شکی در بی‌عدالتی سیستم بهداشت و درمان نیست/ وکیل مدافع سلامت مردم کیست؟

به گزارش خبرنگار علمی «خبرگزاری دانشجو»، برنامه ثریا شب گذشته با حضور مسعود پزشکیان، وزیر اسبق بهداشت و درمان و نماینده مجلس شورای اسلامی و فاطمه رخشانی، معاون سابق بهداشت وزارت بهداشت به بحث سلامت و عدالت در سلامت پرداخت.

محسن مقصودی، مجری برنامه در ابتدا درباره وجود یا نبودن عدالت در سیستم سلامت از میهمانان توضیح خواست که پزشکیان با تاکید بر این که جامعه پزشکی ما جامعه زحمتکشی است، بیان کرد: شکی در این امر وجود ندارد که سیستم بهداشت و درمان ما عادلانه نیست؛ مشکلات در سیستم سلامت ما وجود دارد، البته همیشه برای حل مشکل نباید به دنبال مقصر گشت، بلکه باید به دنبال گرفتاری و اشکال رفت و آن را حل کرد.  

 

پزشکیان با بیان اینکه مشکلات سیستم در برخی مواقع خود را بشدت نمایان می کند، اذعان داشت: سیستم سلامت ما به یک پزشک بسیار لطف دارد و به دیگری ظلم می کند؛ مشکل ما از آن جا شروع می شود که بیمه ما می تواند 20 درصد هزینه ها را پوشش دهد، دولت و وزارت بهداشت نیز در همین حدود می تواند هزینه ها را تامین کند و باقی هزینه ها بر عهده بیمار خواهد بود؛ حل این مشکل در قدم اول در نگاه سیاستمداران بزرگ ما شروع می شود، در حالی که باید بپذیریم اگر قرار است پول کم داشته باشیم برای همه کم داشته باشیم، نه اینکه برای عده ای سفره باز شود در حد آمریکا و باقی حتی غذای معمولی هم نداشته باشند.

 

نماینده مجلس زمانی می تواند در پشت تریبون از مردم دم بزند که سر همان سفره ای که برای مردم پهن کرده است، بنشیند، آن وقت می تواند درد مردم را بفهمد؛ کسانی که حاکمیت را بر عهده گرفتند حق ندارند سفره خود را جدای از مردم پهن کنند؛ بحث ما با دولت این نیست که پول بدهد، ما می گوییم سر آن چه موجود نیست خودشان هم بنشینند، ما حق نداریم کسانی را که نیاز دارند نادیده بگیریم.

 

 

مقصودی در ادامه از رعایت حقوق بیمار توضیح خواست؛ رخشانی در پاسخ گفت: پیش از اینکه بحث عدالت در سلامت بررسی شود باید مسئله رضایت در سیستم سلامت ما بررسی شود؛ اگر مردم رضایتمندی لازم را ندارند باید قبول کنیم در جایی دچار مشکل هستیم؛ عده ای به دلیل پرداخت هزینه های سلامت به فقر مطلق دچار می شوند؛ اکثر این افراد از دهک های پایین جامعه ما هستند.

 

وی در ادامه گفت: برخلاف تصور ما که گمان می کنیم بیشتر هزینه ها به بستری شدن در بیمارستان مربوط می شود، اما این میزان، به هزینه های دارو باز می گردد؛ یکی از حقوقی که مردم در سیستم دارند، این است که بدانند بیماری شان چیست، خدماتی که دریافت می کنند چه چیزی است، بیماری با چه روشی قابل درمان است و به چه شیوه ای باید عمل شود؛ اینکه مردم از بیماری خود و روش درمان آن آگاه نیستند سبب می شود هزینه های اضافه ای را متحمل شوند.

 

 

رخشانی با بیان اینکه مردم در قدم نخست باید به پزشک خود اعتماد کنند، اظهار داشت: اعتماد مردم به پزشک زمانی اتفاق می افتد که ارتباط بین پزشک و بیمار به خوبی برقرار شود؛ بسیاری از پزشکان حتی جواب سلام بیمار را نمی دهند و کرامت انسانی آدم ها را حفظ نمی کنند، کسی که بیمار است و به پزشک مراجعه می کند یعنی خود در رنج است و نیاز به حمایت دارد.

 

وی در ادامه گفت: آمارها نشان می دهد به دلیل ارتباط نداشتن درست پزشک با بیمار، مردم برای هر بیماری به طور متوسط به پنج پزشک مراجعه می کنند؛ باید این امر مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد که پزشک به چه صورت با بیمار خود صحبت کند که بیمار به پزشک خود اعتماد کرده و دارویش را مصرف کند.

 

ما در وزارت بهداشت راه نادرست را نشان دادیم، اگر پزشکی دارو ننویسد مردم می گویند در کارش مهارت لازم را ندارد؛ در زمینه حقوق بیمار در دنیا بسیار کار شده است؛ منشور حقوق بیمار در ایران در سال81 ابلاغ شد.

 

پزشکیان اذعان داشت: با یک بخشنامه یا دستورالعمل نمی توان در طی یک سال رفتاری را در جامعه تغییر داد؛ ما یاد نگرفتیم خود را خدمتگزار مردم بدانیم، برای رسیدن به این امر باید خود و بسیاری از مسائل را اصلاح کنیم که این مسئله نیاز به همکاری همه دارد و با تلاش یک یا دو ارگان کار به جایی نخواهد رسید.

 

رخشانی با طرح این پرسش که وکیل مدافع مردم در حوزه سلامت کیست، گفت: جواب نارضایتی مردم را چه کسی باید بدهد؟ مسئولان ما به گونه ای عمل کرده اند که مردم از بسیاری از حقوق‌ خود بی اطلاعند؛ بیمار نمی تواند از پزشک خود پرسشی بکند؛ چرا که بسیاری از پزشکان با بیمار خود صحبتی درباره بیماری او نمی کنند؛ در ایران بهترین عمل بر روی بیمار انجام می شود و بیمار با وضعیت خوبی ترخیص می شود، اما به دلیل اینکه به او نگفتند چطور از خود مراقبت کند، با مشکلات پیچیده تری دوباره به پزشک مراجعه می کند و بستری می شود.

 

مجری برنامه در پرسش بعدی خود پرسید: برخی پزشکان ما درآمدی بالای 500 میلیون تومان دارند و برخی بالای یک میلیارد در ماه کسب می کنند، آیا این اخبار صحت دارد؟

 

پزشکیان در پاسخ گفت: مشکل مملکت ما این است که آمار درست و دقیقی وجود ندارد و نظارتی هم نداریم؛ در کشورهای در حال توسعه برای اینکه دولت خود را آزاد کند، کار را به بخش خصوصی واگذار می کند؛ کشورهای توسعه یافته مردم خود را رها نمی کنند، مشکل ما این است که مسئولان مردم را نمی بینند و این امر برای ما برازنده نیست.  

 

 

 

وی در ادامه اذعان داشت: بیمه تکمیلی یعنی به کسی که فلان میزان زیرمیزی می گیرد، برای دادن رومیزی قرارداد می بندیم؛ کسی نیست بر این امر نظارت کند؛ ما خود جامعه را به سویی حرکت می دهیم که نباید در آن سو حرکت کند؛ مقصر مردم نیستند، مقصر سیستم است که باید درست شود و از بالا عدالت و مردم را ببینیم.

 

پزشکیان گفت: ما باید نوع مصرف و توقعات خود را اصلاح سازیم، وقتی خدمتی به مردم عرضه می شود باید همه از آن بهره ببرند؛ باید به پزشکی که در شهرستان ها و مناطق محروم خدمت می کند به همان اندازه رسیدگی شود که پزشکان در شهرهای بزرگ و پایتخت مورد توجه قرار می گیرند.

 

رخشانی در این بین اذعان داشت: دو گروه در دنیا موجه به گرفتن حقوق بیشتر هستند، یکی پزشکان و دیگری قضات؛ بحث سلامت و امنیت در دنیا حاکمیتی است و به هر کسی اجازه وارد شدن به این دو رشته را نمی دهند.

 

در ادامه برنامه موضوع میزان اجرا شدن قوانینی همچون دو شغله بودن پزشکان و چرایی اجرا نشدن برخی قوانین مطرح شد که پزشکیان در پاسخ گفت: دغدغه کنونی ما با دولت این است که فقط قانون اجرا شود؛ اگر مسئولان ما به آن چه ما در قانون برنامه برای بهداشت و درمان نوشتیم پایبند باشند عدالت اجرا می شود؛ نخست وزیر سوئد برای یک عمل خود شش ماه در نوبت قرار می گیرد، در آخر در وضعیت اورژانسی قرار می گیرد، ولی حاضر نمی شود خارج از نوبت عمل شود؛ مسئولان ما اگر متوجه باشند که در زمان مراجعه به بیمارستان حق ندارند خارج از نوبت رسیدگی شوند، عدالت و انصاف رعایت خواهد شد.

 

 

این نماینده مجلس در ادامه بیان داشت: نمی توان ادعای منتظری امام زمان (عج) را داشت، ولی در راه عدالت و قسط قدمی برنداشت؛ ما در جامعه سفره های متعدد پهن کردیم، ما حق نداریم پول را در جامعه در صندوق های متعدد بریزیم، اجرای پزشک خانواده برای دادن حق بیمار است، چرا پزشک خانواده اجرا نمی شود؟

 

رخشانی در ادامه در توضیح اینکه مدافع حقوق مردم چه کسانی هستند، گفت: در این بی عدالتی موجود کسی باید حق مردم را لحاظ کند؛ دولت پاسخگو یعنی اگر مردم در جایی دچار مشکل شدند بدانند چه کسی قرار است جواب آنها را بدهد؛ چنین سیستم را تعریف نکردیم، قانون تعریف کرده است، ولی در عمل اجرا نمی شود؛ موارد بسیاری وجود دارد که بیمار به دلیل خدمات ارائه شده دچار مشکل شده است، اما پیگیری های او به نتیجه نرسیده است.

 

بیمار دیابتی ما با آموزش های ساده می تواند از پیشرفت بیماری و شرایطی همچون از دست دادن بینایی، از دست دادن کلیه و ... جلوگیری کند، در حالی که این خدمات از سوی بهداشت و درمان صورت نمی گیرد؛ چرا که چیزی به نام آموزش دادن به مردم، توانمند کردن مردم و... وجود ندارد؛ ما تعریفی برای مراقبت باکیفیت نداریم، بخشی از خدمات با کیفیت آموزش بیمار است.

 

 

مقصودی در ادامه از چگونگی شکل گیری بیمه تکمیلی توضیح خواست، پزشکیان بیان کرد: در ماده 38تبصره 5 قانون نوشته شده است عقد قرارداد و هر گونه پرداخت مازاد بر تعرفه تعیین شده برای آن دسته از خدمات تشخیصی، بهداشتی و درمانی که در بسته بیمه پایه سلامت اعلام خواهد شد توسط شرکت های بیمه تجاری، سازمان بیمه سلامت ایران یا اشخاص حقوقی یا حقیقی تحت هر عنوان ممنوع است.

 

 

کسانی که این کار را انجام می دهند خلاف قانون عمل می کنند، پرداخت حق سرانه بیمه تکمیلی بر عهده افراد بیمه شده است، منظور از بیمه تکمیلی فهرست خدماتی است که در تعهد پایه بیمه سلامت نیست؛ متاسفانه این خلاف را با افتخار هم انجام می دهند و می گویند ما خدمت ارائه کردیم؛ از بیت المال برای ارائه خدمت برای عده خاصی استفاده می شود.  

 

بر اساس تحقیقاتی که سازمان بهداشت جهانی انجام داده است، ما دو کوتاهی کرده ایم؛ یکی در خطا و دیگری اختیاری است؛ کوتاهی که ما اکنون انجام می دهیم بی توجهی به زمینه هایی همچون تغذیه، آموزش و ... است؛ کوتاهی اختیاری به مسئولان باز می گردد، پول دست مسئولان است و به جای اختصاص پول به بخش مورد نظر، به بخش های کم اهمیت اختصاص داده می شود، به عبارتی دیگر پول داریم، اما نادرست تخصیص داده می شود.

 

رخشانی در پایان گفت: ایجاد بیمارستان، داروسازی و ... منجر به بهبود سلامت مردم نمی شود، طی سال ها عوامل خطر بیماری های ما هنوز کاهش نیافته است؛ باید رویکرد ما به سمت پیشگیری برود؛ هم اکنون در موقعیت بسیار خوبی برای تغییر هستیم.