اقتصاد مقاومتی نیازمند راهبردهای مختلف است

گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ اقتصاد مقاومتی در شرایطی که از هر سو فشارهای تحریم افزوده می شود تنها راهکار ما برای پیشبرد اهداف اقتصادی است. راهکاری که تفاوت فراوانی با اقتصاد ریاضتی دارد. اصلی ترین اختلاف نیز همان روبه رشد بودن و پیشرفت در اقتصاد مقاومتی است که در ریاضت اقتصادی وجود ندارد.

بنابراین برای اینکه ما بتوانیم ملزومات اقتصاد مقاومتی را به درستی اجرایی کنیم باید به دنبال برنامه ریزی باشیم. بنامه ریزی کوتاه مدت و بلند مدت.

در اقتصاد مقاومتی دو نگاه وجود دارد. یکی اینکه ما در روزها و ماه های اینده چگونه اقتصاد را به پیش ببریم و دیگری اینکه برای آینده اقتصادی ایران که سال ها و دهه های بعد است چه برنامه و استراتژی باید در پیش بگیریم.

اقتصاد مقاومتی در کوتاه مدت

در چند ماه گذشته شدت تحریم ها علیه ایران افزایش بی سابقه ای داشته است. ترحیم بانک مرکزی که تاکنون در جهان سابقه ندارد به اجرا گذاشته شده است. تحریم فروش نفت و مشتقات نفتی. تحریم تبادلات بانیکی با ایران و ....

با این اوصاف باید برای کوتاه مدت چاره ای اندیشیده شود. یعنی در روزهای آینده چه تدابیری باید بیاندیشیم که بتوانیم توسعه و پیشرفت خود را ادامه دهیم.

نگاه واقع بینانه این است که همانگونه که دنیا به نفت و گاز و پتروشیمی ایران نیازمند است ایران نیز به داشتن رابطه با دیگر کشورها و واردات برخی کالاها نیازمند است و قاعدتا در کوتاه مدت نمی توانیم کالایی که تحریم شده است خود تولید کنیم. بنابراین باید برای حفظ رابطه و تامین کالاهای خود باید  به دنبال راهکار باشیم.

در برنامه کوتاه مدت اقتصاد مقاومتی دور زدن تحریم ها یکی از راهکار هاست. راهکاری که هم اکنون از آن بهره می گیریم.

در همین ارتباط مارک دابوویتز تحلیل گر آمریکایی در مقاله ای در پایگاه اینترنتی فارن پالسی نوشت؛ که هیچ نظام تحریمی، به اندازه کافی سفت و سخت نیست. وی در این مقاله، به معرفی روش های پرداخته است که ایران و شرکای تجاری آن، برای نقض تحریم ها و پنهان کردن ردپای خود از آن استفاده می کنند. در زیر برخی از این روشها ذکر می شود.

خرید کالای ممنوعه غربی با نام شرکت هایی در دیگر کشورها،  استفاده از پرچم کشورهای کم نام و نشان، ایجاد سندیکای بیمه ای برای پوشش کشتی های ایرانی، استفاده از فرودگاه ها یا افرادی غیرایرانی برای انتقال کالا به ایران، ایجاد نفوذ در نهادهای سازمان ملل در حد امکان، استفاده از شرکت های حمل و نقل برای جابجایی اقلام و کالاهای غیرقانونی.، ایجاد داد و ستد با بانک های خارجی که ارتباطی با آمریکا ندارند و ذخیره سازی و فروش نفت خام ایران در تأسیسات کشوری ثالث.

پس بنابراین در کوتاه مدت دور زدن تحریم ها هم شدنی است و هم راهکار مناسبی به نظر می رسد اگر چه هزینه ها را افزایش خواهد داد.

همچنین افزایش شرکای تجاری و شرکای جدید می تواند راهکاری دیگر برای تامین کالاها و فروش نفت ایران باشد. ایران می تواند روابط خود را با کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین، که یک بازار بالقوه برای بخشی از صنایع ایران محسوب می شوند، حفظ  کند. ایران به برخی از کشورهای آفریقایی اتومبیل، اتوبوس و ماشین آلات کشاورزی صادر کرده. به علاوه، ایران به لحاظ استراتژیک در آفریقا ذینفع است: ایران در مجاورت اقیانوس هند قرار دارد و از این حیث، منافع خود را در وهله اول در کشورهای آفریقای شرقی می بیند.

همچنین می توان شرکایی یافت که به طور مستقیم به این تحریم ها رأی نداده اند و حاضرند به شیوه ای با ایران وارد امور تجاری پایاپای شوند.

در کوتاه مدت همچنین معامله پایاپای راهکاری مناسبی برای فروش نفت و مشتقات نفتی است. ایران می تواند نفت خود را به چین، هند، کره جنوبی و دیگر کشورها داده و به ارز محلی پول دریافت کند و بعد از آن کالاها و خدمات مورد نیاز خود را از آن کشورها خریداری کند. و بانک ها و مقاماتی که تمایل به همکاری دارند را ترغیب کند که برخی از این پول ها را منتقل کرده و به بنگاه های ارز های خارجی در خلیج فارس برده و بعد از آن، این پول ها را در ازای هزینه ای به پول نقد بدل کند. به عنوان نمونه ترک ها با خوشحالی پول نفت و گاز ایران را به طلا پرداخت می کنند.

اقتصاد مقاومتی در بلند مدت؛ در بلند مدت دور زدن تحریم ها جوابگو نیست

اما در بلند مدت دیگر نمی توان به دنبال دور زدن تحریم ها بود. ایران نمی تواند هزینه های دور زدن تحریم ها ها را برای همیشه پرداخت کند. باید به دنبال راهکارهایی باشیم که در چند سال آینده بتوان بدون اینکه هزینه ای به کشور تحمیل شود پیشرفت اقتصادی خود را به پیش ببریم.

در هر کشوری چند کالا استراتژیک هستند. ایران نیز دارای کالاهایی است که برایش استراتژیک محسوب می شوند. گندم، بنزین، برنج، کالهای اساسی خوراکی و برخی کالاهای صنعتی و ...

در برنامه ریزی بلند مدت در اقتصاد مقاومتی خودکفا شدن در تولید کالاهای استراتژیک حتما باید در برنامه ها گنجانده شود.

از سوی دیگر باید به دنبال ایجاد تکنولوژی های جدیدی باشیم تا بتوانیم کالاهایی را که جزء کالاهای استراتژیک نیستند اما صنعت، کشاورزی و یا فناوری به آنها نیازمند است در داخل تولید کنیم.

پارک های علم و فناوری یکی از مکان هایی است که می توانیم این هدف را تحقق بخشیم.

پارک های علم و فناوری از مصادیق بارز  اقتصاد مقاومتی و اهداف اصل 44 قانون اساسی در حمایت از شرکت های دانش بنیان و بخش خصوصی فعال در عرصه فناوری کشور است که با ایجاد فضای مناسب جهت بروز استعدادها و توانمندی های فناوران و شرکت های دانش بنیان می تواند در مقابل مقام معظم رهبری، دولت، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مردم فرهیخته و ایثارگر ایران اسلامی پاسخگو باشد.

بنابراین توسعه‌ی بسترهای تحقق اقتصاد دانایی محور؛ یکی از راهکارهای بلند مدت اقتصاد مقاومتی است که در این راستا امروزه در همه کشورهای توسعه یافته توجه به پارک های علم و فناوری و مراکز رشد به عنوان مراکز اصلی پرورش و تجاری سازی ایده ها درقالب شرکت های دانش بنیان بیش از پیش افزایش یافته است و موضوع دستیابی به فناوری های های تک(High teck) برای افزایش رقابت در بازارهای تجاری بین المللی از جمله مسائل حیاتی این کشورها محسوب می شود.

در نهایت اینکه باید توجه داشت ادامه دادن سیاست های اقتصادی کنونی در شرایط تحریم و فشار غرب، دستاوردی جز وابستگی، مشکلات بودجه ای، مشکلات تامین کالاها، عدم توسعه و پیشرفت و ... نخواهد داشت. اما تکیه بر رویکرد اقتصاد مقاومتی و ارائه برنامه هایی که در کوتاه مدت و بلند مدت نیازهای اساسی کشورمان را تامین می کند می تواند ادامه دهنده پیشرفت کشور بدون ترس از فشارها و تحریم های غرب باشد.