام دستور به تشکیل جلسات قرائت حدیث و خواندن کلمات اهل بیت داده‌اند. ایشان بدنه شیعه را دعوت کرده‌اند به فراگیری احادیث اهل بیت علیهم السلام که تنها را نجات و هدایت، یادگیری و عمل به احادیث است. لذا امام صادق علیه السلام ضمانت کرده نجات کسی را که، دین خویش را از احادیث اخذ می‌کند و به آن عمل می‌کند.

در حقیقت احادیث راه را بر شیاطین و عفریته‌های شیطانی که بر ضعفاء شیعه حمله می‌کنند می‌بندد و مانع از این می‌شود که شیاطین بر ضعفاء شیعه مسلط شود و با شبهات و تشکیکات دین و اعتقاد او را مورد هدف قرار دهد حضرتش فرمودند که «کسی که به وسیله علوم ما راه بر شیطان ببندد و از دین شیعیانی که در معرض حمله این شیعیان هستند دفاع کند هزار هزار برابر برتر است از کسی که با روم و ترک و خزر (اقوام کافر در آن زمان) جهاد می‌کند؛ چرا که این کسی که عالم به علوم ما است از ادیان شیعیان و محبین ما دفاع می‌کند و آن مجاهد از بدن‌های ایشان دفاع می‌کند». (7)

یاری امام زمان علیه السلام بر ما شیعیان واجب است و بر کسی این ضرورت پوشیده نیست. و نحوه یاری کردن امام زمان نیز در این روایات گذشت و چه کمک و یاری به امام زمان بالاتر از حفظ دین و مذهبه حقه تشیع به وسیله ترویج احادیث امام صادق علیه السلام و دیگر ائمه طاهرین علیهم السلام.

پی نوشت ها:
1- الکافی ج 1 ص 527 باب ما جاء فی الاثنی عشر و ...
2- رجال‏الکشی 133 زرارة بن أعین ..... ص: 133
3- رجال‏الکشی 136 زرارة بن أعین ..... ص: 133
4- همان
5- همان
6- الکافی 2 186 باب تذاکر الإخوان ..... ص: 186
7- احتجاج، ابومنصور طبرسی، ج 1 ص 13